tag:blogger.com,1999:blog-13727469770149359002024-03-05T02:52:00.023-08:00Sree Guru KrupaSarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.comBlogger48125tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-20094877652176462582021-01-17T07:01:00.002-08:002021-01-17T07:01:57.581-08:00Vivekachudamani (Shlokas 91 to 110)<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><b><span lang="HI" style="color: #c00000; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</span></b><b><span style="color: #c00000; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><b><span style="color: #c00000; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text", serif; font-size: 22pt;">बाह्येन्द्रियै: स्थूलपदार्थसेवां
स्रक्चन्दनस्त्र्यादिविचित्ररूपाम् ।</span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करोति जीव: स्वयमेतदात्मना तस्मात् प्रशस्तिर्वपुषोस्य
जागरे ॥९१॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाह्येन्द्रियै: स्थूलपदार्थसेवां स्रक्चन्दनस्त्र्यादि विचित्ररूपाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करोति जीव: स्वयम् एतत् आत्मना तस्मात् प्रशस्ति: वपुष:
अस्य जागरे</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाह्येन्द्रियै: - त्वग्घ्राणचक्षुरादिभि: स्थूलपदार्थसेवां
-स्थूल-पदार्थ-सेवां</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्रक्चन्दनस्त्र्यादि -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्रक्-चन्दन-स्त्री- आदि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विचित्ररूपाम् - विचित्ररूपाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करोति - करोति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जीव: - प्रत्यगात्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वयम् - स्वयम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मना - आत्मना</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रशस्ति: -प्रशस्ति:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वपुष: - देहाय</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जागरे - जाग्रदवस्थायाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जीव: स्वयम् एतत् आत्मना बाह्येन्द्रियै:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्रक्चन्दनस्त्र्यादि विचित्ररूपाम्
स्थूलपदार्थसेवां करोति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तस्मात् अस्य वपुष:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जागरे प्रशस्ति: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रत्यगात्मा स्वयम् एतत् आत्मना </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाह्येन्द्रियै: स्रक्-चन्दन-स्त्र्यादि
विचित्ररूपाम् स्थूलपदार्थसेवां करोति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तस्मात् अस्य देहस्य जाग्रदवस्थायाम् प्रशस्ति: भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एतत् + आत्मना - जश्त्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रशस्ति: + वपुष: - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वपुष: + अस्य - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वोपि बाह्य:संस्कार: पुरुषस्य यदाश्रय: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विद्धि देहमिदं स्थूलं गृहवद्गृहमेधिन: ॥ ९२॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्व: अपि बाह्य:संस्कार: पुरुषस्य यद् आश्रय: विद्धि देहम्
इदं स्थूलं गृहवद्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहमेधिन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्व: - सर्व:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाह्य:संस्कार: -जन्मजरामरनब-स्थौल्यवाल्यादि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुरुषस्य - जीवस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आश्रय: - आश्रय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विद्धि - जानीहि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देहम् - शरीरम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थूलं - स्थूलम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहवद्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
- </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदनवत्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहमेधिन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
- </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुटयम्बिन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यद् आश्रय: पुरुषस्य सर्व: अपि जन्मजरामरनब-स्थौल्यवाल्यादि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इदं स्थूलं देहं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहमेधिन: गृहवत् विद्धि।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यद् आश्रय: जीवस्य सर्व: अपि बाह्य:संस्कार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इदं स्थूलं देहं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहमेधिन: गृहवत् जानीहि।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्व: + अपि - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यद् + आश्रय: -
जश्त्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहवद्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> + </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गृहमेधिन: - जश्त्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थूलस्य संभवजरामरणानि धर्मा: स्थौल्यादयो बहुविधा:
शिशुताद्यवस्था: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्णाश्रमादिनियमा बहुधामया: स्यु: पूजावमानबहुमानमुखा
विशेषा: ॥९३॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थूलस्य संभवजरामरणानि धर्मा: स्थौल्यादय: बहुविधा:
शिशुताद्यवस्था:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्णाश्रमादिनियमा: बहुधामया:
स्यु: पूजा-अवमानबहुमानमुखा: विशेषा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थूलस्य - स्थूलदेहस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संभवजरामरणानि - उत्पत्ति:-वार्धधक्यं-मृति:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धर्मा: - धर्मा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थौल्यादय: - स्थौल्यादय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बहुविधा: - बह्व्य: विधा: </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शिशुताद्यवस्था: -शिशुता- आदि -अवस्था</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्णाश्रमादिनियमा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> -</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्णादि-आश्रमादि-नियमा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बहुधामया: - ज्वरशिरोवेदनाप्रभृतय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पूजा-अवमानबहुमानमुखा: -पूजा-अवमान-बहुमान-मुखा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विशेषा: -विशेषा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थूलस्य संभवजरामरणानि बहुविधा: स्थौल्यादय: धर्मा:
शिशुताद्यवस्था:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्णाश्रमादिनियमा:
बहुधामया: पूजा-अवमान-बहुमान-मुखा: विशेषा: स्यु: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थूलस्य उत्पत्ति:-वार्धधक्यं-मृति: बहुविधा: स्थौल्यादय:
धर्मा: शिशुता-आदि-अवस्था:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ब्राह्मणत्व-क्षत्रियत्व-विट्त्व-शूद्रत्वादि
वर्णा: ब्रह्मचर्यादि आश्रमनियमा: बहुधामया: पूजा-अवमानबहुमानमुखा: विशेषा: स्यु:
।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थौल्यादय: + बहुविधा: - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्णाश्रमादिनियमा:+ बहुधामया:-</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पूजा-अवमानबहुमानमुखा: + विशेषा: - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्धीन्द्रियाणि श्रवणं त्वगक्षि घ्राणं च जिह्वा
विषयावबोधनात् ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वाक्पाणिपादा गुदमप्युपस्थं कर्मेन्द्रियाणि प्रवणानि
कर्मसु ॥९</span><span lang="GU" style="color: #222222; font-family: "Nirmala UI","sans-serif"; font-size: 22.0pt; mso-ascii-font-family: "Sanskrit Text"; mso-bidi-language: GU; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Sanskrit Text";">૪</span><span lang="GU" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: GU; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्धीन्द्रियाणि श्रवणं त्वक् अक्षि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">घ्राणं च जिह्वा विषयावबोधनात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वाक् पाणि: पादौ गुदम् उपस्थं कर्मेन्द्रियाणि प्रवणानि
कर्मसु</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्धीन्द्रियाणि - ज्ञानेन्द्रियाणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रवणं -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रवणं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">त्वक् - त्वक्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अक्षि - नेत्रम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">घ्राणं -घ्राणं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिह्वा -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिह्वा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषयावबोधनात् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषय-अवबोधनात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वाक् - वाक्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पाणि: - हस्त:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पादौ -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पादौ</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गुदम् -गुदम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपस्थं -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपस्थम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मेन्द्रियाणि - कर्मेन्द्रियाणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रवणानि - व्यग्राणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मसु -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मसु</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रवणं त्वक् अक्षि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">घ्राणं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिह्वा च विषयावबोधनात् बुद्धीन्द्रियाणि ( इति उच्यते) ।
वाक् पाणि: पादौ गुदम् उपस्थम् अपि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मसु प्रवणानि कर्मेन्द्रियाणि ( इति उच्यते) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: दशेन्द्रियाणां</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नामानि वदति । श्रवणं त्वक् अक्षि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">घ्राणं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिह्वा च विषय अवबोधनात् ज्ञानेनद्रियाणि इति उच्यते । वाक्
पाणि: पादौ गुदम् उपस्थम् अपि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मसु
प्रवणानि कर्मेन्द्रियाणि इति उच्यते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">त्वक्+अक्षि - जश्त्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपि+उपस्थम् - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निगद्यते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">s</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न्त:करणं मनो धीरहं
कृतिश्चित्तमिति स्ववृत्तिभि: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मनस्तु संकल्पविकल्पनादिभि: बुद्धि: पदार्थाध्यवसायधर्मत:
॥९५॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अत्राभिमानादहमित्यहंकृति: स्वार्थानुसंधानगुणेन चित्तम्
॥९६॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निगद्यते अन्त:करणं मन: धी: अहंकृति: चित्तम् इति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्ववृत्तिभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन: तु संकल्पविकल्पनादिभि: बुद्धि: पदार्थाध्यवसायधर्मत:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अत्र अभिमानात् अहम् इति अहंकृति: स्वार्थानुसंधानगुणेन
चित्तम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निगद्यते - कथ्यते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्त:करणं -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्त:करणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन: - मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धी: - धी:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकृति: - अहङ्कार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चित्तम् - चित्तम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्ववृत्तिभि: -
वक्ष्यमाणाभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन: - मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संकल्पविकल्पनादिभि: -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संकल्प-विकल्पनादिभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्धि: - बुद्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थाध्यवसायधर्मत: - पदार्थ- निर्णय:-तद्रूपधर्मत:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभिमानात् - अध्यासात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकृति: - अहङ्कार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वार्थानुसंधानगुणेन - स्व-अर्थानुसंधानगुणेन</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चित्तम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
- </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चित्तम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्त:करणं स्ववृत्तिभि: मन: धी: अहंकृति: चित्तम् इति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निगद्यते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन: तु संकल्पविकल्पनादिभि: (मन: इत्युच्यते) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थाध्यवसायधर्मत:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्धि: ( इत्युच्यते) । अत्र अहम् इति
अभिमानात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकृति: ( इत्युच्यते)
स्वार्थानुसंधानगुणेन चित्तम् ( इत्युच्यते) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: अन्त:करणम् इति
शब्दस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विवरणं ददाति । अन्त:करणं
स्ववृत्तिभि: मन: धी: अहंकृति: चित्तम् इति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चतुर्धा निगद्यते ।संकल्पविकल्पनादिभि: मन: इत्युच्यते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ-अध्यवसायधर्मत: बुद्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इत्युच्यते। अत्र अहम् इति अभिमानात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकृति: ( अहंकार:) इत्युच्यते ।
स्व-अर्थ-अनुसंधानगुणेन चित्तम् इत्युच्यते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निगद्यते + अन्त:करणं - पूर्वरूपसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन: + धी: - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धी:+ अहंकृति: - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन: + तु - विसर्गसकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अत्र + अभिमानात् - सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभिमानात् + अहम् - जश्त्बसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणापानव्यानोदानसमाना भवत्यसौ प्राण: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वयमेव वृत्तिभेदात् विकृतेर्भेदात्सुवर्णसलिलमिव ॥९७॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणापानव्यानोदानसमाना: भवति असौ प्राण: स्वयम् एव
वृत्तिभेदात् विकृते:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भेदात् सुवर्णसलिलम् इव</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणापानव्यानोदानसमाना: -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राण-अपान-व्यान-उदान-समाना:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राण: - प्राण:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वयम् -स्वयम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वृत्तिभेदात् - प्राण-अपान-व्यान-उदान-समाना इति भेदात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकृते:भेदात् - विकृते:भेदात्॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुवर्णसलिलम् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुवर्णसहितसलिलम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणापानव्यानोदानसमाना:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असौ प्राण: स्वयम् एव वृत्तिभेदात् विकृते:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भेदात् सुवर्णसलिलम् इव भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: पञ्चप्राणा:
विषये</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विवरणं ददाति ।
प्राण-अपान-व्यान-उदान-समाना:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असौ
प्राण: स्वयम् एव वृत्तिभेदात् विकृते:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भेदात् सुवर्णसहितसलिलम् इव भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणापानव्यानोदानसमाना: + भवति - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवति + असौ - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकृते: +</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भेदात् - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वागादिपंच श्रवणादिपंच प्राणादिपंचाभ्रमुखाणि पंच ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्ध्याद्यविद्यापि च कामकर्मणी पुर्यष्टकं
सूक्ष्मशरीरमाहु: ॥९८॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वागादिपंच श्रवणादिपंच प्राणादिपंच अभ्रमुखाणि पंच
बुद्ध्यादि अविद्या अपि च कामकर्मणी पुर्यष्टकं सूक्ष्मशरीरम् आहु:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वागादिपंच - पंचकर्मेण्द्रियाणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रवणादिपंच - पंचज्ञानेन्द्रियाणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादिपंच - प्राणपञ्चकम् अभ्रमुखाणि पंच - आकाशादु
भूतपंचकम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्ध्यादि - अन्त:करणचतुष्टयम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अविद्या - अध्यास:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कामकर्मणी - इच्छा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धर्माधर्माख्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुर्यष्टकं - पदार्थाष्टकम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सूक्ष्मशरीरम् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सूक्ष्मशरीरम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आहु: - वदन्ति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वागादिपंच श्रवणादिपंच प्राणादिपंच अभ्रमुखाणि पंच
बुद्ध्यादि अविद्या अपि च कामकर्मणी पुर्यष्टकं सूक्ष्मशरीरम् आहु:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य:
सूक्ष्मशरीरविषये</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विवरणं ददाति ।
पंचकर्मेण्द्रियाणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचज्ञानेन्द्रियाणि प्राणपञ्चकम् आकाशादि भूतपंचकम्
अन्त:करणचतुष्टयम् इच्छा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धर्माधर्माख्यम्
पदार्थाष्टकम् सूक्ष्मशरीरम् इति वेदान्तिन: वदन्ति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादिपंच + अभ्रमुखाणि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्ध्यादि + अविद्या - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अविद्या + अपि -सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इदं शरीरं श्रुणु सूक्ष्मसंज्ञितं लिङ्गं
त्वपञ्चीकृतभूतसम्भवम् ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सवासनं कर्मफलानुभावकं ॥स्वाज्ञानतो</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">s</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नादिरुपाधिरात्मन: ॥९९॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इदं शरीरं श्रुणु सूक्ष्मसंज्ञितं लिङ्गं तु
अपञ्चीकृतभूतसम्भवम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सवासनं कर्मफलानुभावकं स्वाज्ञानत: अनादि: उपाधि: आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शरीरं - देह:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रुणु -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रुणु</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सूक्ष्मसंज्ञितम् सूक्ष्मं इति संज्ञा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिङ्गं - चिह्नम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपञ्चीकृतभूतसम्भवम् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपञ्चीकृत-भूतसम्भवम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सवासनं - वासनसहितम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मफलानुभावकम् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पूर्वजन्मकर्मफल-अनुभावकं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वाज्ञानत: - स्व-अज्ञानानात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनादि: - आदिरहित:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपाधि: - उपाधि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मन: - आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रुणु !</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सूक्ष्मसंज्ञितं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपञ्चीकृतभूतसम्भवम् इदं शरीरं तु लिङ्गं
(अस्ति) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सवासनं </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">,
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मफलानुभावकं
(च) । आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वाज्ञानत: अनादि: उपाधि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> ( </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">च) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य:
सूक्ष्मशरीरविषये</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विवरणं ददाति । श्रुणु !</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सूक्ष्ममिति कथितं अपञ्चीकृत-सूक्ष्मभूतै:
सम्भवम् तु इदं लिङ्गशरीरम् अस्ति। इदं लिङ्गशरीरं वासनासहितं
पूर्वजन्मकर्मफल-अनुभावकं च अस्ति। आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्व-अज्ञानकारणेन अनादि: उपाधि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तु</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> +</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपञ्चीकृतभूतसम्भवम् - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वाज्ञानत: + अनादि: -
विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनादि: + उपाधि: - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपाधि: + आत्मन: - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्नो भवत्यस्य विभक्त्यवस्था स्वमात्रशेषेण विभाति यत्र
।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्ने तु बुद्धि: स्वयमेव जाग्र-त्कालीन-नानाविधवासनाभि:
॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्त्रादिभावं प्रतिपद्य राजते यत्र स्वयंज्योतिरयं परात्मा
।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">100</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्न: भवति अस्य विभक्त्यवस्था स्वमात्रशेषेण विभाति यत्र</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्ने तु बुद्धि: स्वयम् एव
जाग्रत्-कालीन-नानाविधवासनाभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्त्रादिभावं प्रतिपद्य राजते यत्र स्वयंज्योति: अयं परात्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्न: - स्वप्न:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवति - अस्ति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्य - सूक्ष्मशरिरस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विभक्त्यवस्था - भेदकावस्था स्वमात्रशेषेण -स्वमात्रस्य
शेषेण</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विभाति - प्रकाशते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्ने -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्ने</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुद्धि: - अन्त:करणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वयम् - स्वयम् जाग्रत्-कालीन-नानाविधवासनाभि: -
जाग्रदवस्थायां जातै: बहुविधै: संस्कारै:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्त्रादिभावं - क्रियाकरणभावम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिपद्य - प्राप्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजते - प्रकाशते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वयंज्योति: - स्वयंज्योति:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परात्मा - पर-आत्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यत्र स्वमात्रस्य शेषेण विभाति अस्य विभक्त्यवस्था स्वप्न:
भवति । स्वप्ने तु बुद्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जाग्रत्-कालीन-नानाविधवासनाभि:
स्वयम् एव कर्त्रादिभावं प्रतिपद्य राजते । यत्र अयं परात्मा स्वयंज्योति: (भवति)
।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यत्र स्वमात्रशेषेण विभाति अस्य सूक्ष्मशरिरस्य
विभक्त्यवस्था स्वप्न: भवति । स्वप्ने तु अन्त:करणं जाग्रदवस्थायां जातै: बहुविधै:
संस्कारै: स्वयम् एव क्रियाकरणभावं प्राप्य राजते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यत्र अयं परात्मा स्वयंज्योति: (भवति) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वप्न: + भवति -
विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवति + अस्य - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वयंज्योति:+ अयं - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीमात्रकोपाधि-रशेषसाक्षी न लिप्यते तत्कृतकर्मलेपै: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यस्मादसंगस्तत एव कर्मभि: न लिप्यते किंचिदुपाधिना कृतै:
॥१०१॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीमात्रकोपाधि: अशेषसाक्षी न लिप्यते तत्कृत- कर्मलेपै:
यस्माद् असंग: तत एव कर्मभि: न लिप्यते किंचित् उपाधिना कृतै:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीमात्रकोपाधि: - धीमात्रकम् उपाधि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अशेषसाक्षी- सर्वसाक्षी</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिप्यते - सम्बन्ध: भवति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत्कृत- कर्मलेपै: - तत्कृत- कर्मलेपै:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असंग: -असङ्ग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्मभि: - कर्मभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिप्यते - लिप्यते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपाधिना - उपाधिना</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कृतै: - कृतै:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीमात्रकोपाधि: अशेषसाक्षी (सन्)</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत्कृत- कर्मलेपै: न लिप्यते । यस्मात् असंग:
तत: एव उपाधिना कृतै: कर्मभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किंचित्
न लिप्यते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यत्र अयं आत्मा स्वयंज्योति: (भवति) धीमात्रकोपाधि:
अशेषसाक्षी सन् तत्कृत- कर्मलेपै: न लिप्यते । यस्मात् असंग: तत: एव उपाधिना कृतै:
कर्मभि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किंचित् न लिप्यते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीमात्रकोपाधि: + अशेषसाक्षी - विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यस्मात् + असंग: - जश्त्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असंग: + तत: - विसर्गसकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत: + एव - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किंचित् +</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपाधिना - जश्त्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वव्यापृतिकरणं लिङ्गमिदं स्याच्चिदात्मन: पुंस: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्यादिकमिव तक्ष्ण: तेनैवात्मा भवत्यसङ्गोयम् ॥१०२॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वव्यापृतिकरणं लिङ्गम् इदं स्यात् चिदात्मन: पुंस:
वास्यादिकम् इव तक्ष्ण: तेन एव आत्मा भवति असङ्ग: अयम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वव्यापृतिकरणं - सकलव्यापारासाधारणकारणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिङ्गम् - लिङ्गशरीरम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्यात् - भवेत्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चिदात्मन: - ज्ञानस्वरूपस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुंस: - पुरुषस्यात्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्यादिकम् - वास्यादिकम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तक्ष्ण: - त्वष्टु:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मा - आत्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवति - भवति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असङ्ग: - सङ्गहीन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इदं लिङ्गम् चिदात्मन: पुंस: सर्वव्यापृतिकरणं स्यात्
।तक्ष्ण: वास्यादिकम् इव तेन एव अयम् आत्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असंग: भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इदं लिङ्गशरीरं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चिदात्मन: पुंस: सकलव्यापारासाधारणकारणं स्यात् ।तक्ष्ण:
वास्यादिकम् इव तेन एव अयम् आत्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असंग: भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्यात् + चिदात्मन: -
श्चुत्वसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तेन + एव - वृद्धिसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एव + आत्मा - सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवति +</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असंग:
- यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असङ्ग: + अयम् - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्धत्वमन्दत्वपटुत्वधर्मा: सौगुण्यवैगुण्यवशाद्धि चक्षुष:
