सुभाषितम्
शरिरं चैव वाचं बुद्धिन्द्रिय मनांसि च ।
नियम्य प्राञ्जलिः तिष्ठेत् वीक्षमाणो गुरोर्मुखम् ॥
पदविभागः / प्रतिपदार्थः
शरीरं = देहम्
च = अव्ययम्
एव = एव
वाचं = वाणीं
बुद्धि= मतिः
इन्द्रियम्= इन्द्रियम्
मनांसि = चेतस्
च = अव्ययम्
नियम्य = अनुसृत्य
प्राञ्जलिः = सहृदय
तिष्ठेत् =
वीक्षमाणः = पश्यन्
गुरोः = गुरोः
मुखम् = वदनं
अन्वयः
शरीरं वाचं बुद्धीन्द्रियं मनांसि च प्राञ्जलिः नियम्य एव तिष्ठेत् गुरोः मुखं वीक्षयमाणः।
तात्पर्यम्
एतस्मिन् श्लोके अस्माभिः गुरवे सत्कारं करणीयम् इति उच्यते। प्रथमं अस्माभिः शरीरस्य वाण्याः च वशीकरणीयौ । तदानन्तरं बुद्ध्याः , इन्द्रियाणां, मनसां च नियन्त्रणं करणीयम् । एते सर्वे कृत्वा गुरुं वीक्षमाणः नमस्कारः करणीयः। यदि वयं न कुर्मः तर्ही विद्यां प्राप्तुम् एव कठिनं भवेत् ।
No comments:
Post a Comment