।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाधिर्य-मूकात्व- मुखास्तथैव श्रोत्रादिधर्मा न तु
वेत्तुरात्मन: ॥१०३॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्धत्वमन्दत्वपटुत्वधर्मा: सौगुण्यवैगुण्यवशात् हि चक्षुष:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाधिर्य-मूकात्व- मुखा: तथा एव श्रोत्रादिधर्मा: न तु
वेत्तु: आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्धत्वमन्दत्वपटुत्वधर्मा: -अन्धत्व-मन्दत्व-पटुत्व-धर्मा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सौगुण्यवैगुण्यवशात् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सौगुण्य-वैगुण्य-वशात्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चक्षुष: - नेत्रस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाधिर्य-मूकात्व- मुखा: - बाधिर्य-मूकात्व- मुखा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रोत्रादिधर्मा: - श्रोत्रादिधर्मा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वेत्तु: - वेत्तु:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मन: - आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्धत्वमन्दत्वपटुत्वधर्मा: चक्षुष:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सौगुण्यवैगुण्यवशात् हि ( प्रसिद्ध:) । तथा
एव बाधिर्य-मूकात्व- मुखा: श्रोत्रादिधर्मा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वेत्तु: आत्मन: तु न ( धर्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">; </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवन्ति) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्धत्व-मन्दत्व-पटुत्व-धर्मा: चक्षुष:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सौगुण्य-वैगुण्य-वशात् हि </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">( प्रसिद्ध:) । तथा एव बाधिर्य-मूकात्व- मुखा:
श्रोत्रादिधर्मा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वेत्तु: आत्मन: तु न (
धर्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">; </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भवन्ति) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सौगुण्यवैगुण्यवशाद् + हि
- पूर्वसवर्णसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाधिर्य-मूकात्व- मुखा: + तथा - विसर्गसकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तथा +</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एव
- वृद्धिसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रोत्रादिधर्मा: + न - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वेत्तु: + आत्मन: -
विसर्गरेफ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत् प्रस्पन्दनाद्युत्क्रमणादिका:
क्रिया: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादिकर्माणि वदन्ति तज्ज्ञा: प्राणस्य धर्मावशनापिपासे
॥ १०</span><span lang="GU" style="color: #222222; font-family: "Nirmala UI","sans-serif"; font-size: 22.0pt; mso-ascii-font-family: "Sanskrit Text"; mso-bidi-language: GU; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Sanskrit Text";">૪</span><span lang="GU" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: GU; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत् प्रस्पन्दनादि
उत्क्रमणादिका: क्रिया:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादिकर्माणि वदन्ति तज्ज्ञा: प्राणस्य धर्मौ अशनापिपासे</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत् प्रस्पन्दनादि -
उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत् प्रस्पन्दनादि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उत्क्रमणादिका: - उत्क्रमणादिका:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्रिया: - कार्याणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादि-कर्माणि - प्राणादि-कर्माणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वदन्ति - कथयन्ति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तज्ज्ञा: - तज्ज्ञा:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणस्य - प्राणस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धर्मौ - धर्मौ</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अशनापिपासे - क्षुत् पिपासे</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत् प्रस्पन्दनादि
उत्क्रमणादिका: क्रिया:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादि-कर्माणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तज्ज्ञा: वदन्ति ।अशनापिपासे प्राणस्य धर्मौ ( एव)</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्रीआदिसङ्कराचार्य: क्षुत्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पिपासा च प्राणस्यकर्माणि एव इति निरूपयति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत् प्रस्पन्दनादि
उत्क्रमणादिका: क्रिया:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राणादि-कर्माणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तज्ज्ञा: वदन्ति ।अशनापिपासे प्राणस्य धर्मौ (एव)</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उच्छ्वास-निश्वास-विजृंभण-क्षुत्
प्रस्पन्दनादि + उत्क्रमणादिका: - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धर्मौ + अशनापिपासे -
यान्तवान्तादेशसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्त:करणमेतेषु चक्षुरादिषु वर्ष्मणि ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहमित्यभिमानेन तिष्ठत्याभासतेजसा ॥ १०५॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्त:करणम् एतेषु चक्षुरादिषु वर्ष्मणि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहम् इति अभिमानेन तिष्ठति आभासतेजसा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्त:करणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> - </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चक्षुरादिषु - ज्ञानेन्द्रियेषु</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्ष्मणि - स्थूलशरीरे</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहम् - अहम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभिमानेन - अज्ञानप्रयोज्येन</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तिष्ठति -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तिष्ठति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आभासतेजसा - चित्प्रतिफलन-प्रयोज्य-तेजसा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एतेषु चक्षुरादिषु वर्ष्मणि अन्त:करणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आभासतेजसा अहम् इति अभिमानेन तिष्ठति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एतेषु ज्ञानेन्द्रियेषु स्थूलशरीरे अन्त:करणम् आभासतेजसा
अज्ञानप्रयोज्येन </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ता<span lang="HI">दात्म्यभिमानेन</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तिष्ठति
।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इति + अभिमानेन -
यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तिष्ठति + आभासतेजसा - यण्सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकार: स विज्ञेय: कर्ता भोक्ताभिमान्ययम् ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सत्वादिगुणयोगेनावस्थात्रितयमश्नुते ॥१०६॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकार: स: विज्ञेय: कर्ता भोक्ताभिमानि अयम् सत्वादिगुणयोगेन
अवस्थात्रितयम् अश्नुते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अहंकार: - अहमिति अभिमानम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स: - स:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विज्ञेय: - ज्ञेय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्ता - कर्ता</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भोक्ता - भोक्ता</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभिमानी - अभिमानी</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सत्वादिगुणयोगेन - सत्वरजतमोगुण-सम्बन्धेन</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अवस्थात्रितयम् - अवस्थात्रयम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अश्नुते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
- </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राप्नोति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स: अहंकार: विज्ञेय: । अयं कर्ता भोक्ता अभिमानी
सत्वादिगुणयोगेन अवस्थात्रितयम् अश्नुते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चित्प्रतिबिम्ब-विशिष्टमन्त:करणमेव अहमित्यभि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मा<span lang="HI">नेन
वर्तमानम् अहङ्कार: इति विज्ञेय: । अयं कर्ता भोक्ता अभिमानी
सत्वरजतमोगुण-सम्बन्धेन अवस्थात्रयम् प्राप्नोति ।</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स: + विज्ञेय: - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भोक्ता + अभिमानि -
सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभिमानी + अयम् - यणसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सत्वादिगुणयोगेन +अवस्थात्रितयम् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषयाणामानुकूल्ये सुखी दु:खी विपर्यये ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुखं दु:खं च तद्धर्म: सदानन्दस्य नात्मन: ॥१०७॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषयाणाम् आनुकूल्ये सुखी दु:खी विपर्यये सुखं दु:खं च तत्
धर्म: सदानन्दस्य न आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषयाणाम् - शब्दादीनाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आनुकूल्ये - स्वकीय-इच्छानुसारेण</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुखी - सुखी</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दु:खी - दु:खी</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विपर्यये - प्रातिकूलये</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुखं - सुखम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दु:खं - दु:खम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तद्धर्म: - तत् - धर्म:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदानन्दस्य -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदानन्दस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मन: - आत्मन:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषयाणाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आनुकूल्ये
सुखी</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विपर्यये दु:खी । (अत:)
सुखं दु:खं च तत्-धर्म: सदानन्दस्य आत्मन: (धर्म:) न ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शब्दानाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आनुकूल्ये
सुखी</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विपर्यये दु:खी । अत: सुखं
दु:खं च तत्-धर्म: सदानन्दस्य आत्मन: धर्म: नास्ति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मार्थत्वेन हि प्रेयान् विषयो न स्वत: प्रिय: ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वत एव हि सर्वेषां आत्मा प्रियतमो यत: ॥ १०८॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मार्थत्वेन हि प्रेयान् विषय: न स्वत: प्रिय: स्वत: एव हि
सर्वेषां आत्मा प्रियतम: यत:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मार्थत्वेन - आत्म-प्रयोजनेन</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रेयान् - प्रेमविषय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषय: - शब्दादिविषय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वत: - स्वत:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रिय: -प्रिय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वेषां - सकलप्राणिनाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मा - आत्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रियतम: - प्रियतम:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषय: आत्मार्थत्वेन हि प्रेयान् स्वत: न प्रिय: । यत:
सर्वेषां</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मा एव स्वत:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रियतम:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हि ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शब्दादिविषय: आत्म-प्रयोजनेन हि प्रेयान् स्वत: न प्रिय: ।
यत: सर्वेषां प्राणिनाम् आत्मा एव स्वत: प्रियतम:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हि ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषय: + न - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वत: + एव - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रियतम: + मत: - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत आत्मा सदानन्दो नास्य </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दु<span lang="HI">:खं कदाचन ।</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यत्सुषुप्तौ निर्विषय आत्मानन्दोनुभूयते ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रुति: प्रत्यक्षमैतिह्यं अनुमानं च जाग्रति ॥१०९॥</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत: आत्मा सदानन्द: न अस्य दु:खं कदाचन यत् सुषुप्तौ
निर्विषय आत्मानन्द: अनुभूयते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रुति: प्रत्यक्षम्
ऐतिह्यं अनुमानं च जाग्रति</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पदार्थ:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मा -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदानन्द: - सर्वदा आनन्दस्वरूप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दु:खं - दु:खम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुषुप्तौ - सुषुप्तौ अवस्थायाम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्विषय: - विषयरहित:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मानन्द: - स्वरूपानन्द:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुभूयते -अनुभूयते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">श्रुति: -वेद:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रत्यक्षम् -</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वजनसिद्धम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ऐतिह्यं - अभियुक्तानां वचनम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुमानं - अनुमानम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जाग्रति - प्रमाणानि</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्वय:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत: आत्मा सदानन्द: । अस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कदाचन न दु:खं (अस्ति) ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुषुप्तौ निर्विषय: आत्मानन्द: अनुभूयते । श्रुति:
प्रत्यक्षम् ऐतिह्यं अनुमानं च जाग्रति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तात्पर्यम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यत: सर्वेषां प्राणिनाम्
आत्मा एव स्वत: प्रियतम:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हि तत: आत्मा सदानन्द: ।
अस्य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कदाचन</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दु:खं नास्ति । सुषुप्तौ निर्विषय:
आत्मानन्द: अनुभूयते । श्रुति: प्रत्यक्षम् ऐतिह्यं अनुमानं च प्रमाणानि ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्याकरणम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत: + आत्मा - विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदानन्द: + न - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न + अस्य - सवर्णदीर्घसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्विषय + आत्मानन्द:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> - </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विसर्गलोप:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आत्मानन्द: + अनुभूयते - विसर्गउकार:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"> </span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">मूलश्लोक:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">अव्यक्तनाम्नी परमेशशक्ति: अनाद्यविद्या
त्रिगुणात्मिका परा ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">कार्यानुमेया </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सु<span lang="HI">धियैव माया यया जगत्सर्वमिदं प्रसूयते ॥ ११०॥</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">पदविभाग:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">अव्यक्तनाम्नी परमेशशक्ति: अनाद्यविद्या
त्रिगुणात्मिका परा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">कार्यानुमेया </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सु<span lang="HI">धिया एव माया यया जगत् सर्वम् इदं प्रसूयते</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><b><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">पदार्थ:</span></b><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">अव्यक्तनाम्नी - अव्यक्तम् इति </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">ना<span lang="HI">म यस्या: सा</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">परमेशशक्ति: - परमेश्वरस्य शक्ति:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">अनाद्यविद्या - आदिरहित: त्रिगुणात्मिका -
सत्त्वरजस्तमांसि गुणसम्युक्ता</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">परा - उत्कृष्टा</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">कार्यानुमेया - स्वकार्येभ्य: अनुमेया</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सु<span lang="HI">धिया - शुद्धबुद्ध्या</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">माया - </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">मा<span lang="HI">या</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"> <br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">जगत् - जगत्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सर्वम् - सकलम्</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">प्रसूयते - प्रसूयते</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><b><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">अन्वय:</span></b><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">इदं जगत् सर्वं य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">या<span lang="HI"> प्रसूयते (सा) माया अव्यक्तनाम्नी
परमेशशक्ति: अनादि-अविद्या त्रिगुणात्मिका परा </span>सु<span lang="HI">धिया एव</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">कार्यानुमेया ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"> <o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><b><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">तात्पर्यम्</span></b><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">भगवान् श्रीआदिशङ्कराचार्य: अस्मिन्
श्लोकमारभ्य माया शब्दस्य निर्वचनम् वदति । इदं</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">जगत् सर्वं य</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">या<span lang="HI"> प्रसूयते</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सा माया । सा
अव्यक्तनाम्नी परमेश्वरस्य शक्ति: अनादि-अविद्या सत्त्वरजस्तमांसि गुणसम्युक्ता
परा च अस्ति । सा </span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सु<span lang="HI">धिया एव</span></span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;">
</span><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">कार्यानुमेया भवति ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"> <o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><b><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">व्याकरणम्</span></b><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><i><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सन्धि:</span></i><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">सुधिया + एव - वृद्धिसन्धि:</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><br />
</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif";"><br />
</span><span lang="HI" style="color: red; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</span><span style="color: #222222; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white;"><b><span style="color: #002060; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;">~ </span></b><b><span lang="HI" style="color: #002060; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">शरवण:</span></b><b><span style="color: #002060; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p style="background: white;"><b><span style="color: #002060; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">09842690555</span></b><b><span style="color: #002060; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt;"><o:p></o:p></span></b></p><p style="background: white;"><b><span style="color: #002060; font-family: "Sanskrit Text","serif"; font-size: 22.0pt; mso-bidi-language: HI;">17.01.2021</span></b></p>
<p><span style="font-family: "Sanskrit Text", serif; font-size: 22pt;"> </span> </p>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-41755819343648970842020-10-16T18:31:00.001-07:002020-10-16T18:32:06.794-07:00Viveka Chudamani Shlokas 81 to 90<p><span style="font-size: large;"><b><span style="color: #783f04;"> </span><span style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #073763;">॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</span></span></b></span></p><div class="adn ads" data-legacy-message-id="17534205a1818e92" data-message-id="#msg-f:1680759677891219090" style="background-color: white; border-left: none; display: flex; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 918px;"><div class=""><div class="ii gt" id=":mx" style="direction: ltr; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aiL " id=":mw" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: large;">Shloka No: 81</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आपात वैराग्यवतो मुमुक्षून् भवाब्धिपारं प्रतिपातुमुद्यतान् ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आशागृहो मज्जयतेsन्तराले निगृह्य कण्ठे विनिवर्त्य वेगात् ॥ ८१॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आपात वैराग्यवत: मुमुक्षून् भवाब्धिपारं प्रतिपातुम् उद्यतान् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आशागृह: मज्जयते अन्तराले निगृह्य कण्ठे विनिवर्त्य वेगात्॥ </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> आपात-वैराग्यवत: - दृढवैराग्यरहित:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मुमुक्षून् - मुमुक्षून्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>भवाब्धिपारं - संसारसागरान्तम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>प्रतिपातुम् - प्राप्तुम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>उद्यतान् - उद्युक्तान्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आशागृह: -महानक्र:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मज्जयते - मग्नान् करोति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्तराले - समुद्रमध्ये</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>निगृह्य - नितरां गृहीत्वा</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>कण्ठे - कण्ठे</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विनिवर्त्य - विनिवर्त्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>वेगात् - वेगात्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>भवाब्धिपारं प्रतिपातुम् उद्यतान् मुमुक्षून् आपात वैराग्यवत: आशागृह: कण्ठे निगृह्य वेगात् विनिवर्त्य अन्तराले मज्जयते ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>संसारसागरान्तं प्राप्तुम् उद्यतान् मुमुक्षून् दृढवैराग्यरहिता: चेत् आशा नाम महानक्र: कण्ठे नितरां गृहीत्वा वेगात् विनिवर्त्य समुद्रमध्ये मग्नान् करोति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आपात वैराग्यवत: + मुमुक्षून् - विसर्गउकार: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आशागृह: + मज्जयते - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मज्जयते + अन्तराले - पूर्वरूपसन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 82</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयाख्यग्रहो येन सुविरक्त्यसिना हत: ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स गच्छति भवाम्भोधे: पारं प्रत्यूहवर्जित: ॥८२॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयाख्यग्रह: येन सुविरक्त्यसिना हत: स: गच्छति भवाम्भोधे: पारं प्रत्यूहवर्जित: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयाख्यग्रह: - विषयनामकनक्र:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> येन - येनबपुरुषेण</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सुविरक्त्यसिना - दृढवैराग्यम् इति खड्गेन </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>हत: - नाशित:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स: - स: पुमान्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>गच्छति - प्राप्नोति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>भवाम्भोधे: - सम्सारसमुद्रस्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पारं -अन्तम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>प्रत्यूहवर्जित: - विघ्नशून्य:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयाख्यग्रह: येन सुविरक्त्यसिना हत: स: प्रत्यूहवर्जित: भवाम्भोधे: पारं</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>गच्छति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयनामकनक्र: येन पुरुषेण दृढवैराग्यम् इति खड्गेन नाशित: स:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विघ्नशून्य: सम्सारसागरस्य पारं प्राप्नोति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयाख्यग्रह: + येन - विसर्सुगउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स: + गच्छति - विसर्गलोप:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 83</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषमविषयमार्गे गच्छतोsनच्छबुद्धे: प्रतिपदमभिघातो मृत्युरप्येष सिद्ध: ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>हितसुजनगुरूक्त्या गच्छत: स्वस्य युक्त्या</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>प्रभवति फलसिद्धि: सत्यमित्येव विद्धि ॥८३॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषमविषयमार्गे गच्छत: अनच्छबुद्धे:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>प्रतिपदम् अभिघात: मृत्यु: अपि एष: सिद्ध: हितसुजनगुरूक्त्या गच्छत: स्वस्य युक्त्या प्रभवति फलसिद्धि: सत्यम् इति एव विद्धि </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषमविषयमार्गे - बहुविधविक्षेप-विषयमार्गे</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>गच्छत: - गच्छत:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनच्छबुद्धे: - अशुद्धमनस्कस्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>प्रतिपदम् -प्रतिपदम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अभिघात: - अभिघात: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मृत्यु: - काल:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सिद्ध: -अभिमतम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>हितसुजनगुरूक्त्या - हित-सुजन-गुरु-उक्त्या</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>गच्छत: - गच्छत: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्वस्य - आत्मन:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>युक्त्या -युक्त्या</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>प्रभवति - भवति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>फलसिद्धि: - फलसिद्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सत्यम् - सत्यम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विद्धि - जानीहि</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषमविषयमार्गे गच्छत: अनच्छबुद्धे: प्रतिपदम् अभिघात: मृत्यु: अपि एष: सिद्ध: । हित-सुजन-गुरूक्त्या स्वस्य युक्त्या गच्छत: फलसिद्धि: प्रभवति । सत्यम् इति एव विद्धि ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>बहुविधविक्षेप-विषयमार्गे गच्छत: अनच्छबुद्धे: प्रतिपदम् अभिघात: मृत्यु: अपि एष: सिद्ध: । हित-सुजन-गुरूक्त्या स्वस्य युक्त्या गच्छत: फलसिद्धि: प्रकर्षेण भवति । सत्यम् इति एव विद्धि ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> गच्छत: + अनच्छबुद्धे: - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> अभिघात: + मृत्यु: - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मृत्यु: + अपि विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अपि + एष: - यणसन्धि: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> इति + एव - यणसन्धि: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 84</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोक्षस्य कांक्षा यदि वै तवास्ति त्यजातिदूराद्विषयान् विषं यथा ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पीयूषवत्तोषदयाक्षमार्जव-प्रशा<wbr></wbr>न्तिदान्तीर्भजनित्यमादरात् ॥८૪॥॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोक्षस्य कांक्षा यदि वै तव अस्ति त्यज अतिदूरात् विषयान् विषं यथा </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पीयूषवत् तोषदयाक्षमार्जव-प्रशान्तिदान्<wbr></wbr>ती: भज नित्यम् आदरात् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोक्षस्य - मोक्षस्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>कांक्षा - इच्छा</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तव - तुभ्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> त्यज - त्यज</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अतिदूरात् -अतिदूरात्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषयान् - शब्दादीन् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विषं - हालाहलम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पीयूषवत् - अमृतवत् तोषदयाक्षमार्जव-प्रशान्तिदान्<wbr></wbr>ती: - सन्तोष:-करुणा-तितिक्षा- अकुटिलचित्तता-प्रशान्ति:-बहिरि<wbr></wbr>न्द्रियनिग्रहा: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>भज - सेवस्व</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>नित्यम् - सर्वदा</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आदरात् - अत्यन्तविश्वासेन </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यदि तव (तुभ्यम्) मोक्षस्य कांक्षा वै अस्ति (तर्हि) विषयान् यथा विषं अतिदूरात् त्यज । पीयूषवत् तोषदयाक्षमार्जव-प्रशान्तिदान्<wbr></wbr>ती: नित्यम् आदरात् भज ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यदि तुभ्यम् मोक्षस्य इच्छा वै अस्ति तर्हि शब्दादीन् सर्वान् विषयान् यथा </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>हालाहलं विषं अतिदूरात् त्यज । पीयूषवत् सन्तोष: करुणा तितिक्षा अकुटिलचित्तता प्रशान्ति: बहिरिन्द्रियनिग्रह: एतादृशान् गुणान् नित्यम् अत्यन्तविश्वासेन सेवस्व ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> तव + अस्ति - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>त्यज + अतिदूरात् - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अतिदूरात् + विषयान् - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> तोषदयाक्षमार्जव-प्रशान्तिदान्<wbr></wbr>ती:+ भज - विसत्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 85</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनुक्षणं यत्परिहृत्य कृत्यं अनाद्यविद्याकृतबन्धमोक्षणम् ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>देह: परार्थाय-ममुष्य पोषणे यस्सज्जते स स्वमनेन हन्ति ॥८५॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनुक्षणं यत् परिहृत्य कृत्यं अनाद्यविद्याकृत बन्धमोक्षणम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>देह: परार्थ: अयम् अमुष्य पोषणे य: सज्जते स: स्वमनेन हन्ति </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनुक्षणं - सर्वदा </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>परिहृत्य - परित्यज्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>कृत्यं - कर्तव्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनाद्यविद्याकृतबन्धमोक्षणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>- अनादि-अविद्यया कृत: बन्धात् मोक्षणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>देह: - शरीरम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>परार्थ: - परानां र्अथ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अमुष्य - अमुष्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पोषणे - पोषणे</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सज्जते - सज्जते</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्वमनेन - संवात्मना</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>हन्ति - हिनस्ति </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनाद्यविद्याकृतबन्धमोक्षणम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यत्अनुक्षणं कृत्यम् परिहृत्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>परार्थ: अयं देह: अमुष्य पोषणे य: सज्जते स: स्वमनेन हन्ति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अनाद्यविद्याकृतबन्धात् मोक्षणम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यत् सर्वदा कर्तव्यं तत् परित्यज्य</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>परार्थाय अस्य देहस्य पोषणे य: अभिमानं करोति स: स्वमनेन हन्ति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> य: + सज्जते - विर्सगसकार: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 86</span></div><div dir="auto"><br /></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीरपोषणार्थी सन् य आत्मानं दिदृक्षते ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>ग्राहं दारुधिया धृत्वा नदीं तर्तुं स इच्छति ॥८६॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीरपोषणार्थी सन् य: आत्मानं दिदृक्षते ग्राहं दारुधिया धृत्वा नदीं तर्तुं स: इच्छति </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीरपोषणार्थी - शरीरस्य पोषणं अर्थयितुं शीलं अस्य इति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आत्मानं - स्वस्वरूपम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>दिदृक्षते - दृष्टुमिच्छति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>ग्राहं - ग्राहम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>दारुधिया - दारुधिया</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>धृत्वा - धृत्वा</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>नदीं - नदीम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तर्तुं - तरणम् कर्तुम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स: - स:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>इच्छति - इच्छति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीरपोषणार्थी सन् य: आत्मानं दिदृक्षते स: ग्राहं दारुधिया (इति) धृत्वा</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> नदीं तर्तुं इच्छति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीरपोषणार्थी सन् य: नर: स्वस्वरूपं साक्षात्कर्तुमिच्छति तस्य आत्मदर्शनं दारुधिया धृतग्राहस्य नदी तरणमिव असम्भावितम् इति आह ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> य: + आत्मानम् - विर्सगलोप: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स: + इच्छति - - विर्सगलोप: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 87</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोह एव महामृत्यु: मुमुक्षोर्वपुरादिषु ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोहो विनिर्जितो येन स मुक्तिपदमर्हति ॥८७॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोह: एव महामृत्यु: मुमुक्षो: वपुरादिषु </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोह: विनिर्जित: येन स मुक्तिपदम् अर्हति </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोह: - अहं - ममभाव:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>महामृत्यु: - महामृत्यु:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मुमुक्षो: मोक्तुमिच्छो: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>वपुरादिषु - शरीर-कलत्र-पुत्रादिषु</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोह: - अहं - ममभाव:॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विनिर्जित: - परित्यक्त:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> मुक्तिपदम् - मुक्तिमार्र्गम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अर्हति - अर्हति</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> वपुरादिषु मोह: एव मुमुक्षो: महामृत्यु:(भवति) । येन मोह: विनिर्जित: स: मुक्तिपदम् अर्हति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीर-कलत्र-पुत्रादिषु अहं - मम-भाव: एव मोक्तुमिच्छो: महामृत्यु: भवति । येन मनुष्येन अहंममाभिमानं विनिर्जित: स: एव मुच्यते ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> मोह: + एव - विसर्गलोप: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> मुमुक्षो: + वपुरादिषु - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोह: + विनिर्जित: - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विनिर्जित: + येन - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> स: +मुक्तिपदम् - विसर्गलोप: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 88</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोहं जहि महामृत्युं देहदारसुतादिषु ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यं जित्वा मुनयो यान्ति तद्विष्णो: परमं पदम् ॥८८॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोहं जहि महामृत्युं देहदारसुतादिषु </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यं जित्वा मुनय: यान्ति तत् विष्णो: परमं पदम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मोहं - तदात्म्याभिमानम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>जहि - जहि </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>महामृत्युं - महामृत्युं</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>देहदारसुतादिषु - शरीर-कलत्र-पुत्रादिषु</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> जित्वा - जित्वा</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मुनय: - मननशील: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यान्ति - प्राप्नुवन्ति </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> विष्णो: - विष्णो:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>परमं - श्रेष्ठम् </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदम् - पदम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>देहदारसुतादिषु महामृत्युं मोहं जहि ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>यं जित्वा मुनय: विष्णो: परमं पदम् तत् यान्ति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>शरीर-कलत्र-पुत्रादिषु महामृत्युं मोहं जहि । यं मोहं जित्वा मननशीला: तत्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विष्णो: परमं पदम् यान्ति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> मुनय: + यान्ति - विसर्गउकार: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> तत् + विष्णो: - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 89</span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>त्वङ्मांसरुधिरस्नायुमेदो-मज्<wbr></wbr>जा स्थिसंकुलम् ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पूर्णं मूत्रपुरीषाभ्यां स्थूलं निन्द्यमिदं वपु: ॥८९॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>त्वङ्मांसरुधिरस्नायुमेदो-मज्जा<wbr></wbr>स्थिसंकुलम् पूर्णं मूत्रपुरीषाभ्यां स्थूलं निन्द्यम् इदं वपु: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>त्वङ्मांसरुधिरस्नायुमेदो-मज्जा<wbr></wbr>स्थिसंकुलम् - त्वक्-माम्स-रक्त:-नाड्य:-मेद:-<wbr></wbr>मज्जा-अस्थि-एतेषां गण:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पूर्णं - सम्पूर्णम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूत्रपुरीषाभ्यां - मलमूत्रभाण्डम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्थूलं - स्थूलम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>निन्द्यम् - निन्द्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>वपु: - शरीरम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>त्वङ्मांसरुधिरस्नायुमेदो-मज्जा<wbr></wbr>स्थिसंकुलम् मूत्रपुरीषाभ्यां पूर्णं निन्द्यम् इदं वपु: स्थूलम् ( इत्युच्यते) ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>त्वक्-माम्स-रक्त:-नाड्य:-मेद:-<wbr></wbr>मज्जा-अस्थि-एतेषां गण: मूत्रपुरीषाभ्यां पूर्णं निन्द्यम् इदं वपु: स्थूलशरीरम् इत्युच्यते ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #073763; font-size: x-large;">Shloka No: 90</span></div><div dir="auto"><br /></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पञ्चीकृतेभ्यो भूतेभ्य: स्थूलेभ्य: पूर्वकर्मणा ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>समुत्पन्नमिदं स्थूलं भोगायतनमात्मन: ॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अवस्था जागरस्तस्य स्थूलार्थानुभवो यत: ॥९०॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पञ्चीकृतेभ्य: भूतेभ्य: स्थूलेभ्य: पूर्वकर्मणा समुत्पन्नम् इदं स्थूलं भोगायतनम् आत्मन: अवस्था जागर: तस्य स्थूलार्थानुभव: यत: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पञ्चीकृतेभ्य: - पञ्चीकरणं कृतेभ्य:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>भूतेभ्य: - भूतेभ्य:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्थूलेभ्य: - पृथिवीत्यादिव्यवहारयोग्येभ्य:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पूर्वकर्मणा - पुण्यपापमिश्रानुसारेण</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>समुत्पन्नम् - सम्यक् जातम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्थूलं - स्थूलम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>भोगायतनम् -सुखदु:ख-भोग-आयतनम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>आत्मन: - आत्मन: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अवस्था - स्थिति:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>जागर: -जागर:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्थूलार्थानुभव:- स्थूल-अर्थ-अनुभव:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पञ्चीकृतेभ्य: स्थूलेभ्य: भूतेभ्य:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पूर्वकर्मणा समुत्पन्नम् इदं स्थूलं (शरीरम्) आत्मन: भोगायतनम् । यत: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> स्थूलार्थानुभव: तस्य जागर: अवस्था </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पञ्चीकरणं कृतेभ्य: स्थूलेभ्य: भूतेभ्य:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पुण्यपापमिश्रानुसारेण समुत्पन्नम् इदं स्थूलं शरीरम् आत्मन: सुखदु:ख-भोग-आयतनम् । यत: </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> स्थूलार्थानुभव: तस्य जागर: अवस्था इत्यर्थ: । पञ्चीकरणविषये षट्सप्ततितम: श्लोके विवरणं दत्तम् अस्ति ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>पञ्चीकृतेभ्य: + भूतेभ्य: - </b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b> जागर: + तस्य - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>स्थूलार्थानुभव: + यत: - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #274e13; font-size: large;"><b>नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="font-size: large;"><b><span style="color: #783f04;">~</span><span style="color: #0c343d;"> शरवण:</span></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #783f04; font-size: large;"><b>17.10.2020</b></span></div></div><div class="yj6qo"></div><div class="adL"></div></div></div><div class="hi" style="background: rgb(242, 242, 242); border-bottom-left-radius: 1px; border-bottom-right-radius: 1px; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;"></div></div></div><div class="ajx" style="clear: both;"></div></div><div class="gA gt acV" style="background: rgb(255, 255, 255); border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top: none; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;"><div class="gB xu" style="border-top: 0px; padding: 0px;"><div class="ip iq" style="border-top: none; clear: both; margin: 0px; padding: 16px 0px;"></div></div></div>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-56741905342682041852020-10-03T01:11:00.003-07:002020-10-03T01:11:29.252-07:00Vivekachudamani Shlokas 71 to 80<p><span style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #20124d; font-size: large;"><b>॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</b></span></span></p><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: large;">Shloka No 71</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मोक्षस्य हेतु: प्रथमो निगद्यते वैराग्यमत्यंतमनित्यवस्तुषु ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ततस्शमश्चापि दमस्तितिक्षा न्यास: प्रसक्ताखिलकर्मणां भृशम् ॥७१॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मोक्षस्य हेतु: प्रथम: निगद्यते वैराग्यम् अत्यंतम् अनित्यवस्तुषु </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत: शम: च अपि दम: तितिक्षा न्यास: प्रसक्ताखिलकर्मणां भृशम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मोक्षस्य - मोक्षस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">हेतु: - कारणम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">प्रथम: - प्रथम: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">निगद्यते - कथ्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">वैराग्यम् - वैराग्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अत्यंतम् - अत्यन्तम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अनित्यवस्तुषु - अनित्यवस्तुषु</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत: - अत:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> शम: - मनो निग्रह: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">दम: - बाह्येन्द्रियनिग्रह:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तितिक्षा -तितिक्षा</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">न्यास: - त्याग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">प्रसक्ताखिलकर्मणां -प्रसक्त- अखिलकर्मणां</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भृशम् - भृशम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मोक्षस्य प्रथम: हेतु: अनित्यवस्तुषु अत्यंतम् वैराग्यम् निगद्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत: शम: च अपि दम: तितिक्षा प्रसक्त-अखिलकर्मणां भृशम् न्यास: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मोक्षस्य प्रथम: हेतु: अनित्यवस्तुषु अत्यंतम् वैराग्यम् इति कथ्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">तत: मनोनिग्रह: बाह्येन्द्रियनिग्रह:</span><span style="font-size: x-large;"> तितिक्षा प्रसक्ताखिलकर्मणां भृशम् </span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><span style="color: red;">न्यास: एव ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">प्रथम: + निगद्यते - विसर्गउकार:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">शम: + च - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">च + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">दम: + तितिक्षा - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 72</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ततश्श्रुतिस्तन्मननं सतत्वध्यानं चिरं नित्यनिरंतरं मुने: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ततोsविकल्पं परमेत्य विद्वान् इहैव निर्वाणसुखं समृच्छति ॥ ७२॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत: श्रुति: तत् मननं सतत्वध्यानं चिरं नित्यनिरंतरं मुने: तत: अविकल्पं परम् एत्य विद्वान् इह एव निर्वाणसुखं समृच्छति </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> श्रुति: - अर्थत: गुरुमुखात्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मननं - मननम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सतत्वध्यानं - परमार्थतत्वस्य धयानम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">चिरं - बहुकालम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">नित्यनिरंतरं - नित्यं निरन्तरम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मुने: - मननशीलस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अविकल्पं - निर्विकल्पक समाधिं</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परम् - श्रेष्ठम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">एत्य - प्राप्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विद्वान् - आत्मसाक्षात्कारवान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">निर्वाणसुखं - मुक्तिसौख्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">समृच्छति - निरर्गलम् अनुभवति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत: श्रुति: तत् मननं मुने: चिरं नित्यनिरंतरं सतत्वध्यानं तत: अविकल्पं परम् (स्थानम्) एत्य विद्वान् इह एव निर्वाणसुखं समृच्छति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">अनित्यवस्तुषु वैराग्यं प्राप्य गुरुमुखेन तत्त्वं श्रुत्वा तत् मननं कृत्वा तस्य चिरं नित्यनिरंतरं सतत्वध्यानं कृत्वा तत: अविकल्पं परम् स्थानम् एत्य आत्मसाक्षात्कारवान् इह एव </span><span style="font-size: x-large;">मुक्तिसौख्यम् निरर्गलम् अनुभवति ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत:+ श्रुति: - विसर्गसकार: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत् + मननं - अनुनासिकासन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> तत: + अविकल्पं - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">इह + एव - वृद्धिसन्धि: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 73</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">यद्बोद्धव्यं तवेदानीमात्मानात्मविवेचनम् । </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तदुच्यते मया सम्यक्छ्रुत्वात्मन्यवधारय ॥ ७३॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">यत् बोद्धव्यं तव इदानीम् आत्मानात्मविवेचनम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत् उच्यते मया सम्यक् श्रुत्वा आत्मनि अवधारय </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> बोद्धव्यं - ज्ञातव्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">इदानीम् - मोक्षहेतु-ज्ञानबोधात्प्राक्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आत्मानात्मविवेचनम् - आत्म-अनात्म-भेदज्ञान-अनुकूलव्<wbr></wbr>यापार: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">उच्यते - कथ्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सम्यक् - सम्यक् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">श्रुत्वा - आकर्ण्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आत्मनि - मनसि</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अवधारय - निश्चिनुहि</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">तव इदानीं यत् बोद्धव्यं तत् </span><span style="font-size: x-large;">आत्मानात्मविवेचनम् </span><span style="font-size: x-large;">मया सम्यक् उच्यते । </span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: x-large;">(तत् सम्यक्) </span><span style="font-size: x-large;">श्रुत्वा आत्मनि अवधारय ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">तव मोक्षहेतु-ज्ञानबोधात्प्राक् यत् ज्ञातव्यं तत् </span><span style="font-size: x-large;">आत्म-अनात्म-भेदज्ञान-अनुकूलव्</span><wbr style="font-size: x-large;"></wbr><span style="font-size: x-large;">यापार: मया सम्यक् उच्यते । तत् सम्यक् </span><span style="font-size: x-large;">श्रुत्वा मनसि अवधारय ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">यत् + बोद्धव्यं - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तव + इदानीम् - गुणसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तत् + उच्यते -जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सम्यक् + श्रुत्वा - छत्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आत्मनि + अवधारय - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">इह + एव - वृद्धिसन्धि: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 74</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मज्जास्थिमेद:पल-रक्तचर्म-त्<wbr></wbr>वगाह्वयैर्धातुभिरेभिरन्वितम् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पादोरुवक्षो-भुजपृष्ठ-मस्तकैरं<wbr></wbr>गैरुपांगैरुपयुक्तमेतत् ॥ ७૪॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अहं ममेति प्रथितं शरीरं मोहास्पदं स्थूलमितीर्यते बुधै: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मज्जा अस्थि मेद: पल-रक्तचर्म-त्वगाह्वयै:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">धातुभि: एभि: अन्वितम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पादोरुवक्षो-भुजपृष्ठ-मस्तकै:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अङ्गै: उपांगै: उपयुक्तम् एतत् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अहं मम इति प्रथितं शरीरं मोहास्पदं स्थूलम् इति ईर्यते बुधै: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> मज्जा - मज्जा</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अस्थि - अस्थि</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मेद: - मेद:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पल-रक्तचर्म-त्वगाह्वयै:- माम्स-रक्त-स्थूलावरणं -सूक्ष्मावरणं-कथितै:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">धातुभि: -सप्तभि: धातुभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वितम् - युक्तम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पादोरुवक्षो-भुजपृष्ठ-मस्तकै:- पाद-ऊरु-वक्ष-हस्त-पृष्ठ-शिरोभि<wbr></wbr>:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अङ्गै: -अङ्गै:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">उपांगै: - उप-अङ्गै:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">उपयुक्तम् - सहितम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अहं - अहं</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मम - मम</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> प्रथितं - कथितम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">शरीरं - देह:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मोहास्पदं - आत्मत्व-भ्रमस्य विषय: स्थूलम् -स्थूलम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ईर्यते - कथ्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">बुधै: - बुद्धिमद्भि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मज्जा -अस्थि-मेद: पल-रक्तचर्म-त्वक् -आह्वयै: एभि: धातुभि: अन्वितं</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">पादोरुवक्षो-भुजपृष्ठ-मस्तकै: </span><span style="font-size: x-large;">अङ्गै: उपांगै: उपयुक्तम् अहं मम इति प्रथितं </span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><span style="color: red;">मोहास्पदं एतत् शरीरं स्थूलम् इति बुधै: ईर्यते ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आस्मिन् श्लोके भगवान् श्रीआदिशङ्कराचार्य: स्थूलशरीरस्य निर्वचनं वदति । मज्जा -अस्थि-मेद: माम्स-रक्तचर्म-त्वक् -आह्वयै: एभि: सप्तधातुभि: अन्वितं</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">पादोरुवक्षो-भुजपृष्ठ-मस्तकै: </span><span style="font-size: x-large;">अङ्गै: उप-अङ्गै: उपयुक्तम् अहं मम इति प्रथितं मोह-आस्पदं एतत् शरीरं स्थूलम् इति बुधै: कथ्यते ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;"> पल-रक्तचर्म-त्वगाह्वयै: +</span><span style="font-size: x-large;">धातुभि: - विसर्गरेफ:</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">धातुभि: + एभि: - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">एभि: अन्वितम् - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">पादोरुवक्षो-भुजपृष्ठ-मस्तकै: +</span><span style="font-size: x-large;">अङ्गै: - विसर्गरेफ:</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अङ्गै: + उपांगै:- विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">उपाङंगै: + उपयुक्तम् - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> मम + इति - गुणसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> इति + ईर्यते - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 75</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">नभोनभस्वद्दहनांबुभूमय: सूक्ष्माणि भूतानि भवन्ति तानि ॥७५॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परस्परांशैर्मिलितानि भूत्वा स्थूलानि च स्थूलशरीरहेतव: ।।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">नभ:-नभस्वत्-दहन-अंबु-भूमय: सूक्ष्माणि भूतानि भवन्ति तानि </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परस्परांशै: मिलितानि भूत्वा स्थूलानि च स्थूलशरीरहेतव: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> नभ:-नभस्वत्-दहन-अंबु-भूमय: - आकाश:-मरुत्-अग्नि:-जलम्-पृथिवी सूक्ष्माणि - सूक्ष्माणि</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भूतानि-पञ्चभूतानि</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भवन्ति - सन्ति </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परस्परांशै: -परस्पर-अंशै: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मिलितानि - योजयन्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भूत्वा - भूत्वा</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">स्थूलानि -</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">गगनादि-शब्द-व्यवहारार्हाणि स्थूलशरीरहेतव: - स्थूलशरीरहेतव: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">नभ:-नभस्वत्-दहन-अंबु-भूमय: सूक्ष्माणि भूतानि भवन्ति । तानि </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परस्परांशै: मिलितानि भूत्वा स्थूलानि च स्थूलशरीरहेतव: (भवन्ति)</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">आकाश:-मरुत्-अग्नि:-जलम्-पृथिवी </span><span style="font-size: x-large;">सूक्ष्माणि भूतानि भवन्ति । तानि </span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परस्पर-अंशै: मिलितानि पञ्चीकरणं भूत्वा स्थूलानि च स्थूलशरीरहेतव: च भवन्ति । अस्मिन् विषये अधिकविवरणं नवाशीति: (८९) श्लोके भविष्यति । </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">परस्परांशै: + मिलितानि - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 76</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मात्रास्तदीया विषया भवन्ति शब्दादय: पंच सुखाय भोक्तु: ॥७६॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मात्रा: तदीया: विषया: भवन्ति शब्दादय: पंच सुखाय भोक्तु: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> मात्रा: - मात्रा:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तदीया: - आकाशादिभूतसम्बन्धिन्य: विषया: - विषया:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भवन्ति - सन्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">शब्दादय:-शब्दादय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> पंच -पञ्च</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सुखाय - अनित्यसुखाय</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भोक्तु: - संसारिण: जीवस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;"> तदीया: मात्रा: शब्दादय: पञ्च </span><span style="font-size: x-large;">विषया: भोक्तु: सुखाय भवन्ति ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आकाशादिभूतसम्बन्धिन्य: मात्रा: शब्दादय: पञ्च विषया: भोक्तु: अनित्यसुखाय भवन्ति ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मात्रा: + तदीया: - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तदीया: + विषया: - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषया: + भवन्ति - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 77</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">य एषु मूढा विषयेषु बद्धा रागोरुपाशेन सुदुर्दमेन ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आयान्ति निर्यान्त्यध ऊर्ध्वमुच्चै: स्वकर्मदूतेन जवेन नीता: ॥७७॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ये एषु मूढा: विषयेषु बद्धा: रागोरुपाशेन सुदुर्दमेन </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आयान्ति निर्यान्ति अध: ऊर्ध्वम् उच्चै: स्वकर्मदूतेन जवेन नीता: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> मूढा: - विवेकशून्या: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषयेषु - शब्दादिषु </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">बद्धा: - युक्ता:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">रागोरुपाशेन - राग-उरु-पाशेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सुदुर्दमेन - अतिदु:खेन दमयितुं शक्येन</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आयान्ति - आगच्छन्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">निर्यान्ति - गच्छन्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अध: - क्षीणस्थानम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ऊर्ध्वम् - श्रेष्ठम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">उच्चै: - उच्चै: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">स्वकर्मदूतेन - स्वकर्मदूतेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">जवेन - वेगेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">नीता: - नीता: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><span style="color: red;"><br /></span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: x-large;"> ये एषु विषयेषु मूढा: सुदुर्दमेन </span><span style="font-size: x-large;">रागोरुपाशेन बद्धा: (ते) स्वकर्नदूतेन</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अध: ऊर्ध्वम् उच्चै: जवेन नीता: आयान्ति निर्यान्ति (च) ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ये विवेकशून्या: एषु शब्दादिषु अतिदु:खेन दमयितुं शक्येन </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">राग-दृढ-पाशेन बद्धा: ते स्वकर्मदूतेन </span><span style="font-size: x-large;">अध: ऊर्ध्वम् उच्चै: वेगेन नीता: आयान्ति निर्यान्ति च ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">ये + एषु - यान्तवान्तादेशसन्धि: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूढा: + विषयेषु - विसर्गलोप: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">बद्धा: +रागोरुपाशेन - विसर्गलोप: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> निर्यान्ति + अध: - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 78</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">शब्दादिभि: पंचभिरेव पंच पंचत्वमापु: स्वगुणेन बद्धा: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कुरंगमातंगपतंगमीनभृंगा नर: पंचभिरंचित: किम् ॥७८॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">शब्दादिभि: पंचभि: एव पंच पंचत्वम् आपु: स्वगुणेन बद्धा: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कुरंगमातंगपतंगमीनभृंगा: नर: पंचभि: अंचित: किम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> शब्दादिभि: - शब्द-आदिभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पंचभि: -पंचभि: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पंच - पञ्च</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पंचत्वम् - मृत्युहेतुत्वम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">आपु: - प्राप्नुवन्त: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">स्वगुणेन - स्वगुणेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">बद्धा: - बद्धा:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कुरंगमातंगपतंगमीनभृंगा: -</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">हरिण:-गज:-शलभ:-मत्स्य:-भ्रमरा:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">नर: - मनुष्य:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पंचभि: - पञ्चभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अंचित: - युक्त:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">पंचभि: शब्दादिभि: स्वगुणेन </span><span style="font-size: x-large;">एव बद्धा: पंच (प्राणिन:) कुरंग-मातंग-पतंग-मीन-भृंगा: </span><span style="font-size: x-large;">पंचत्वम् आपु: । पंचभि: अंचित: नर: किम् (भविष्यति) ?</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">पंचभि: शब्दादिभि: स्वगुणेन </span><span style="font-size: x-large;">एव बद्धा: पंच प्राणिन: हरिण:-गज:-शलभ:-मत्स्य:-भ्रमरा: </span><span style="font-size: x-large;">मरणत्वम् प्राप्नुवन्ति । पंचभि: युक्त: नर: अपि मरणत्वम् एव प्राप्नोति । अत्र सन्देह: नास्ति इति आचार्य: वदति ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पंचभि: + एव - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कुरंगमातंगपतंगमीनभृंगा: + नर:- विसर्गलोप: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पंचभि: + अंचित:- विसर्गरेफ: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 79</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">दोषेण तीव्रो विषय: कृष्णसर्पविषादपि ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषं निहन्ति भोक्तारं द्रष्टारं चक्षुषाप्ययम् ॥७९॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">दोषेण तीव्र: विषय: कृष्णसर्पविषात् अपि विषं निहन्ति भोक्तारं द्रष्टारं चक्षुषा अपि अयम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">दोषेण - दोषेण</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तीव्र: - तीक्ष्ण:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषय: -रूपादि: विषया:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कृष्णसर्पविषात् - कृष्णसर्प-विषात्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषं - विषम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">निहन्ति - हन्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">भोक्तारं - विषयभोक्तारम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">द्रष्टारं - द्रष्टारम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">चक्षुषा - नेत्रेण</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">विषय: कृष्णसर्पविषात् अपि </span><span style="font-size: x-large;">दोषेण तीव्र: विषं भोक्तारं निहन्ति ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अयं (विषय:) चक्षुषा द्रष्टारं अपि (निहन्ति) ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">विषय: कृष्णसर्पविषात् अपि </span><span style="font-size: x-large;">दोषेण तीक्ष्ण: । विषं भोक्तारं निहन्ति ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-size: x-large;"><span style="color: red;"> परन्तु अयं विषय: चक्षुषा द्रष्टारं अपि निहन्ति।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तीव्र: + विषय: - विसर्गउकार:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कृष्णसर्पविषात् + अपि - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">चक्षुषा + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> अपि + अयम् - यण्सन्धि;</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #800180; font-size: x-large;">Shloka No 80</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषयाशामहापाशाद्यो विमुक्त: सुदुस्त्यजात् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">स एव कल्पते मुक्त्यै नान्य: षट्छास्त्रवेद्यपि ॥८०॥</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषयाशामहापाशात् य: विमुक्त: सुदुस्त्यजात् स: एव कल्पते मुक्त्यै न अन्य: षट्छास्त्रवेदि अपि </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषयाशामहापाशात् - विषय-आशा- महापाशात्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">य: - य: पुरुष: </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विमुक्त: - विशेषेण मुक्त:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सुदुस्त्यजात् - चिरकालादभ्यस्तत्वेन स: - स: पुरुष:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">कल्पते - समर्थ: भवति </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">मुक्त्यै - मुक्त्यै</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्य: - इतर:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">षट्छास्त्रवेदी -षट्-शास्त्रवेदी</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">य: सुदुस्त्यजात् विषयाशामहापाशात् </span><span style="font-size: x-large;">विमुक्त: स: एव मुक्त्यै कल्पते ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> षट्छास्त्रवेदी अपि न अन्य: ( मुक्त्यै कल्पते )।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red;"><span style="font-size: large;">य: पुरुष: सुदुस्त्यजात् विषय-आशा-महापाशात् </span><span style="font-size: x-large;">विमुक्त: स: एव मुक्त्यै समर्थ: भवति । षट्छास्त्रवेदी अपि न अन्य: मुक्त्यै कल्पते ।</span></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">विषयाशामहापाशात् + य: - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">य: + विमुक्त: - विसर्गउकार:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> स: + एव - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> न + अन्य: - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"> षट्छास्त्रवेदी + अपि - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #134f5c; font-size: large;">नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">~ </span><span style="color: #0c343d; font-size: large;"><b>शरवण:</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: red; font-size: large;">03.10.2020</span></div>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-24489863712671182492020-09-21T08:24:00.004-07:002020-09-22T05:10:46.971-07:00Viveka Chudamani Shlokas 61 - 70<p><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> </b></span></p><table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="background-color: white; border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px; position: static; width: 1006px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="background-color: transparent; min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 990px;"><div class="G3 G2" style="background-color: transparent; border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":my"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="174b131f735a4382" data-message-id="#msg-f:1678456311925851010" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 918px;"><div><div class="ii gt" id=":n1" style="direction: ltr; font-size: 0.875rem; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH" id=":n0" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: small; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto"><span style="color: #274e13; font-size: large;"><b>॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अविज्ञाते परे तत्त्वे शास्त्राधीतिस्तु निष्फला ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">विज्ञातेsपि परे तत्त्वे शास्त्राधीतिस्तु निष्फला ॥६१॥</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अविज्ञाते परे तत्त्वे शास्त्राधीति: तु निष्फला विज्ञाते अपि परे तत्त्वे </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्राधीति: तु निष्फला </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अविज्ञाते - असाक्षात्कृते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>परे - श्रेष्ठे</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत्त्वे - निर्गुणे ब्रह्मणि</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्राधीति: - अर्थविचारपर्यन्त-वेदान्त-अध्<wbr></wbr>ययनम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तु - अपि</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निष्फला - प्रयोजनरहिता </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>विज्ञाते - साक्षात्कृते</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अपि - अपि</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>परे - श्रेष्ठे</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत्त्वे - निर्गुणे ब्रह्मणि </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्राधीति: - अर्थविचारपर्यन्त-वेदान्त-अध्<wbr></wbr>ययनम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निष्फला - प्रयोजनरहिता</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> परे तत्त्वे अविज्ञाते शास्त्राधीति: तु निष्फला । परे तत्त्वे विज्ञाते अपि </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> शास्त्राधीति: निष्फला ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>परब्रह्मतत्त्वे अविज्ञाते सति</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अर्थविचारपर्यन्त-वेदान्त-अध्<wbr></wbr>ययनम् तु निष्फलम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> परब्रह्मतत्त्वे विज्ञाते सति अपि अर्थविचारपर्यन्त-वेदान्त-अध्<wbr></wbr>ययनम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निष्फलम् एव।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्राधीति: + तु - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> विज्ञाते + अपि - पूर्पवरूपसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दजालं महारण्यं चित्तभ्रमणकारणम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अत: प्रयत्नात् ज्ञातव्यं तत्त्वज्ञात्तत्त्वमात्मन: ॥६२॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दजालं महारण्यं चित्तभ्रमणकारणम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अत: प्रयत्नात् ज्ञातव्यं तत्त्वज्ञात् तत्त्वम् आत्मन: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दजालं - शब्दानां गण:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>महारण्यं - महावनम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>चित्तभ्रमणकारणम् - चित्तभ्रमणकारणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अत: - तस्मात्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>प्रयत्नात् - प्रयत्नात्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ज्ञातव्यं - अवगन्तव्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत्त्वज्ञात् - तत्त्वज्ञत:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत्त्वम् -ज्ञानम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आत्मन: - आत्मन:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b> शब्दजालं महारण्यम् चित्तभ्रमणकारणम् ( भवति) ।</b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अत: प्रयत्नात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तत्त्वज्ञात् आत्मन: </b><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तत्त्वम् ज्ञातव्यम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दजालं महारण्यम् इव । तत् चित्तभ्रमणकारणम् करोति ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b>अत: प्रयत्नात् तत्त्वज्ञात् आत्मन: </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तत्त्वम् ज्ञातव्यम् । यथा महारण्यं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">प्रविष्ट: पुरुष: दिशमज्ञात्वा भ्राम्यति तथा केवलशब्दजालात्मक-शास्त्रस्य</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;"> अपि विक्षेपहेतुत्वात् तन्निष्ठत्वं अपि परित्यज्य परमात्मसाक्षात्कारवत: </span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">देशिकात् आत्मयाथात्म्यं साक्षात्कर्तव्यम् इति आह । </span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अज्ञानसर्पदष्टस्य ब्रह्मज्ञानौषधं विना ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>किमु वेदैश्च शास्त्रैश्च किमु मन्त्रै: किमौषधै: ॥६३॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अज्ञानसर्पदष्टस्य ब्रह्मज्ञानौषधं विना</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>किम् उ वेदै: च शास्त्रै: च किम् उ मन्त्रै: किम् औषधै: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अज्ञानसर्पदष्टस्य - अज्ञानसर्पेन दष्टस्य</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ब्रह्मज्ञानौषधं - आत्मज्ञान-औषधम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>वेदै: - ऋगादिवेदै: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्रै: - व्याकरणशास्त्रै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मन्त्रै: - सप्तकोटिभि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>औषधै: - संजीविन्यादिमूलिकाभि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> अज्ञानसर्पदष्टस्य ब्रह्मज्ञानौषधं विना वेदै: च शास्त्रै: च किम् उ </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>(प्रयोजनम्?) मन्त्रै: किम् उ (प्रयोजनम्?) औषधै: किम् (प्रयोजनम्?) </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अज्ञानमेव सर्प: तेन दष्टस्य नरस्य </b></span><b style="background-color: transparent; color: #990000; font-size: x-large;">आत्मज्ञान-औषधम् विना ऋगादिवेदै: </b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणशास्त्रै: च किं प्रयोजनम् ? </b></span><b style="background-color: transparent; color: #990000; font-size: x-large;">सप्तकोटिभि: मन्त्रै: किं प्रयोजनम् ? संजीविन्यादिमूलिकाभि: </b><b style="background-color: transparent; color: #990000; font-size: x-large;">औषधै: किं प्रयोजनम् ?</b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> वेदै: + च - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> शास्त्रै: + च - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>न गच्छति विना पानं व्याधिरौषधशब्दत: ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>विनापरोक्षानुभवं ब्रह्मशब्दैर्न मुच्यते ॥६૪॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>न गच्छति विना पानं व्याधि: औषधशब्दत: विना अपरोक्षानुभवं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ब्रह्मशब्दै: न मुच्यते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>गच्छति - निवर्तते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पानं - औषधपानम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याधि: - रोग: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>औषधशब्दत: - औषधशब्विदमात्रात् अपरोक्षानुभवं - आत्मसाक्षात्कारम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ब्रह्मशब्दै: - उपनिषद्घटकै: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मुच्यते - मुक्तिं प्राप्नोति </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b> व्याधि: पानं विना औषधशब्दत: </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">न गच्छति । (तथा) अपरोक्षानुभवं</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">विना ब्रह्मशब्दै: न मुच्यते ।</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>यथा व्याधि: औषधपानं विना औषधशब्दत: न निवर्तते । तथा </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आत्मसाक्षात्कारं विना केवलमुपनिषद्घटकै: निवृत्तबन्ध: न भवति ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> व्याधि: + औषधशब्दत: - विसर्विगरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>विना + अपरोक्षानुभवं - सवर्ब्रणदीर्धसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ब्रह्मशब्दै: + न विसर्विगरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अकृत्वा दृश्यनिलयं अज्ञात्वा तत्त्वमात्मन: ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">बाह्यशब्दै: कुतो मुक्तिरुक्तिमात्रफलैर्नृणाम् ॥६५॥</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अकृत्वा दृश्यनिलयं अज्ञात्वा तत्त्वम् आत्मन: बाह्यशब्दै: कुत: मुक्ति: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>उक्तिमात्रफलै: नृणाम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अकृत्वा - अकृत्वा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>दृश्यनिलयं - दृश्यनिलयं</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अज्ञात्वा - अज्ञात्वा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत्त्वम् - तत्त्वम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आत्मन: - आत्मन:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>बाह्यशब्दै: - अन्तरानुभवं विना उच्चार्यमाणै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मुक्ति: - मोक्ष:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>उक्तिमात्रफलै: - उच्चारणमात्रफलै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>नृणाम् - मनुषचयाणाम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b> दृश्यनिलयं अकृत्वा आत्मन: तत्त्वम् </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अज्ञात्वा उच्चारणमात्रफलै: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">अन्तरानुभवं विना मनुष्याणां मुक्ति: कुत: ? ।</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b>दृश्यनिलयं अकृत्वा आत्मन: तत्त्वम् </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अज्ञात्वा उक्तिमात्रफलै: बाह्यशब्दै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;"> नृणाम् मुक्ति: कुत: ? । नैव सम्भवति इत्यर्थ: </span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> कुत: + मुक्ति: - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मुक्ति: + उक्तिमात्रफलै: - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>उक्तिमात्रफलै: + नृणाम् - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अकृत्वा शत्रुसंहारं अगत्वाखिलभूश्रियम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>राजाहमितिशब्दान्नो राजा भवितुमर्हति ॥६६॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अकृत्वा शत्रुसंहारं अगत्वा अखिलभूश्रियम् राजा अहम् इति शब्दात् न</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> उ राजा भवितुम् अहति </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अकृत्वा - अकृत्वा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शत्रुसंहारं - शत्रूणां विलयम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अगत्वा - अप्राप्य </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अखिलभूश्रियम् - समस्तपृथ्वीसंपदम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>राजा - नृप: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अहम् - अहम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दात् - शब्दमात्रात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>राजा - नृप: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>भवितुम् - भवितुम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अहति - शक्नोति</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b>शत्रुसंहारम् अकृत्वा अखिलभूश्रियम् </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अगत्वा अहं राजा इति शब्दात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">राजा भवितुम् न उ अहति ।</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वकीयराज्यभोगप्रतिबन्धकानां शत्रूणां संहारम् अकृत्वा </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b>समस्तपृथ्वीसंपदम् </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अप्राप्य केवलम् अहं राजा इति शब्दात् राजा </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">भवितुम् न उ अर्हति । एवमेव केवलबाह्यशब्दै: मुक्ति: न भविष्यति ।</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">अत: प्रयत्नात् तत्त्वज्ञात् आत्मन: तत्त्वं ज्ञातव्यम् इति ज्ञेयम् ।</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अगत्वा + अखिलभूश्रियम् - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>राजा + अहम् सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दात् + न - अनुनासिकसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आप्तोक्तिं खननं तथोपरिशिलापाकर्षणं स्वीकृतिं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> निक्षेप: समपेक्षते न हि बहि: शब्दैस्तु निर्गच्छति ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तद्वद्ब्रह्मविदोपदेशमननध्याना<wbr></wbr>दिभिर्लभ्यते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मायाकार्यतिरोहितं स्वममलं तत्त्वं न दुर्युक्तिभि: ॥६७॥॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आप्तोक्तिं खननं तथा उपरिशिलापाकर्षणं स्वीकृतिं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निक्षेप: समपेक्षते न हि बहि: शब्दै: तु निर्गच्छति तद्वद् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ब्रह्मविदोपदेशमननध्यानादिभि: लभ्यते मायाकार्यतिरोहितं स्वम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अमलं तत्त्वं न दुर्युक्तिभि: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आप्तोक्तिं - आप्त-उकतिम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>खननं -खननम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>उपरिशिलापाकर्षणं - उपरि शिलाया: अपसारणम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वीकृतिं - स्वीकारम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निक्षेप: - निक्षेप: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>समपेक्षते - सम्यक् अपेक्षते</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>बहि: शब्दै: - बाह्यशब्दै: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निर्गच्छति - निर्गच्छति</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> ब्रह्मविदोपदेशमननध्यानादिभि: -</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ब्रह्मविद् - उपदेश-मननध्यानादिभि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> लभ्यते - प्राप्यते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मायाकार्यतिरोहितं - अज्ञानकार्यतिरोहितं</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वम् - आत्मानं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अमलं - निर्मलम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत्त्वं - आत्मस्वरूपम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>दुर्युक्तिभि: - दुर्युक्तिभि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><span style="font-size: large;"><b>आप्तोक्तिं खननं तथा उपरिशिला-अपाकर्षणं स्वीकृतिं </b></span><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;">निक्षेप: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;">समपेक्षते । बहि: शब्दै: न हि तु निर्गच्छति । तद्वद् मायाकार्यतिरोहितं</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;"> स्वं अमलं तत्त्वं ब्रह्मविदोपदेश-मननध्यानादिभि: लभ्यते । दुर्युक्तिभि:</span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><span style="color: #990000;"> न (लभ्यते) । </span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>आप्त-उक्तिं खननं तथा उपरिशिला-अपाकर्षणं स्वीकृतिं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निक्षेप: समपेक्षते । बाह्यशब्दै: न हि तु निर्गच्छति इति प्रसिद्धम् । </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तद्वद् अज्ञानेन कार्यतिरोहितं आत्मानं निर्मलं तत्त्वं ब्रह्मवित्-उपदेश-</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मननध्यानादिभि<wbr></wbr>: लभ्यते । इतरै: दुर्युक्तिभि: न लभ्यते । </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> तथा + उपरिशिलापाकर्षणं - गुणसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शब्दै: + तु - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> तद्वत् + ब्रह्मविदोपदेशमननध्यानादिभि: - जश्त्वसन्धि: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तस्मात्सर्वप्रयत्नेन भवबन्धविमुक्तये ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वेनैव यत्न: कर्तव्यो रोगादेरिव पण्डितै: ॥६८॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तस्मात् सर्वप्रयत्नेन भवबन्धविमुक्तये </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वेन एव यत्न: कर्तव्य: रोगादे: इव पण्डितै: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तस्मात् - तस्मात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सर्वप्रयत्नेन - श्रवणादिरूपप्रयत्नेन</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>भवबन्धविमुक्तये - संसारबन्धविमुक्तये </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वेन - आत्मना </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> यत्न: - प्रयत्न:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>कर्तव्य: - करणीय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>रोगादे: - रोगक्षुत्पिपासादे:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पण्डितै: - पण्डितै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तस्मात् भवबन्धविमुक्तये रोगादे: इव</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>स्वेन एव पण्डितै: सर्वप्रयत्नेन</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> यत्न: कर्तव्य: ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तस्मात् देहान्तबन्धनिवृत्तये रोगक्षुत्पिपासादे: विमुक्तये इव स्वेन एव</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> बुद्धिमद्भि: सर्वविधप्रयत्नेन यत्न: कर्तव्य: ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> स्वेन + एव - वृद्धिसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>कर्तव्य: + रोगादे: - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> रोगादे: + इव - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>यस्त्वयाद्य कृत: प्रश्नो वरीयान् शास्त्रसम्मत; ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सूत्रप्रायो निगूढार्थो ज्ञातव्यश्च मुमुक्षुभि: ॥६९॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>य: त्वया अद्य कृत: प्रश्नो वरीयान् शास्त्रसम्मत; सूत्रप्राय; निगूढार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ज्ञातव्य: च मुमुक्षुभि: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>य: - य: प्रश्न:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>त्वया - त्वया</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अद्य - इदानीम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>कृत: - पृष्ट:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>प्रश्न: - प्रश्न: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>वरीयान् - श्रेष्ठान्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्रसम्मत; - शास्त्रेण श्लाघित:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सूत्रप्राय; - सूत्रमिव अल्पाक्षर:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निगूढार्थ: - अनेकार्थसहित:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ज्ञातव्य: - अवगन्तव्य:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मुमुक्षुभि: - मुमुक्षुभि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अद्य त्वया य: प्रश्न: कृत: (स: प्रश्न:) वरीयान् शास्त्रसम्मत; सूत्रप्राय; </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निगूढार्थ: मुमुक्षुभि: ज्ञातव्य: च ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>इदानीं त्वया य: प्रश्न: (क: नाम बन्ध:) कृत: स: प्रश्न: अत्य़न्तं वर: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>शास्त्रविदै: प्रष्टुं शक्यते । तव प्रश्न: अल्पाक्षर: परन्तु निगूढार्थ: अपि ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> स: प्रश्न: मुमुक्षुभि: ज्ञातव्य: च ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> य: + त्वया - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तवया + अद्य - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>प्रश्न: + वरीयान् - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सूत्रप्राय; + निगूढार्थ: विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>निगूढार्थ: + ज्ञातव्य:विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>ज्ञातव्य: + च - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>श्रुणुष्वावहितो विद्वन् यन्मया समुदीर्यते ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तदेतच्छ्रवणात्सद्यो भवबन्धाद्विमोक्ष्यसे ॥ ७०॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>श्रुणुष्व अवहित: विद्वन् यत् मया समुदीर्यते तत् एतत् श्रवणात् सद्य: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>भवबन्धाद् विमोक्ष्यसे </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>श्रुणुष्व - श्रुणुष्व</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अवहित: - विषयान्तरमनसंचाररहित:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>विद्वन् - विद्वन्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> समुदीर्यते - सम्यक् उच्यते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>श्रवणात् - उक्तवाक्यश्रवणात्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सद्य: - आशु:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>भवबन्धाद् - संसारबन्धात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>विमोक्ष्यसे - नितरां मुच्यसे </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>हे विद्वन् ! यत् मया समुदीर्यते तत् अवहित: श्रुणुष्व । एतत् श्रवणात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सद्य: भवबन्धाद् विमोक्ष्यसे ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>हे विद्वन् ! यत् मया सम्यक् उदीर्यते तत् अवहित: श्रुणुष्व । एतत् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>श्रवणात् आशु संसारबन्धात् नितरां मुच्यसे ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b> श्रुणुष्व + अवहित: - सवर्विणदीर्घसन्धि </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>यत् + मया - अनुनासिकासन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>तत् + एतत् - जश्तंवसन्धि: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>एतत् + श्रवणात् - छत्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>सद्य: + भवबन्धाद् - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>भवबन्धात् + विमोक्ष्यसे - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #20124d; font-size: large;"><b>नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #4c1130; font-size: large;"><b>~ शरवण:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b>22.09.2020</b></span></div></div></div><div class="yj6qo" style="color: #222222;"></div><div class="adL" style="color: #222222;"></div></div></div><div class="hi" style="background: rgb(242, 242, 242); border-bottom-left-radius: 1px; border-bottom-right-radius: 1px; color: #222222; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;"></div></div></div><div class="ajx" style="clear: both; color: #222222;"></div></div><div class="gA gt acV" style="background: transparent; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top: none; color: #222222; font-size: 0.875rem; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;"><div class="gB xu" style="border-top: 0px; padding: 0px;"><div class="ip iq" style="border-top: none; clear: both; margin: 0px; padding: 16px 0px;"><div id=":n2"><table class="cf wS" role="presentation" style="border-collapse: collapse;"><tbody><tr><td class="amq" style="margin: 0px; padding: 0px 16px; vertical-align: top; visibility: hidden; width: 44px;"><img class="ajn bofPge" data-hovercard-id="srisaisalem@gmail.com" id=":lu_0" jid="srisaisalem@gmail.com" name=":lu" src="https://www.google.com/s2/u/0/photos/public/AIbEiAIAAABECOzbwrPmy4HHwAEiC3ZjYXJkX3Bob3RvKig1OTFhMzUyZDljOGYyNzc3MjA5ZTBiNTY1Zjc1MTQzYmQ3Yzc2Yzc3MAFljw5Zu2WwSmKaPRfvsqAcKNiO-g?sz=40" style="border-radius: 50%; display: block; height: 40px; width: 40px;" /></td><td class="amr" style="margin: 0px; padding: 0px; width: 918px;"><div class="nr wR" style="border-radius: 1px; border: none; box-sizing: border-box; color: #222222; margin: 0px; padding: 0px; transition: none 0s ease 0s;"><div class="amn" style="align-items: center; color: inherit; display: flex; height: auto; line-height: 20px; padding: 0px;"><span class="ams bkH" face=""Google Sans", Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif" id=":mv" jslog="21576; u014N:cOuCgd,Kr2w4b;" role="link" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; align-items: center; background: none; border-radius: 4px; border: none; box-shadow: rgb(218, 220, 224) 0px 0px 0px 1px inset; box-sizing: border-box; color: #5f6368; cursor: pointer; display: inline-flex; font-size: 0.875rem; height: 36px; justify-content: center; letter-spacing: 0.25px; margin-right: 12px; min-width: 104px; outline: none; padding: 0px 16px 0px 12px; position: relative; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><span style="font-size: large;"><b><span style="color: #990000;">Reply</span></b></span></span><span class="ams bkG" face=""Google Sans", Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif" id=":mx" jslog="21578; u014N:cOuCgd,Kr2w4b;" role="link" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; align-items: center; background: none; border-radius: 4px; border: none; box-shadow: rgb(218, 220, 224) 0px 0px 0px 1px inset; box-sizing: border-box; color: #5f6368; cursor: pointer; display: inline-flex; font-size: 0.875rem; height: 36px; justify-content: center; letter-spacing: 0.25px; margin-right: 12px; min-width: 104px; outline: none; padding: 0px 16px 0px 12px; position: relative; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><span style="font-size: large;"><b><span style="color: #990000;">Forward</span></b></span></span></div></div></td></tr></tbody></table></div></div></div></div></div></div></div></div></div><div class="nH" style="color: #222222;"></div><div class="nH" style="color: #222222;"></div></div></div><div class="nH"><div class="l2 pfiaof" role="contentinfo" style="margin: 0px 0px 16px; padding: 0px 16px 0px 72px; text-align: center; text-shadow: none; visibility: hidden;"><div class="aeV" id=":mq" style="float: left; text-align: left; width: 300.359px;"><div class="md mj" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><div><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span></b></span></div><div class="aeW"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><a aria-label="Manage Storage" class="l8" href="https://drive.google.com/u/0/settings/storage?hl=en&utm_medium=web&utm_source=gmail&utm_campaign=manage_storage" style="cursor: pointer; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></b></span></div></div></div><div class="aeU" style="float: left; width: 300.359px;"><div id=":mp"><div class="ma" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/terms/" style="text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/privacy/" style="text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/gmail/about/policy/" style="text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></b></span></div></div></div><div class="ae3" id=":mn" style="float: left; text-align: right; width: 300.359px;"><div class="l6" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><div></div><span style="color: #990000; font-size: large;"><b><span class="l8 LJOhwe" id=":mu" role="link" style="cursor: pointer; text-shadow: none;" tabindex="0"></span></b></span></div></div><div style="clear: both;"></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 0px;"></div><div class="nH" style="width: 0px;"><div class="no" style="float: left;"><div class="nH nn" style="float: left; min-height: 1px; width: 0px;"></div></div></div></td></tr></tbody></table>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-51755863867465823542020-09-11T06:45:00.002-07:002020-09-11T06:50:51.815-07:00Viveka Chudamani shlokas 51 - 60<p><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> </b></span></p><table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="background-color: white; border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; padding: 0px; position: static; width: 1022px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="background-color: transparent; min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1006px;"><div class="G3 G2" style="background-color: transparent; border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":md"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="1747d3bc29ce7b47" data-message-id="#msg-f:1677542191327509319" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 934px;"><div><div class="ii gt" id=":mg" style="direction: ltr; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH" id=":mf" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto" style="font-size: small;"><span style="color: red; font-family: times; font-size: large;"><b>॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</b></span></div><div dir="auto" style="font-size: small;"><span style="color: #990000; font-family: times; font-size: large;"><b>Shloka No : 51</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>को नाम बन्ध: कथमेष आगत: कथं प्रतिष्ठास्य कथं विमोक्ष: ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कोसावनात्मा परम: क आत्मा तयोर्विवेक: कथमेतदुच्यताम् ॥ ५१॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क: नाम बन्ध: कथम् एष आगत: कथं प्रतिष्ठा अस्य कथं विमोक्ष: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">क: असौ अनात्मा परम: क आत्मा </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">तयो: विवेक: कथम् एतत् उच्यताम् </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>नाम - नाम</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> बन्ध: - संसारबन्ध:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>एष: - बन्ध:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>आगत: -आगत:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>प्रतिष्ठा - चिरकाल:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अस्य - बन्धस्य</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>विमोक्ष: - निवृत्ति:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अनात्मा - अनात्मा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>परम: - श्रेष्ठ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>आत्मा - आत्मा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तयो: - आत्मानात्मयो:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>विवेक: - भेद:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>एतत् - प्रश्नस्य उत्तरम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>उच्यताम् - विस्तरेण उच्यताम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;"><span> </span>क: नाम बन्ध: ? । एष: कथम् </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">आगत: ? अस्य प्रतिष्ठा कथम् ? विमोक्ष: </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;">कथम् ? असौ अनात्मा </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">क: ? परम: आत्मा क:? ।</span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">तयो: विवेक: कथम् ? </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">एतत् उच्यताम् ।</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>शिष्य: गुरुं प्रार्थ्य एवं पृच्छति । क: नाम बन्ध: ? । कथम् एष: बन्ध: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b>आगत: </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;"> तस्य स्थितौ हेतु: क: ? ।बन्धत: विमोक्ष: कथम् भविष्यति ? </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;">असौ अनात्मा </b><b style="background-color: transparent;"><span style="color: #800180;"><span style="font-family: times;">क: ? परमात्मा क:? । </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">तयो: भेदग्रह: कथम् जायते ? </span></span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><b style="background-color: transparent;"><span style="color: #800180;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;">एतत् सर्वं कृपया </span></span></b><b style="background-color: transparent; font-family: times;"><span style="color: #800180;">उच्यताम् ।</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क: + नाम - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>एष: + आगत: - विसर्गलोप:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>प्रतिष्ठा + अस्य - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क: + असौ - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>असौ + आत्मा - यान्तवान्तादेशसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क: + आत्मा - विसर्गलोप:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तयो: + विवेक: - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>एतत् + उच्यताम् - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="font-size: small;"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 52</span></b></span></div><div dir="auto"><table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: "times new roman"; padding: 0px; position: static; width: 1022px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #202124; font-size: small; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="background-color: transparent; min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-bottom-width: 0px; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-left-width: 0px; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-right-width: 0px; border-top: 0px solid rgb(239, 239, 239); float: none; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1006px;"><div class="G3 G2" style="background-color: transparent; border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":md"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="1747d3bc29ce7b47" data-message-id="#msg-f:1677542191327509319" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 934px;"><div><div class="ii gt" id=":mg" style="direction: ltr; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH" id=":mf" style="font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto"><div dir="auto"><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>श्री गुरुरुवाच</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>धन्योsसि कृतकृत्योsसि पावितं ते कुलं त्वया ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>यदविद्याबन्धमुक्त्या ब्रह्मीभवितुमिच्छसि ॥५२॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>धन्य: असि कृतकृत्य: असि पावितं ते कुलं त्वया यत् अविद्याबन्धमुक्त्या</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> इच्छसि </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>धन्य: - धनार्ह:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>असि - भवसि</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कृतकृत्य: - शास्त्रविहितकर्मानुष्ठानेन शुद्धचित्त:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>असि - भवसि</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पावितं - पवित्रम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ते - तव</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कुलं - वम्शम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>त्वया - त्वया </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अविद्याबन्धमुक्त्या - अविद्याबन्धात् मुक्त्या </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ब्रह्मीभवितुम् - ब्रह्मं भवितुम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>इच्छसि - इच्छसि</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> यत् अविद्याबन्धमुक्त्या ब्रह्मीभवितुम् इच्छसि (तत:) (त्वम्) धन्य: असि । </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>(त्वम्) कृतकृत्य: असि । त्वया ते कुलं पावितं (भवति) ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशंकराचार्य: शिष्यप्रशंसां करोति । </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>श्री गुरु: एवं वदति । येन अविद्याबन्धात् मुक्तिं प्राप्य ब्रह्मीभवितुम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>इच्छसि तत: त्वम् धनार्ह: असि । त्वम् शास्त्रविहितकर्मानुष्ठानेन </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>शुद्धचित्त: असि । त्वया तव कुलं पवित्रं भवति ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> धन्य: + असि - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क्रतकृत्य: + असि - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>य़त् + अविद्याबन्धमुक्त्या - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></span></div><div dir="auto" style="font-size: small;"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 53</span></b></span></div><div dir="auto" style="font-size: small;"><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ऋणमोचनकर्तार: पितुस्सन्ति सुतादय: ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>बन्धमोचनकर्ता तु स्वस्मादन्यो न कश्चन ॥५३॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ऋणमोचनकर्तार: पितु: सन्ति सुतादय: </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>बन्धमोचनकर्ता तु स्वस्मात् अन्य: न कश्चन </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ऋणमोचनकर्तार: -ऋणमोचन-कर्तार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पितु: - जनकाय</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्ति - भवन्ति </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सुतादय: - पुत्रा:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>बन्धमोचनकर्ता - सम्सारबन्धात् मोचनकर्ता </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वस्मात् - स्वस्य अन्त:करणात्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्य: - इतर:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> पितु: ऋणमोचनकर्तार: सुतादय: सन्ति । तु बन्धमोचनकर्ता स्वस्मात् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्य: कश्चन न (अस्ति) ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशंकराचार्य: स्वप्रयत्नस्य मुख्यत्वं वदति</b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times; font-size: x-large;"> । </b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>लोके अनेका: पुत्रपौत्रादय: पितु: ऋणमोचनकर्तार: सन्ति । परन्तु </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अनात्माहंकारादि-देहान्तबन्धमो<wbr></wbr>चयितास्वस्मात् अन्य: कश्चन न (अस्ति) ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वस्मात् + अन्य: जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्य: + न - विसर्गउकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 54</span></b></span></div></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></b></span></div></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मस्तकन्यस्तभारादे: दु:खमन्यैर्निवार्यते ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क्षुधादिकृतदु:खं तु विना स्वेन न केनचित् ॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मस्तकन्यस्तभारादे: दु:खम् अन्यै: निवार्यते क्षुधादिकृतदु:खं तु विना </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वेन </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times; font-size: x-large;">न केनचित्</b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मस्तकन्यस्तभारादे: - मस्तके न्यस्त भारादे:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>दु:खम् - दु:खम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यै: - इतरै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>निवार्यते - निवार्यते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क्षुधादिकृतदु:खं -क्षुधादि-कृतदु:खं</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वेन - न अन्येन </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> मस्तकन्यस्तभारादे: दु:खम् अन्यै: निवार्यते । क्षुधादिकृतदु:खं तु </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वेन </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times; font-size: x-large;">विना केनचित् न (निवार्यते) ।</b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मस्तके न्यस्त- भारादे: दु:खम् इतरै: निवार्यते । क्षुधादि-कृतदु:खं तु </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वेन </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times; font-size: x-large;">विना केनचित् न निवार्यते । भगवान् श्रीकृष्ण: अपि श्रीमद्भगवद्गीतायां </b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><i style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times; font-size: x-large;"><b>उद्धरेदात्मनात्मानं नात्मानमवसादयेत् । आत्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव </b></i></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: times;"><i>रिपुरात्मन: ॥ </i></span><span style="background-color: transparent; font-family: times;"> </span></span><span style="background-color: transparent; font-family: times; font-size: large;">इति उक्तवान् ।</span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="font-size: large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यै: + निवार्यते - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #202124; font-size: small; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 0px;"></div><div class="nH" style="width: 0px;"><div class="no" style="float: left;"></div></div></td></tr></tbody></table><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 55</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पथ्यमौषधसेवा च क्रियते येन रोगिणा।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>आरोग्तसि्द्धिर्दृष्टास्य नान्यानुष्ठितकर्मणा ॥ ५५॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पथ्यम् औषधसेवा च क्रियते येन रोगिणा आरोग्यसिद्धि: दृष्टा अस्य न </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यानुष्ठितकर्मणा </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पथ्यम् - मिदाहारम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>औषधसेवा - औषधसेवा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>क्रियते -क्रियते</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> रोगिणा - रोगिणा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>आरोग्यसिद्धि: - रोगनिवृत्ति:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>दृष्टा - दृश्यते</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यानुष्ठितकर्मणा - अन्य- अनुष्ठितकर्मणा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222; font-size: small;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">पथ्यम् औषधसेवा च येन रोगिणा </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">क्रियते अस्य आरोग्यसिद्धि: दृष्टा ।</span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यानुष्ठितकर्मणा न (सिद्ध्यति)</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">पथ्यम् औषधसेवा च येन रोगिणा </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">क्रियते तस्य आरोग्यसिद्धि: दृष्टा ।</span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">अन्यानुष्ठितकर्मणा न सिद्ध्यति ।</span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">अत्र पथ्यं पदेन दृढतर- </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><b><span style="color: #800180;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;">साधनचतु्ष्टयसम्पत्ति:</span></span></b><b style="background-color: transparent; font-family: times;"><span style="color: #800180;"> औषधसेवा पदेन वेदान्तश्रवणं च उक्तम् ।</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> आरोग्यसिद्धि: + दृष्टा - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>दृष्टा + अस्य - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>न + अन्यानुष्ठितकर्मणा - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 56</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वस्तुस्वरूपं स्फुटबोधचक्षुषा स्वेनैव वेद्यं न तु पण्डितेन ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>चन्द्रस्वरूपं निजचक्षुषैव ज्ञातव्यमन्यैरवगम्यते किम् ॥५६॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वस्तुस्वरूपं स्फुटबोधचक्षुषा स्वेन एव वेद्यं न तु पण्डितेन चन्द्रस्वरूपं </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>निजचक्षुषा एव ज्ञातव्यम् अन्यै: अवगम्यते किम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वस्तुस्वरूपं - वस्तुयाथात्म्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्फुटबोधचक्षुषा - स्फुट- बोध-चक्षुषा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वेन - आत्मना</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> वेद्यं - वेद्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पण्डितेन - विवेकिना</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>चन्द्रस्वरूपं - चन्द्रस्वरूपम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>निजचक्षुषा -निजचक्षुषा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ज्ञातव्यम् - अवगन्तवयम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यै: - इतरै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अवगम्यते - अवगम्यते </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">स्फुटबोधचक्षुषा स्वेन एव </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">वस्तुस्वरूपं वेद्यम् । पण्डितेन न तु ।</span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>चन्द्रस्वरूपं निजचक्षुषा एव ज्ञातव्यम् अन्यै: अवगम्यते किम् ? ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">निर्मलज्ञानचक्षुषा आत्मना एव </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">वस्तुस्वरूपं ज्ञेयम् । पण्डितेन न तु ज्ञेयम् । </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">चन्द्रस्वरूपं निजचक्षुषा एव ज्ञातव्यम् अन्यै: मनुष्यै: अवगम्यते किम् ? ।</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>स्वेन + एव - वृद्धिसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>निजचक्षुषा + एव - वृद्धिसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यै: + अवगम्यते - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><b style="background-color: transparent; font-family: times;"><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 57</span></b></div><div dir="auto"><b style="background-color: transparent; font-family: times;"><span style="color: #990000; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अविद्याकामकर्मादिपाशबन्धं विमोचितुं ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कश्शक्नुयाद्विनात्मानं कल्पकोटिशतैरपि ॥ ५७॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">अविद्याकामकर्मादिपाशबन्धं विमोचितुं </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">क: शक्नुयात् विना आत्मानं </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">कल्पकोटिशतै: अपि </span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">अविद्याकामकर्मादिपाशबन्धं -</span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">अविद्या-काम-कर्मादि-पाशबन्धम्</span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> विमोचितुं - त्यक्तुम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>शक्नुयात् - शक्नुयात्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>आत्मानं - स्वम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कल्पकोटिशतै: - शतकोटिकल्पै:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">अविद्याकामकर्मादिपाशबन्धं विमोचितुं </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">कल्पकोटिशतै: अपि आत्मानं </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><b><span style="color: #800180;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;">विना </span></span></b><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;">क: शक्नुयात् ?</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अविद्या-काम-कर्मादि-पाशबन्धं विमोचितुं कल्पकोटिशतै: अपि </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b>आत्मानं </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;">विना क: शक्नुयात् ? </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b> क: + शक्नुयात् - विसर्गसकार:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>शक्नुयात् + विना - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>विना + आत्मानं - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कल्पकोटिशतै: + अपि - विसर्गरेफ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 58</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>न योगेन न सांख्येन कर्मणा नो न विद्यया ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ब्रह्मात्मैकत्वबोधेन मोक्षस्सिध्यति नान्यथा ॥५८॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>न योगेन न सांख्येन कर्मणा न उ न विद्यया ब्रह्मात्मैकत्वबोधेन मोक्ष:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b> सिध्यति </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;">न अन्यथा </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>योगेन - योगानुष्ठानेन</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सांख्येन - सांख्यशास्त्रेण</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कर्मणा - नानाविधकर्मणा</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>विद्यया - उपासनया</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ब्रह्मात्मैकत्वबोधेन - ब्रह्मात्मैकत्वबोधेन</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मोक्ष: - मोक्ष:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सिध्यति - लभते</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्यथा - अन्यप्रकारेण</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ब्रह्मात्मैकत्वबोधेन मोक्ष: सिध्यति । अन्यथा योगेन न (सिध्यति) ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सांख्येन न (सिध्यति) । कर्मणा न उ (सिध्यति) । विद्यया न (सिध्यति) । </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>ब्रह्मात्म- एकत्व-बोधेन मोक्ष: सिध्यति । अन्यथा योगानुष्ठानेन न सिध्यति ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सांख्यशास्त्रेण न सिध्यति । नानाविधकर्मणा न सिध्यति। उपासनया </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b>अपि </b></span><b style="background-color: transparent;"><span style="color: #800180;"><span style="font-family: times;">मोक्ष: न सिध्यति । </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">अत्र योगपदेन पतञ्जलीमहर्षिणा कृत योगदर्शनं </span></span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">सांख्यपदेन कपिलमहर्षिणा कृत सांख्यदर्शनम् कर्मपदेन जैमिनीकृत </span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">पूर्वमीमांसादर्शनं विद्यापदेन नानाविधा उपासनामार्गा: च भगवान् </span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">श्री आदिशंकराचार्येण उक्तम् ।</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>न + उ - गुणसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>न + अन्यथा - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 59</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वीणाया रूपसौंदर्यं तन्त्रीवादनसौष्ठवम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>प्रजारंजनमात्रं तन्न साम्राज्याय कल्पते ॥५९॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">वीणाया: रूपसौंदर्यं तन्त्रीवादनसौष्ठवम् </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">प्रजारंजनमात्रं तत् न </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">साम्राज्याय कल्पते </span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वीणाया: - वीणाया:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>रूपसौंदर्यं - सुन्दररूपत्वम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b>तन्त्रीवादनसौष्ठवम् - तन्त्राया: वादने </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;">सौष्ठवम्</b><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;"> </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>प्रजारंजनमात्रं - प्रजानां रञ्जनमात्रम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>साम्राज्याय - साम्राज्याय </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>कल्पते - कल्पते</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वीणाया: रूपसौंदर्यं तन्त्रीवादनसौष्ठवम् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>प्रजारंजनमात्रं (भवति) । तत् साम्राज्याय न कल्पते ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वीणाया: रूपसौंदर्यं वीणाया: तन्त्राया; वादने सौष्ठवम् प्रजानां रञ्जनमात्रं</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b> भवति </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;"> । परन्तु तत् साम्राज्याय न कल्पते । राजा प्रकृतिरञ्जनात् इति </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><span style="color: #800180; font-family: times;"><b>वाक्यानुसारेण </b></span><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;"> य: लोकं रञ्जयति स: राजा इति कारणेन य: वीणानादेन </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-size: large;"><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;">जनान् रञ्जयति स: </b><b style="background-color: transparent; color: #800180; font-family: times;"> राजा न भवति इति अत्र सूचितमस्ति ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तत् + न - अनुनासिकासन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #990000; font-size: large;">Shloka No : 60</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वाग्वैखरी शब्दझरी शास्त्रव्याख्यानकौशलम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वैदुष्यं विदुषां तद्वद्भुक्तये न तु मुक्तये ॥६०॥</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><span style="font-family: times;">वाग्वैखरी शब्दझरी शास्त्रव्याख्यानकौशलम् </span><span style="background-color: transparent; font-family: times;">वैदुष्यं विदुषां तद्वत् भुक्तये </span></span></b></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">न तु मुक्तये </span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वाग्वैखरी - सरलपदबन्धविशिष्टा वाक्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>शब्दझरी - शब्दप्रवाह:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>शास्त्रव्याख्यानकौशलम् - शास्त्रस्य - व्याख्यान प्राविण्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वैदुष्यं - विद्वत्वम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>विदुषां - विदुषां</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>भुक्तये - वीणावादनादिवत् </b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>मुक्तये - मोक्षाय</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वाग्वैखरी शब्दझरी शास्त्रव्याख्यानकौशलम् विदुषां</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वैदुष्यं तद्वत् भुक्तये न तु मुक्तये ( भवति) ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वाग्वैखरी शब्दप्रवाह: शास्त्रस्य - व्याख्यान प्राविण्यम् पण्डितानां</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>वैदुष्यं तद्वत् भोगाय एव न तु मोक्षाय ( भवति) ।</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>तद्वत् + भुक्तये - जश्त्वसन्धि:</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-family: times;"><b><span style="color: #800180; font-size: large;">नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto"><span style="font-family: times; font-size: large;"><b><span style="color: #222222;">~ </span><span style="color: #38761d;">शरवण:</span></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b>11.09.2020</b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="color: #800180; font-family: times; font-size: large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><div dir="auto"><b><span style="color: #800180; font-size: large;"><br /></span></b></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="nH" style="width: 0px;"></div></td></tr></tbody></table>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-67538102207341397592020-08-31T07:00:00.002-07:002020-08-31T07:03:41.644-07:00Viveka chudamani Shlokas 41 to 50<table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="background-color: white; border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px; position: static !important; width: 1022px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="background-color: transparent; min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none !important; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1006px;"><div class="G3 G2" style="background-color: transparent; border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":lw"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="17444bc2e7c78845" data-message-id="#msg-f:1676548261773019205" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 934px;"><div class=""><div class="ii gt" id=":lz" style="direction: ltr; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH " id=":ly" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto"><span style="color: #330707; font-size: medium;"><b>॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</b></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">ब्रह्मानन्दरसानुभूतिकलितै: पूतै: सुशीतै: सितै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">युष्मद्वाक्कलशोज्झितै: श्रुतिसुखै: वाक्यामृतै: सेचय ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्तप्तं भवतापदावदहनज्वालाभिरेनं प्रभो</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">धन्यास्ते भवदीक्षणक्षणगते: पात्रीकृता: स्वीकृता: ॥૪१॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">ब्रह्मानन्दरसानुभूतिकलितै: पूतै: सुशीतै: सितै: </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">युष्मद्वाक्कलशोज्झितै: श्रुतिसुखै: वाक्यामृतै: सेचय </span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्तप्तं भवतापदावदहनज्वालाभि: एनं प्रभो धन्या: ते भवदीक्षणक्षणगते: पात्रीकृता: स्वीकृता: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">ब्रह्मानन्दरसानुभूतिकलितै: - ब्रह्मानन्दरस-अनुभूतिकलितै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पूतै: - पवित्रै: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सुशीतै: - सम्यक् शीतै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सितै:- निर्मलै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">युष्मद्वाक्कलशोज्झितै: - युष्मद्वाक्कलशोज्झुतै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रुतिसुखै: - कर्णानन्ददायकै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वाक्यामृतै: - वाक्यामृतै: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सेचय - स्नापय</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्तप्तं -संदग्धम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवतापदावदहनज्वालाभि: - संसारताप-वनदहन-ज्वालाभि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रभो - हे सर्वशक्त</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">धन्या: - भाग्यवन्त:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">ईक्षणक्षणगते: - ईक्षणक्षणगते: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पात्रीकृता: - अर्हता:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स्वीकृता: - स्वीकृता:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="background-color: transparent; font-size: large;"><span style="color: #ab2020;">अन्वय:</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">हे प्रभो ! ब्रह्मानन्दरसानुभूतिकलितै: पवित्रै: सुशीतै: सितै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">युष्मद्वाक्कलशोज्झितै: श्रुतिसुखै: वाक्यामृतै: भवतापदावदहनज्वालाभि: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्तप्तं एनं सेचय । भवतं ईक्षणक्षणगते: पात्रीकृता: स्वीकृता: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> ते धन्या: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">हे प्रभो ! ब्रह्मानन्दरसं अनुभूतिकलितै: पूतै: सम्यक् शीतै: सितै:तव-वाक्कलश-उज्झितै: श्रुतिसुखै: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वाक्यामृतै: संसारताप-वनदहनज्वालाभि: </span><span style="background-color: transparent; color: #ab2020; font-size: large;">सन्तप्तं एनं स्नापय । तव ईक्षण-क्षणगते: पात्रीकृता: </span></div><div dir="auto"><span style="background-color: transparent; color: #ab2020; font-size: large;">स्वीकृता: </span><span style="background-color: transparent; color: #ab2020; font-size: large;"> ते धन्या: एव ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">धन्या: + ते - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="background-color: transparent; font-size: large;"><span style="color: #ab2020;">मूलश्लोक:</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कथं तरेयं भवसिंधुमेतं का वा गतिर्मे कतमोस्त्युपाय: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">जाने न किंचित्कृपयाव मां प्रभो संसारदु:खक्षतिमातनुष्व ॥૪२॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कथं तरेयं भवसिंधुं एतं का वा गति: मे कतम: अस्ति उपाय: जाने न किंचित् कृपया अव मां प्रभो </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारदु:खक्षतिम् आतनुष्व</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कथं - कथम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तरेयं - तरेयम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवसिंधुम् - संसारसागरम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">एतं - बहुविध-दुर्वार-दु:खजालजटिलं</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">गति: - मार्ग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मे - मह्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कतम: - किञ्चित्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति - भवति</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उपाय: - मार्ग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">न जाने - न विद्धि</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया - दयया</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अव - रक्ष</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रभो - हे प्रभो</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारदु:खक्षतिम् - संसारेण-भवदु:खम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">आतनुष्व - जही</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">हे प्रभो ! एतं भवसिंधुं कथं तरेयं ? </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">मे का वा गति: ? उपाय: कतम: अस्ति? (अहं) किंचित् न जाने । </span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="background-color: transparent; font-size: large;">कृपया माम् अव । संसारदु:खक्षतिम् आतनुष्व </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">।</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">हे प्रभो बहुविध-दुर्वार-दु:खजालजटिलं </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;"> संसारसागरं अहं कथं तरेयं ? </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">मह्यं का वा गति: ? उपाय: </span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="background-color: transparent; font-size: large;">कतम: अस्ति? (अहं) किंचित् न जाने । कृपया माम् रक्ष । संसारिक-शोकं समूलघातं जही ।</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">गति: + मे - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कतम: + अस्ति - विसर्गउकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति+ उपाय: - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया + अव - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तथावदन्तं शरणगतं स्वं संसारदावानलतापतप्तम् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">निरीक्ष्य कारुण्यरसार्द्रदृष्ट्या दद्यादभीतिं सहसा महात्मा ॥૪३॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तथा वदन्तं शरणगतं स्वं संसारदावानलतापतप्तम् निरीक्ष्य कारुण्यरसार्द्रदृष्ट्या दद्यात् अभीतिं सहसा</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> महात्मा </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तथा - तस्मिन् समये</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वदन्तं - प्रार्थयन्तम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">शरणगतं - शरणगतम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स्वं - स्वात्मानम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारदावानलतापतप्तम् - सम्सारवनदग्धम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">निरीक्ष्य - दृष्ट्वा</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कारुण्यरसार्द्रदृष्ट्या - दयारसेनदृष्ट्या</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">दद्यात् - दद्यात्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अभीतिं - अभयम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सहसा - सद्य एव</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">महात्मा - गुरु:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तथा वदन्तं स्वं शरणगतं संसारदावानलतापतप्तम् (तम्) महात्मा कारुण्यरसार्द्रदृष्ट्या निरीक्ष्य सहसा </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अभीतिं दद्यात् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: उपदेशविधिं वदति । इत्थं भक्त्या प्रार्थितं (पूर्वश्लोकपर्यन्तं) तथा वदन्तं </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स्वं शरणगतं भवसागर-वनाग्निना-तप्तं शिष्यं महात्मा कारुण्यरसार्द्रदृष्ट्या सम्यक् वीक्ष्य सहसा अभयं</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> दद्यात् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रीमद्वाल्मीकिरामायणे अभयं सर्वभूतेभ्यो ददाम्येतत् व्रतं मम । इति उक्तवान् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">दद्यात् + अभीतिम् - जशत्वसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विद्वान् स तस्मा उपसत्तिमीयुषे मुमुक्षवे साधु यथोक्तकारिणे ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रशान्तचित्ताय शमान्विताय तत्त्वोपदेशं कृपयैव कुर्यात् ॥૪૪॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विद्वान् स: तस्मै उपसत्तिम् ईयुषे मुमुक्षवे साधु यथोक्तकारिणे </span></div><div dir="auto"><span style="background-color: transparent; font-size: large;"><span style="color: #ab2020;">प्रशान्तचित्ताय शमान्विताय तत्त्वोपदेशं कृपया एव कुर्यात् </span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विद्वान् - ब्रह्मवित्तम:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> स: - ज्ञानि </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तस्मै - तस्मै</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उपसत्तिम् - विधिवत् समीपे</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">ईयुषे - गताय </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मुमुक्षवे - मोक्षं कामयमानाय</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">साधु यथोक्तकारिणे - सम्यक् विहितानुष्ठात्रे</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रशान्तचित्ताय - प्रशान्तचित्ताय</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">शमान्विताय - निगृहीत- बहिरिन्द्रियाय</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तत्त्वोपदेशं - तत्त्वोपदेशं</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया - दयया</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कुर्यात् - कुर्यात्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स: विद्वान् उपसत्तिम् ईयुषे मुमुक्षवे साधु यथोक्तकारिणे </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रशान्तचित्ताय शमान्विताय तस्मै तत्त्वोपदेशं कृपया एव कुर्यात् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स: ब्रह्मवित्तम: ज्ञानी विधिवत् समीपं गताय मुमुक्षवे सम्यक् विहितानुष्ठात्रे</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">देहादिब्रह्मपर्यन्तभोग्यवस्तु<wbr></wbr>न: विरज्य शमादिषट्कमुक्ताय तस्मै तत्त्वोपदेशं कृपया एव कुर्यात् । </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अयं विषय: मुण्डकोपनिषत् प्रथमोध्याये द्वितीयखण्डे तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्प्रशान्तचित्ताय </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">शमानविताय । </span><span style="background-color: transparent; color: #ab2020; font-size: large;">येनाक्षरं पुरुषं वेद सत्यं प्रोवाच तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ एवम् अस्ति ।</span></div><div dir="auto"><br /></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स: + तस्मै - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तस्मै + उपसत्तिम् - यान्तवान्तादेशसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया + एव - वृद्धिसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">माभैष्ट विद्वंस्तव नास्त्यपाय: संसारसिन्धोस्तरणेस्त्युपाय: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">येनैव याता यतयोस्य पारं तमेव मार्गं तव निर्दिशामि ॥૪५॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मा भैष्ट विद्वन् तव नास्ति अपाय: संसारसिन्धो: तरणे अस्ति उपाय: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">येन एव याता यतय: अस्य पारं तम् एव मार्गं तव निर्दिशामि </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मा भैष्ट - भयं माभूत्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विद्वन् - हे विद्वन्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अपाय: - अपाय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारसिन्धो: - भवसागरम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तरणे - तारयितुं</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति - अस्ति </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उपाय: - मार्ग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">येन - येन मार्गेन</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">याता: - प्राप्ता:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> यतय: -मुनय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पारं - अन्तम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मार्गं - मार्गम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तव - तुभ्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">निर्दिशामि - उपदिशामि</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">हे विद्वन् मा भैष्ट । तव अपाय: नास्ति । संसारसिन्धो: तरणे उपाय: अस्ति।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">यतय: येन एव अस्य पारं याता: </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">तं मार्गं एव तव (तुभ्यं) निर्दिशामि ।</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्मिन् श्लोके गुरु: शिष्याय धैर्यं वदति । हे विद्वन् ते भयं माभूत् । तुभ्यं कोsपि अपाय: नास्ति । </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवसागरतरणे मार्ग: अस्ति । येन मार्गेन यतय: अस्य सम्सारस्य पारं प्राप्ता: तम् मार्गं तुभ्यम् अहं </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">निर्दिशामि ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भगवान् श्रीकृष्ण: न हि कल्याणकृत् कश्चित् दुर्गतिं गच्छति इति उक्तवान् । (श्रीमद्भगवद्गीता ६.૪०)</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विद्वन् + तव - सत्वसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">न + अस्ति - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति + अपाय: - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारसिन्धो: + तरणे - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति + उपाय: - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">येन + एव - वृद्धिसन्धि: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">याता: + यतय: - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">.</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">यतय; + अस्य - विसर्गउकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्त्युपायो महान् कश्चित् संसारभयनाशन: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तेन तीर्त्वा भवाम्भोधिं परमानन्दमाप्स्यसि ॥૪६॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति उपाय: महान् कश्चित् संसारभयनाशन: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तेन तीर्त्वा भवाम्भोधिं परमानन्दम् आप्स्यसि </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति - भवति</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उपाय: - मार्ग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">महान् - महान्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कश्चित् - कश्चित्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारभयनाशन: - भवसागरभयनाशन:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तेन - तेन मार्गेन</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तीर्त्वा - अविद्यां भंक्त्वा</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवाम्भोधिं - दुस्तरं संसारसागरम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">परमानन्दम् - शाश्वतं संतोषम् आप्स्यसि - आप्स्यसि</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसारभयनाशन: महान् कश्चित् उपाय: अस्ति । तेन भवाम्भोधिं तीर्त्वा</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> परमानन्दम् आप्स्यसि ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">हे विद्वन् ! भवसागरतारणे महान् कश्चित् उपाय: अस्ति । तेन वक्ष्यमाणोपायेन दुस्तरं सम्सारसागरं </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तीर्त्वा तन्मूलभूतां अविद्यां भंक्त्वा शाश्वतं सन्तोषं प्राप्स्यसि ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्ति + उपाय: - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वेदान्तार्थविचारेण जायते ज्ञानमुत्तमम् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तेनात्यंतिकसंसारदु:खनाशो भवत्यनु ॥૪७॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वेदान्तार्थविचारेण जायते ज्ञानम् उत्तमम् तेन आत्यंतिकसंसारदु:खनाश: भवति अनु </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">वेदान्तार्थविचारेण - </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">वेदान्तेषु उक्तै: मन्त्रार्थविचारै:</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">जायते - जायते </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">ज्ञानम् - आत्मज्ञानम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उत्तमम् - श्रेष्ठम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तेन - तेन निर्णयेन</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">आत्यंतिकसंसारदु:खनाश: - आत्यन्तिक-संसारदु:खनाश:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवति - प्राप्यते </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अनु - अनु</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वेदान्तार्थविचारेण उत्तमम् ज्ञानम् जायते । तेन अनु आत्यंतिकसंसारदु:खनाश: भवति ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्रीआदिशंकराचार्य: संसारभयनाशनाय उपायं वदति ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> वेदान्तेषु उक्तै: मन्त्रार्थविचारै: उत्तमम् ज्ञानम् जायते । तेन निर्णयेन आत्यन्तिकसंसारदु:खनाश: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवति ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तेन + आत्यंतिकसंसारदु:खनाश:- सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">आत्यंतिकसंसारदु:खनाश: +</span><span style="background-color: transparent; font-size: large;"> भवति - विसर्गउकार:</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रद्धाभक्तिध्यानयोगान् मुमुक्षो: मुक्तेर्हेतून् वक्ति साक्षाच्छ्रुतेर्गी: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">यो वा एतेष्वेव तिष्ठत्यमुष्य मोक्षोsविद्याकल्पिताद्देहबन्धा<wbr></wbr>त् ॥ ૪८॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रद्धाभक्तिध्यानयोगान् मुमुक्षो: मुक्ते: हेतून् वक्ति साक्षात् श्रुते: गी: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">य: वा एतेषु एव तिष्ठति अमुष्य मोक्ष: अविद्याकल्पितात् देहबन्धात् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रद्धाभक्तिध्यानयोगान् -श्रद्धभक्तिध्यानयोगान्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मुमुक्षो: - मोक्तुमिच्छो:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मुक्ते: हेतून् - बन्धनिवृत्ते: हेतून्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">वक्ति - वदति</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">साक्षात् - साक्षात्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रुते: गी: - वेदवाक्यै:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">य: - य: नर:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तिष्ठति - तिष्ठति</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अमुष्य - तस्य</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मोक्ष: - मोक्ष:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अविद्याकल्पितात् - अविद्यया कल्पितान्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">देहबन्धात् - शरीरबन्धात्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रद्धाभक्तिध्यानयोगान् मुमुक्षो: मुक्ते: हेतून् साक्षात् श्रुते: गी: वक्ति ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">य: वा एतेषु एव तिष्ठति अमुष्य : अविद्याकल्पितात् देहबन्धात् मोक्ष: (भविष्यति) ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रद्धा-भक्ति:-ध्यान-योगान् मोक्तुमिच्छो: मुक्ते: हेतून् इति वेदवाक्यानि वदन्ति । </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">य: वा एतेषु साधनेषु एव स्थिरं प्रयन्तं करोति तस्य अविद्यया कल्पितात् देहबन्धात् मोक्ष: भविष्यति ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> मुक्ते: + हेतून् - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> साक्षात् + श्रुते: - श्चुत्वसन्धि: छत्वसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रुते: + गी: - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">य: + वा - विसर्गउकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">एतेषु + एव - यान्तवान्तादेशसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तिष्ठति + अमुष्य - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मोक्ष: - अविद्याकल्पितात् - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;">अविद्याकल्पितात् +</span><span style="background-color: transparent; font-size: large;"> देहबन्धात् - जश्त्वसन्धि:</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अज्ञानयोगात्परमात्मनस्तव ह्यनात्मबन्धस्तत एव संसृति: ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तयोर्विवेकोदिरबोधवह्नि: अज्ञानकार्यं प्रदहेत्समूलम् ॥૪९॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अज्ञानयोगात् परमात्मन: तव हि अनात्मबन्ध: तत: एव संसृति: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तयो: विवेकोदिबोधवह्नि: अज्ञानकार्यं प्रदहेत् समूलम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अज्ञानयोगात् - अनाद्यविद्यासंबन्धात् परमात्मन: - परमात्मन:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तव - तुभ्यम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अनात्मबन्ध: - अनात्मसु आत्मबुद्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">संसृति: - जननमरचक्र:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तयो: - आत्मानात्मयो:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विवेकोदितबोधवह्नि:- विवेकेन उदित:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">साक्षात्काररूपाग्नि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अज्ञानकार्यं - अज्ञानस्य कार्यम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रदहेत् - प्रकर्षेण भस्मीकुर्यात् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">समूलम् - समूलम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> परमात्मन: तव अज्ञानयोगात् हि अनात्मबन्ध: (भवति) । तत: एव संसृति: तयो: विवेकोदितबोधवह्नि: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अज्ञानकार्यं समूलम् प्रदहेत्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">परमात्मन: तव अज्ञानयोगात् हि अनात्मबन्ध: संसृति: च भवति । तत: आत्मानात्मविवेक-</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उदितबोधवह्नि: अज्ञानकार्यं समूलम् प्रदहेत् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> परमात्मन: + तव - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> हि + अनात्मबन्ध:- यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अनात्मबन्ध: + तत: - विसर्गसकार:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तत: + एव - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तयो: + विवेकोदितबोधवह्नि: - विसर्गरफ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">विवेकोदितबोधवह्नि: + अज्ञानकार्यं - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">शिष्य उवाच</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया श्रूयतां स्वामिन्प्रश्नोsयं क्रियते मया ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">यदुत्तरमहं श्रुत्वा कृतार्थ: स्यां भवन्मुखात् ॥</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">शिष्य: उवाच </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया श्रूयतां स्वामिन्प्रश्न: अयं क्रियते मया यत् उत्तरम् अहं श्रुत्वा कृतार्थ: स्यां भवन्मुखात् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृपया - दयया</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रूयतां - श्रूयताम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स्वामिन् - हे स्वामिन्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रश्न: - सन्देह:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अयं - अयम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">क्रियते - क्रियते</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">उत्तरम् - उत्तरम् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">श्रुत्वा - आकर्ण्य </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृतार्थ: - सफल: </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">स्यां - स्याम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">भवन्मुखात् - भवत: मुखात् </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">अन्वय:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="font-size: medium;"> हे स्वामिन् ! कृपया श्रूयताम् । </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">मया अयं प्रश्न: क्रियते । यत् उत्तरम् भवत: मुखात् अहं श्रुत्वा कृतार्थ: </span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020;"><span style="background-color: transparent; font-size: large;">स्याम् ( तत् कृपया वदतु) ।</span></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"> शिष्य: गुरुं प्रार्थ्य एतं श्लोकं</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">पृच्छति । हे स्वामिन् ! कृपया श्रूयताम् । मया अयं प्रश्न: क्रियते । यत् उत्तरम् भवन्मुखात् अहं श्रुत्वा </span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">कृतार्थ: स्याम् तत् उत्तरं कृपया वदतु ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">सन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">प्रश्न: + अयम् - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">यत् + उत्तरम् - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">.</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;">नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</span></div><div dir="auto"><span style="color: #ab2020; font-size: medium;"><br /></span></div><div dir="auto"><span style="color: #31751e; font-size: medium;"><b>~ शरवण:</b></span></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td></tr></tbody></table><p><br /><br /></p>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-67557793986393212022020-08-19T10:52:00.001-07:002020-08-19T10:53:22.303-07:00Viveka Chudamani Shlokas 31 to 40<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">एतयोर्मन्दता यत्र विरक्तत्वमुमुक्षयो: ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मरौ सलिलवत्तत्र शमादेर्भानमात्रता ।३१॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">एतयो: मन्दता यत्र विरक्तत्वमुमुक्षयो: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मरौ सलिलवत् तत्र शमादे: भानमात्रता </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">एतयो: - विरक्तत्वमुमुक्षयो:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मन्दता - मन्दता</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">यत्र - यस्मिन्पुरुषे</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">विरक्तत्वमुमुक्षयो: - विरक्तत्व-मुमुक्षयो:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मरौ - मरुभूमौ</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सलिलवत् - जलवत्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तत्र -तस्मिन् पुरुषे</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शमादे: - शमादे: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भानमात्रता - भानमात्रता</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">विरक्तत्वमुमुक्षयो: एतयो: मन्दता यत्र (अस्ति) तत्र मरौ सलिलवत् शमादे: भानमात्रता (एव)।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><b> वैराग्यम् मुमुक्षुत्वम् एतयो: </b><b>मन्दता यत्र (अस्ति) तत्र मरुभूमौ जलवत् शमादे: भानमात्रता एव अस्ति।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">एतयो: + मन्दता - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शमादे: + भानमात्रता- विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मोक्षकारणसामग्रयां भक्तिरेव गरीयसी ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वस्वरूपानुसंधानं भक्तिरित्यभिधीयते ॥३२॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मोक्षकारणसामग्रयां भक्ति: एव गरीयसी स्वस्वरूपानुसंधानं भक्ति: इति अभिधीयते </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मोक्षकारणसामग्रयां - मोक्षहेतुत्वसाधनेषु</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भक्ति: - भक्ति:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">एव - एव</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">गरीयसी - श्रेष्ठा</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वस्वरूपानुसंधानं - निदिध्यासनम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भक्ति: - भक्ति: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> इति -इति</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अभिधीयते - कथ्यते</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मोक्षकारणसामग्रयां भक्ति: एव गरीयसी । स्वस्वरूपानुसंधानं भक्ति: इति अभिधीयते ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><b>अ</b><b style="background-color: transparent;">स्</b><b>मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशंकराचार्य: भक्ति: पदस्य निर्वचनं वदति मोक्षसाधनसमुदायमध्ये भक्ति: एव गरीयसी । स्वस्वरूपानुसंधानं भक्ति: इति अभिधीयते ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भक्ति: + एव - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भक्ति: + इति - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">इति + अभिधीयते - यण्सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वात्मतत्त्वानुसंधानं भक्तिरित्यपरे जगु: ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उक्तसाधनसम्पन्नस्तत्त्वजिज्ञा<wbr></wbr>सुरात्मन: ॥३३॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उपसीदेद्गुरुं प्राज्ञं यस्माद्बन्धविमोक्षणम् ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वात्मतत्त्वानुसंधानं भक्ति: इति अपरे जगु: उक्तसाधनसम्पन्न: तत्त्वजिज्ञासु: आत्मन: उपसीदेत् गुरुं प्राज्ञं यस्मात् बन्धविमोक्षणम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वात्मतत्त्वानुसंधानं - स्वस्य जीवस्य तत्त्वविचार अनुसंधानम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भक्ति: - भक्ति:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">इति - एवम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अपरे - अन्ये</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">जगु: - वदन्ति</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उक्तसाधनसम्पन्न: - पूर्वोक्त-विचारसाधनयुक्त:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तत्त्वजिज्ञासु: - तत्त्वं ज्ञातुमिच्छु:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">आत्मन: - स्वस्य </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उपसीदेत् - शरणं गच्छेत्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">गुरुं - सद्गुरुम </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">प्राज्ञं - ब्रह्मसाक्षात्कारम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">यस्मात् - यादृशगुरो: सकाशात्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">बन्धविमोक्षणम् - बन्धविमोक्षणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वात्मतत्त्वानुसंधानं भक्ति: इति अपरे जगु: । उक्तसाधनसम्पन्न: आत्मन: तत्त्वजिज्ञासु: यस्मात् बन्धविमोक्षणम् (भवति) प्राज्ञं गुरुं उपसीदेत् ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> स्वस्य जीवस्य तत्त्वविचारमेव भक्ति: इति अन्ये आहु: । पूर्वोक्त-विचारसाधनयुक्त: आत्मन: तत्त्वं ज्ञातुमिच्छु: यादृशगुरो: सकाशात् संसारबन्धविमोक्षणम् भवति तादृशब्रह्मसाक्षात्कारप्राप्<wbr></wbr>तगुरुं शरणं गच्छेत्।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> भक्ति: + इति - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">इति + अपरे - यण्सन्धि:.</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उक्तसाधनसम्पन्न: + तत्त्वजिज्ञासु:- विसर्गसकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> तत्त्वजिज्ञासु: + आत्मन: - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> उपसीदेत् + गुरुं - जश्त्वसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> यस्मात् + बन्धविमोक्षणम् - जश्त्वसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">श्रोत्रियोsवृजुनोकामहतो यो ब्रह्मचित्तम: ॥३૪ ॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ब्रह्मण्युपरत: शान्तो निरिन्धन इवानल: ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अहेतुजदयासिन्धुर्बन्धुरानमतां सताम् ॥३५।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">श्रोत्रिय: अवृजिन: अकामहत: य: ब्रह्मचित्तम: ब्रह्मणि उपरत: शान्त: निरिन्धन इव अनल: अहेतुकदयासिन्धु: बन्धु: आनमतां सताम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">श्रोत्रिय: - वेदज्ञ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अवृजिन: - निष्पाप: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अकामहत: - अभासितस्वस्वरूप:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> य: - य: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ब्रह्मचित्तम: - ब्रह्मज्ञानिनां श्रेष्ठ: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ब्रह्मणि - ब्रह्मनिष्ठायाम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उपरत: -उपरत: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्त: - शान्तस्वरूप:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">निरिन्धन इव अनल: -विलीनमनस्क: अहेतुकदयासिन्धु: - करुणासिन्धु: बन्धु: - दु:खकारक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">आनमतां - आनमतां</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सताम् - सज्जनान्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">य: श्रोत्रिय: अवृजिन: अकामहत: ब्रह्मचित्तम: ब्रह्मणि उपरत: निरिन्धन इव अनल: शान्त: अहेतुकदयासिन्धु: आनमतां सताम् बन्धु: (स: एव गुरु:) ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><b> भगवान् श्री आदिशंकराचार्य: अस्मिन् श्लोके गुरुलक्षणम् वदति । य: वेदवेदान्तशास्त्रज्ञ: पापरहित: कामवर्जित: ब्रह्मज्ञानिनां श्रेष्ठ: </b><b>ब्रह्मणि उपरत: निरिन्धन इव अनल: विलीनमनस्क: शान्तस्वरूप: अहेतुककरुणासिन्धु: आनमतां सताम् बन्धु: भवति स: एव गुरु: ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> श्रोत्रिय: + अवृजुन: - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अवृजिन: + अकामहतो - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">य: + ब्रह्मचित्तम: - विसर्गउकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ब्रह्मणि + उपरत: - यण्सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उपरत: + शान्त: - विसर्गसकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्त: + निरिन्धन - विसर्गउकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">इव + अनल: - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अहेतुजदयासिन्धु: + बन्धु: - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">बन्धु:+ आनमतां - विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तमाराध्य गुरुं भक्त्या प्रह्व: प्रश्रयसेवनै: ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">प्रसन्नं तमनुप्राप्य पृच्छेज्ज्ञातव्यमात्मन: ॥ ३६॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तम् आराध्य गुरुं भक्त्या प्रह्व: प्रश्रयसेवनै: प्रसन्नं तम् अनुप्राप्य पृच्छेत् ज्ञातव्यम् आत्मन: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तम् - तम् गुरुम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">आराध्य - संसेव्य</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">गुरुं - सद्गुरुम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भक्त्या </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">प्रह्व: प्रश्रयसेवनै: - मनसा वचसा कायेन सेवां कृत्वा</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">प्रसन्नं - स्वाभिमुखम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तम् - तम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अनुप्राप्य - समीपे गत्वा</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पृच्छेत् - पृच्छेत्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ज्ञातव्यम् - अवगन्तव्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">आत्मन: - आत्मन:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">(शिष्य:) तम् गुरुं भक्त्या प्रह्व: प्रश्रयसेवनै: आराध्य प्रसन्नं तम् अनुप्राप्य आत्मन: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ज्ञातव्यम् पृच्छेत् ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><b>शिष्य: तम् सद्गुरुं भक्त्या मनसा वचसा कायेन नमस्कारं कृत्वा आराध्य प्रसन्नं तम् समीपं गत्वा यत् आत्मन: विषये जिज्ञासितव्यं तत् पृच्छेत् ।</b><b>भगवान् श्री कृष्ण: अपि भगवद्गीतायां</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><i>तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया ।</i> इति उक्तवान् । </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> पृच्छेत् + ज्ञातव्यम् - श्चुत्वसन्धि: जश्त्वसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वामिन्नमस्ते नतलोकबन्धो कारुण्यसिन्धो पतितं भवाब्धौ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मामुद्धरात्मीयकटाक्षदृष्ट्या ऋज्व्यातिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या ॥३७॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वामिन् नमस्ते नतलोकबन्धो कारुण्यसिन्धो पतितं भवाब्धौ</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">माम् उद्धर आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या ऋज्व्या अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या ॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वामिन् - हे भगवन्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">नमस्ते - ते नमस्कार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">नतलोकबन्धो - नतानां जनानां वन्धु:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">कारुण्यसिन्धो - हे अहेरुक दयासिन्धो</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पतितं - पतितम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भवाब्धौ - भवसागरे</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">माम् - माम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">उद्धर - जन्मादि बन्धनिर्मुक्तं कुर्वित</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या - तव कटाक्षदृष्ट्या</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">ऋज्व्या - स्वभावसरलया</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या - अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">हे स्वामिन् ! हे नतलोकबन्धो ! हे कारुण्यसिन्धो ! ते (तुभ्यम्) नम: (अस्तु) । भवाब्धौ पतितं माम् ऋज्व्या अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या उद्धर ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशंकराचार्य: अचार्य: कथं प्रार्थनीय: इति वदति । शिष्य: गरो: समीपं गत्वा हे स्वामिन् ! हे नतलोकबन्धो ! हे कारुण्यसिन्धो ! तुभ्यं मम नमस्कार: अस्तु । सम्सारसागरे पतितं माम् अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या सरलतया तव कटाक्षदृष्ट्या उद्धर ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> स्वामिन् + नमस्ते - अनुनासिकासन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> उद्धर + आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> ऋज्व्या + अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या - सवर्णदीर्घसन्धि: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">दुर्वारसंसारदवाग्नितप्तं दोधूयमानं दुरदृष्टवातै: ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भीतं प्रपन्नं परिपाहि मृत्यो: शरण्यमन्यंयदहं न जाने ॥ ३८॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">दुर्वारसंसारदवाग्नितप्तं दोधूयमानं दुरदृष्टवातै: भीतं प्रपन्नं परिपाहि मृत्यो: शरण्यम् अन्यं यत् अहं न जाने </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">दुर्वारसंसारदवाग्नितप्तं -दुर्वार-संसारदवाग्निना दग्धम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> दोधूयमानं - मुहुर्मुहु: कम्प्यमानम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">दुरदृष्टवातै: - दुरदृष्टपवनै:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> भीतं - मृत्यो: भीतम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">प्रपन्नं - शरणागतम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">परिपाहि - परिपाहि</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मृत्यो: - मरणात्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शरण्यम् - शरण्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्यं - इतरस्थलम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> यत् - यत् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अहं - अहम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">न - न</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">जाने - जानामि</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><b>दुर्वार-संसार-दवाग्नि-तप्तं दुरदृष्टवातै: </b><b>दोधूयमानं भीतं प्रपन्नं अन्यं शरण्यम्</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">यत् अहं न जाने मृत्यो: परिपाहि । </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शिष्य: प्रसन्नं गुरुसमीपं गत्वा संसारसागरे निमग्नस्य स्वस्य उद्धरणार्थं प्रार्थितवान् । हे गुरु ! दुर्वार संसार दवाग्निना दग्धमिव अहमस्मि ।दुरदृष्टवातै: मुहुर्मुहु: कम्प्यमानेन भीत्या अनन्यं शरण्यं भवन्तं प्रपन्नं मां कृपया मृत्यो: परिपाहि ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> यत् + अहं - जश्त्वसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्ता महान्तो निवसन्ति सन्तो वसन्तवल्लोकहितं चरन्त: ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तीर्णा: स्वयं भीमभवार्णवं जना नहेतुनान्यानपि तारयन्त: ॥३९॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्ता: महान्त: निवसन्ति सन्त: वसन्तवत् लोकहितं चरन्त: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तीर्णा: स्वयं भीमभवार्णवं जनान् अहेतुना अन्यान् अपि तारयन्त: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्ता: - शान्ता:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">महान्त: - निर्विकारमनस्का:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">निवसन्ति - लोके वसन्ति</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्त: - अपरिच्छिन्नब्रह्मसाक्षात्का<wbr></wbr>रवन्त:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">वसन्तवत् - वसन्तकाल: इव</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">लोकहितं - लोकहितं</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">चरन्त: - कुर्वाण:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तीर्णा: - असंसारिण:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वयं - स्वयम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">भीमभवार्णवं - घोरसंसारसागरम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">जनान् - नरान्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अहेतुना - हेतुं विना</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्यान् - इतरान् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अपि - अपि</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तारयन्त: -तारयन्त:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्ता: महान्त: वसन्तवत् लोकहितं चरन्त: भीमभवार्णवं स्वयं तीर्णा: अन्यान् जनान् अहेतुना तारयन्त: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्त: निवसन्ति ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्ता: निर्विकारमनस्का: वसन्तवत् लोकहितं चरन्त: घोरसंसारसागरं स्वयं तीर्णा: अन्यान् जनान् अपिअहेतुना तारयन्त: सन्त: अत्र निवसन्ति ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">शान्ता: + महान्त: - विसर्गलोप:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">महन्त: + निवसन्ति - विसर्गउकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्त: + वसन्तवत् - विसर्गउकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">वसन्तवत् +लोकहितं - परसवर्णसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> अहेतुना + अन्यान् - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">मूलश्लोक:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अयं स्वभावस्स्वत एव यत्परश्रमापनिदप्रवणं महात्मानम् ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सुधांशुरेष स्वयमर्ककर्कशप्रभाभितप्तामवति क्षितिं किल ॥ ૪०॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदविभाग:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अयं स्वभाव: स्वत: एव यत्परश्रमापनिदप्रवणं महात्मानम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सुधांशु: एष: स्वयम् अर्ककर्कशप्रभाभितप्ताम् अवति क्षितिं किल </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">पदार्थ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अयं - अयम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वभाव: - स्वभाव: </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वत: एव - स्वयमेव</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">परश्रमापनिदप्रवणं - परान् दु:खं परिहर्तुं प्रयत्न:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> महात्मानम् - सत्पुरुषानाम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सुधांशु: - चन्द्र:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वयम् - स्वयम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अर्ककर्कशप्रभाभितप्ताम् - सूर्यस्य प्रकाशेन तप्तम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अवति - रक्षति </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">क्षितिं - भूमिम् </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">किल - खलु</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">अन्वय:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">महात्मानम् स्वत: एव परश्रमापनिदप्रवणं यत् (अस्ति) अयं स्वभाव: अर्ककर्कशप्रभाभितप्ताम् क्षितिं एष: सुधांशु: स्वयम् अवति किल ?</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">तात्पर्यम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सत्पुरुषा: स्वयमेव पराजनदु:खान् परिहर्तुं प्रयत्नं कुर्वन्ति ।अयं तेषां स्वभाव: । सूर्यस्य तीक्ष्णप्रकाशेन तप्तां भूमिं एष: अमृतकिरणचन्द्र: स्वयमेव रक्षति किल ? ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">व्याकरणम्</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सन्धि:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वभाव: + स्वत: - विसर्गसकार:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">स्वत: + एव - विसर्गलोप:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">सुधांशु: + एष: -विसर्गरेफ:</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"> </span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;">नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><b><span style="color: #222222;"><br /></span></b></div><p><b><span style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="color: #222222;">~ शरवण:</span></span></b></p>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-87518336408496115272020-08-13T16:48:00.005-07:002020-08-13T17:05:58.445-07:00Ishavasyopanishad<p><a href="https://drive.google.com/file/d/1HAzJjZooJpDQMZM5xqPIgrTbdbBWDFLU/view?usp=sharing">Ishavasyopanishad</a><br /></p><p><b>Ishavasyopanishad</b></p><p><br /></p><p><i><span style="color: red;">Grammatical Analysis of Ishavashyopanishad.</span></i></p><p><br /></p><p>Please Click the Link to Downlod the PDF File. </p><p><a href="https://drive.google.com/file/d/1HAzJjZooJpDQMZM5xqPIgrTbdbBWDFLU/view?usp=sharing">https://drive.google.com/file/d/1HAzJjZooJpDQMZM5xqPIgrTbdbBWDFLU/view?usp=sharing</a></p><p>Thanks</p><p>Namaskarams</p><p>Saravanan Subramaniam</p><p>9842690555</p>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-67954615269255055252020-08-08T06:28:00.002-07:002020-08-08T06:28:54.299-07:00Viveka Chudamani Shlokas 21 - 30<p><span style="font-size: x-large;"> </span></p><table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px; position: static !important; width: 1022px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background: rgb(255, 255, 255); color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none !important; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1006px;"><div class="G3 G2" style="border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":m9"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="173ce1a3cb663ec6" data-message-id="#msg-f:1674461255083376326" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 934px;"><div class=""><div class="ii gt" id=":mc" style="direction: ltr; font-size: 0.875rem; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH " id=":mb" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: small; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto"><table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px; position: static !important; width: 1022px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background: transparent; color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><br /></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none !important; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1006px;"><div class="G3 G2" style="border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":m9"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="173ce1a3cb663ec6" data-message-id="#msg-f:1674461255083376326" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 934px;"><div class=""><div class="ii gt" id=":mc" style="direction: ltr; font-size: 0.875rem; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH " id=":mb" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: small; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px; position: static !important; width: 1022px;"><tbody><tr><td class="Bu yM" style="background: transparent; color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;"><div class="nH aHU" style="position: relative;"><div class="nH hx" style="min-width: 502px; padding: 0px;"><div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list"><div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1"><div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none !important; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1006px;"><div class="G3 G2" style="border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;"><div id=":m9"><div class="adn ads" data-legacy-message-id="173ce1a3cb663ec6" data-message-id="#msg-f:1674461255083376326" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;"><div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 934px;"><div class=""><div class="ii gt" id=":mc" style="direction: ltr; font-size: 0.875rem; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;"><div class="a3s aXjCH " id=":mb" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: small; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;"><div dir="auto"><div dir="auto" style="background-color: transparent;"><span style="font-size: x-large;"><b><span style="color: red;">॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः </span></b></span><b style="font-size: x-large;"><span style="color: red;">॥</span></b></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>तद्वैराग्यं जुगुप्सा या दर्शनश्रवणादिभि: ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>देहादिब्रह्मपर्यन्ते ह्यनित्ये भोग्यवस्तुनि ॥२१॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तत् वैराग्यं जुगुप्सा या दर्शनश्रवणादिभि: </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">देहादिब्रह्मपर्यन्ते हि अनित्ये </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">भोग्यवस्तुनि </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्यं - विरागस्य भाव:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">जुगुप्सा - जुगुप्सा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">दर्शनश्रवणादिभि: - वस्तुदर्शन-श्रवण-आदिभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">देहादिब्रह्मपर्यन्ते - शरीरमारभ्य ब्रह्मपर्यन्ते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अनित्ये - मिथ्याभूते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">भोग्यवस्तुनि - भोग्यवस्तुनि</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> देहादिब्रह्मपर्यन्ते हि अनित्ये भोग्यवस्तुनि दर्शनश्रवणादिभि: </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">या जुगुप्सा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">(अस्ति)तत् वैराग्यं (इति उच्यते) ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: विवेकस्य निर्वचनम् उक्तवान् । </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अस्मिन् श्लोके स: वैराग्यस्य निर्वचनं वदति ।</span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">शरीरत: ब्रह्मपर्यन्तं सर्वे अनित्यमेव</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;"> इति दर्शनश्रवणादिभि:</span><span style="font-size: x-large;"> सम्यक् ज्ञात्वा कदापि ईदृशपदार्थ-सम्बन्ध: माभूदिति</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> काकविष्ठायामिव-असह्यबुद्धि: वैराग्यं इति उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तत् + वैराग्यम् - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">हि+अनित्ये - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b><br /></b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>विरज्य विषयव्रातात् दोषदृष्ट्या मुहुर्मुहु: ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>स्वलक्ष्ये नियतावस्था मनस: शम उच्यते ॥२२॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विरज्य विषयव्रातात् दोषदृष्ट्या मुहुर्मुहु: स्वलक्ष्ये नियतावस्था मनस: शम </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उच्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विरज्य - वैराग्यं प्राप्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विषयव्रातात् - विषयग्रामात्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">दोषदृष्ट्या - विषयेषु दोषदृष्ट्या</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुहुर्मुहु: - पुन: पुन:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वलक्ष्ये - ब्रह्मणि</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">नियतावस्था - नियत- अवस्था</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मनस: -मनस:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शम: - शम:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> उच्यते - कथ्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुहु: मुहु: दोषदृष्ट्या विषयव्रातात् </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">विरज्य मनस: स्वलक्ष्ये नियतावस्था शम: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: वैराग्यस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: शमादिषट्कसम्पत्तिषु "शम:" गुणस्य निर्वचनम् वदति । पुन: पुन: दोषदृष्ट्या</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> विषयग्रामात् वैराग्यं प्राप्य मनस: स्वलक्ष्ये ब्रह्मणि नियतावस्था शम: इति</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुहु: + मुहु: - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शम: + उच्यते - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>विषयेभ्य: परावर्त्य स्थापनं स्वस्वगोलके ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>उभयेषामिन्द्रियाणां स दम: परिकीर्तित: ॥२३॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विषयेभ्य: परावर्त्य स्थापनं स्वस्वगोलके उभयेषाम् इन्द्रियाणां स: दम:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> परिकीर्तित: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विषयेभ्य: बाह्यविषयेभ्य:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">परावर्त्य - पराङ्मुखीकृत्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्थापनं - स्थापनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वगोलके -स्वस्वस्थाने</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उभयेषाम् - उभयेषाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">इन्द्रियाणां - पञ्चेन्द्रियाणाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> दम: - दम:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> परिकीर्तित: - सम्यक् कथित:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उभयेषाम् इन्द्रियाणां विषयेभ्य: परावर्त्य स्वस्वगोलके स्थापनं स: दम: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">परिकीर्तित: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु शम: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: "दम:" गुणस्य निर्वचनम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वदति । उभयेषाम् इन्द्रियाणां इति कर्मेन्द्रियाणां ज्ञानेन्द्रियणां च विषये वदति ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> तेषां विषयमार्गेभ्य: पराङमुखीकृत्य स्वस्वस्थाने स्थापनं एव दम: इति </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स: + दम: - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>बाह्यानालम्बनं वृत्तेरेषोपरतिरुत्तमा ॥२૪॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>सहनं सर्वदु:खानां अप्रतीकारपूर्वकम् ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>चिन्ताविलापरहितं सा तितिक्षा निगद्यते ॥२५॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">बाह्यानालम्बनं वृत्ते: एषा उपरति: उत्तमा </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">सहनं सर्वदु:खानां अप्रतीकारपूर्वकम् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं सा तितिक्षा निगद्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">बाह्यानालम्बनं - बाह्यविषयविरक्तम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वृत्ते: - मनोवृत्ते:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एषा - एषा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उपरति: - उपरति:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उत्तमा : - श्रेष्ठा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सहनं - सहनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सर्वदु:खानां - दु:खहेतुशीतोष्णादीनाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अप्रतीकारपूर्वकम् - पूर्वे परिहारप्रयत्नरहितम् चिन्ताविलापरहितम् -</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा - सा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तितिक्षा - तितिक्षा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">निगद्यते - उच्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वृत्ते: बाह्यानालम्बनं एषा उत्तमा:</span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">उपरति: । अप्रतीकारपूर्वकम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं सर्वदु:खानां </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">सहनं सा तितिक्षा निगद्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु दम:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: उपरम: "तितिक्षा" गुणयो: निर्वचनम्व</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">दति । वृत्ते: बाह्यविषये-अनालम्बनं एषा उत्तमा उपरति: इति उच्यते । अप्रतीकारपूर्वकम् </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं दु:खहेतुशीतोष्णादीनाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सहिष्णुत्वं सा तितिक्षा इति उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वृत्ते: + एषा - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एषा + उपरति: - गुणसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उपरति: + उत्तमा - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स: + दम: - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>शास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्यावधारणा ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>सा श्रद्धा कथिता सद्भिर्यया वस्तूपलभ्यते ॥२६॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्या अवधारणा सा श्रद्धा कथिता सद्भि: यया </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वस्तूपलभ्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शास्त्रस्य -वेदान्तशास्त्रस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">गुरुवाक्यस्य - गुरूपदेशस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सत्यबुद्ध्या - अबाधितार्थबोधकं इति बुद्ध्या</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अवधारणा - दृढविश्वास:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा - सा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">श्रद्धा - श्रद्धा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">कथिता - उक्ता</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सद्भि: - साधुभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वस्तूपलभ्यते - वस्तु- ज्ञयते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">यया वस्तूपलभ्यते शास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्या अवधारणा सा श्रद्धा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">(इति) सद्भि: कथिता ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु उपरति: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: श्रद्धा पदस्य नित्वचनम् वदति । यया </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वस्तूपलभ्यते वेदान्तशास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्या दृढविश्वास: भवति सा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एव श्रद्धा (इति) सद्भि: कथिता ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सत्यबुद्ध्या + अवधारणा - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>सम्यगास्थापनं बुद्धे: शुद्धे ब्रह्मणि सर्वदा ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>तत्समाधानमित्युक्तं न तु चित्तस्य लालनम् ॥२७॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सम्यग् आस्थापनं बुद्धे: शुद्धे ब्रह्मणि सर्वदा तत् समाधानम् इति उक्तं न तु </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चित्तस्य लालनम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सम्यग् - स्फुटतया</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">आस्थापनं - दृढेन स्थापनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> बुद्धे: - आत्मिकाया: बुद्धे:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शुद्धे - निर्गुणे</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">ब्रह्मणि - ब्रह्मणि</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सर्वदा - नित्यम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">समाधानम् - समाधानम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उक्तं - कथितम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चित्तस्य - अन्तकरणस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">लालनम् - लालनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शुद्धे ब्रह्मणि बुद्धे: सर्वदा सम्यग् आस्थापनं तत् समाधानम् इति उक्तम् । </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चित्तस्य लालनम् तु न (अस्ति) ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु श्रद्धा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: उपरम: "समाधानम्" पदस्य निर्वचनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> वदति । निर्गुणे ब्रह्मणि बुद्धे: नित्यं सम्यक् स्थापनं समाधानम् इति कथितम् । </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्त:करणस्य लालनं समाधानं न भवति । भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तत्त्वबोधे समाधान पदस्य चित्तैकाग्रता इति निर्वचनम् दत्तवान् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सम्यग् + आस्थापनं - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>अहंकारादिदेहान्तान् बन्धानज्ञानकल्पितान् ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;"><b>स्वस्वरूपावबोधेब मोक्तुमिच्छा मुमुक्षुता ॥२८॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अहंकारादिदेहान्तान् बन्धान् अज्ञानकल्पितान् </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">स्वस्वरूप- अवबोधेब मोक्तुम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">इच्छा मुमुक्षुता </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अहंकारादिदेहान्तान् - अहंकारमारभ्य देहपर्यन्तान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> बन्धान् - बन्धान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अज्ञानकल्पितान् - अज्ञानेन कल्पितान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वरूप- अवबोधेन - </span><span style="font-size: x-large;">स्व</span><span style="font-size: x-large;">स्व</span><span style="font-size: x-large;">रूपज्ञानेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मोक्तुम् - त्यक्तुम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">इच्छा - आशा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुमुक्षुता - मुमुक्षुत्वम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: white; font-size: x-large;">अन्वय</span><span style="background-color: #800180; font-size: x-large;">:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वरूप- अवबोधेन </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अज्ञानकल्पितान् अहंकारादिदेहान्तान् बन्धान् मोक्तुम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">इच्छा मुमुक्षुता ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> एतावत् भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: विवेकत: शमादिषट्कसम्पत्ति: पर्यन्तं </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">गुणानां निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: मुमुक्षा पदस्य निर्वचनं वदति । स्वस्वरूप- आत्मज्ञानेन अज्ञानेन कल्पितान् अहंकारादिदेहपर्यन्तान् बन्धान् मोक्तुम् इच्छा मुमुक्षुत्वम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> इति । भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: तत्त्वबोधे ममुक्षुत्वं पदाय " मोक्ष: मे </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">भूयात् इति इच्छा मुमुक्षुत्वम्" इति निर्वचनं दत्तवान्।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="color: #222222;"><span style="background-color: white; font-size: x-large;">मूलश्लोक</span><span style="background-color: #800180; font-size: x-large;">:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>मन्दमध्यमरूपापि वैराग्येण शमादिना ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>प्रसादेन गुरोस्सेयं प्रवृद्धा सूयते फलम् ॥२९॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मन्दमध्यमरूपा अपि वैराग्येण शमादिना </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रसादेन गुरो: सा इयं प्रवृद्धा सूयते फलम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मन्दमध्यमरूपा - मन्द-मध्यम-रूपा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्येण -दृढवैराग्येण </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शमादिना - </span><span style="font-size: x-large;">शमा</span><span style="font-size: x-large;">दिषट्कसम्पत्तिनाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रसादेन - अनुगृहेण</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा - मुमुक्षुता </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रवृद्धा -सम्यक् वृद्धिं प्राप्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सूयते - ददाति </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">फलम् - प्रयोजनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा (मुमुक्षुता) मन्दमध्यमरूपा अपि वैराग्येण शमादिना गुरो:प्रसादेन इयं </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रवृद्धा फलम् सूयते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> एतावत् भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: साधनचतुष्टयस्य निर्वचनम् उक्तवान् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> अत्र स: मुमुक्षा त्रिविधा - मन्दा , मध्यमा, प्रवृद्धा च इति वदति । सा (मुमुक्षुता)</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> मन्दमध्यमरूपा अपि दृढवैराग्येण शमादिषट्कसम्पत्तिभि: गुरो: अनुगृहेण </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> प्रवृद्धा फलम् ददाति ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मन्दमध्यमरूपा + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा + इयम् - गुणसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><br /></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मूलश्लोक:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीव्रं यस्य तु विद्यते ।</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>तस्मिन्नेवार्थवन्त: स्यु: फलवन्त: शमादय: ॥३०॥</b></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदविभाग:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीव्रं यस्य तु विद्यते </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तस्मिन् एव अर्थवन्त: स्यु: फलवन्त: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">शमादय: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पदार्थ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्यं - वैराग्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुमुक्षुत्वं - मुमुक्षुत्वं</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तीव्रं - तीव्रत्वम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> यस्य - यस्य नरस्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विद्यते - अस्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् - तस्मिन् पुरुषे</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अर्थवन्त: - अर्थान्तर्गत:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्यु: -स्यु:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> फलवन्त: - फलं प्राप्तवन्त: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शमादय: - शमादिषट्कसम्पत्ति:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अन्वय:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">यस्य वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीव्रं तु विद्यते </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तस्मिन् एव शमादय: अर्थवन्त: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;"> फलवन्त: स्यु: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तात्पर्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> एतावत् भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: साधनचतुष्टयस्य निर्वचनम् उक्तवान् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> अत्र स: यस्य नरस्य वैराग्यं मुमुक्षुत्वं च तीव्रं अस्ति </span><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तस्मिन् एव शमादय: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">अर्थवन्त: फलवन्त: च स्यु: । शमादिषट्कस्य साधनं दृठवैराग्यम् । </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">शमादिषट्कस्य फलम् तीव्रमुमुक्षुत्वम् । अत: यस्य समीपे तीव्रवैराग्यं </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="background-color: transparent; font-size: x-large;">तीव्रमुमुक्षुत्वं च स्त: तस्य शमादय: एव अर्थवन्त: फलवन्त: च स्यु: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">व्याकरणम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् + एव - अनुनासिकासन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एव + अर्थवन्त: - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><i>नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</i></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><b>~ शरवण:</b></span></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div><div class="nH" style="background-color: transparent; color: #222222;"></div><div class="nH" style="background-color: transparent; color: #222222;"></div></div></div><div class="nH" style="background-color: transparent; color: #202124;"><div class="l2 pfiaof" role="contentinfo" style="margin: 0px 0px 16px; padding: 0px 16px 440px 72px; text-align: center; text-shadow: none; visibility: hidden;"><div class="aeV" id=":m1" style="float: left; text-align: left; width: 305.688px;"><div class="md mj" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><div><span style="font-size: x-large;"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span></span></div><div class="aeW"><span style="font-size: x-large;"><a aria-label="Manage Storage" class="l8" href="https://drive.google.com/u/2/settings/storage?hl=en&utm_medium=web&utm_source=gmail&utm_campaign=manage_storage" style="color: #222222; cursor: pointer; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></span></div></div></div><div class="aeU" style="float: left; width: 305.688px;"><div id=":m0"><div class="ma" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><span style="font-size: x-large;"><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/terms/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/privacy/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/gmail/about/policy/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></span></div></div></div><div class="ae3" id=":ly" style="float: left; text-align: right; width: 305.688px;"><div class="l6" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><div></div><span style="font-size: x-large;"><span class="l8 LJOhwe" id=":m5" role="link" style="color: #222222; cursor: pointer; text-shadow: none;" tabindex="0"></span></span></div></div><div style="clear: both;"></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background: transparent; color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 0px;"></div><div class="nH" style="width: 0px;"><div class="no" style="float: left;"><div class="nH nn" style="float: left; min-height: 1px; width: 0px;"></div></div></div></td></tr></tbody></table><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तद्वैराग्यं जुगुप्सा या दर्शनश्रवणादिभि: ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*देहादिब्रह्मपर्यन्ते ह्यनित्ये भोग्यवस्तुनि ॥२१॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तत् वैराग्यं जुगुप्सा या दर्शनश्रवणादिभि: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">देहादिब्रह्मपर्यन्ते हि अनित्ये भोग्यवस्तुनि </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्यं - विरागस्य भाव:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">जुगुप्सा - जुगुप्सा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">दर्शनश्रवणादिभि: - वस्तुदर्शन-श्रवण-आदिभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">देहादिब्रह्मपर्यन्ते - शरीरमारभ्य ब्रह्मपर्यन्ते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अनित्ये - मिथ्याभूते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">भोग्यवस्तुनि - भोग्यवस्तुनि</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> देहादिब्रह्मपर्यन्ते हि अनित्ये भोग्यवस्तुनि दर्शनश्रवणादिभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">या जुगुप्सा (अस्ति)तत् वैराग्यं (इति उच्यते) ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: विवेकस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: वैराग्यस्य निर्वचनं वदति ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शरीरत: ब्रह्मपर्यन्तं सर्वे अनित्यमेव इति दर्शनश्रवणादिभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सम्यक् ज्ञात्वा कदापि ईदृशपदार्थ-सम्बन्ध: माभूदिति काकविष्ठायामिव-असह्यबुद्धि: वैराग्यं इति उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ *व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> _सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तत् + वैराग्यम् - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">हि+अनित्ये - यण्सन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">28.07.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[29/07, 05:47] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*विरज्य विषयव्रातात् दोषदृष्ट्या मुहुर्मुहु: ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*स्वलक्ष्ये नियतावस्था मनस: शम उच्यते ॥२२॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विरज्य विषयव्रातात् दोषदृष्ट्या मुहुर्मुहु: स्वलक्ष्ये नियतावस्था मनस: शम उच्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विरज्य - वैराग्यं प्राप्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विषयव्रातात् - विषयग्रामात्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">दोषदृष्ट्या - विषयेषु दोषदृष्ट्या</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुहुर्मुहु: - पुन: पुन:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वलक्ष्ये - ब्रह्मणि</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">नियतावस्था - नियत- अवस्था</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मनस: -मनस:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शम: - शम:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> उच्यते - कथ्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> मुहु: मुहु: दोषदृष्ट्या विषयव्रातात्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विरज्य मनस: स्वलक्ष्ये नियतावस्था शम: उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: वैराग्यस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: शमादिषट्कसम्पत्तिषु "शम:" गुणस्य निर्वचनम् वदति । पुन: पुन: दोषदृष्ट्या विषयग्रामात् वैराग्यं प्राप्य मनस: स्वलक्ष्ये ब्रह्मणि नियतावस्था शम: इति उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ *व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> _सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुहु: + मुहु: - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शम: + उच्यते - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">29.07.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[30/07, 04:56] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*विषयेभ्य: परावर्त्य स्थापनं स्वस्वगोलके ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*उभयेषामिन्द्रियाणां स दम: परिकीर्तित: ॥२३॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विषयेभ्य: परावर्त्य स्थापनं स्वस्वगोलके उभयेषाम् इन्द्रियाणां स: दम: परिकीर्तित: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विषयेभ्य: बाह्यविषयेभ्य:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">परावर्त्य - पराङ्मुखीकृत्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्थापनं - स्थापनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वगोलके -स्वस्वस्थाने</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उभयेषाम् - उभयेषाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">इन्द्रियाणां - पञ्चेन्द्रियाणाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> दम: - दम:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> परिकीर्तित: - सम्यक् कथित:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उभयेषाम् इन्द्रियाणां विषयेभ्य: परावर्त्य स्वस्वगोलके स्थापनं स: दम: परिकीर्तित: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु शम: गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: "दम:" गुणस्य निर्वचनम् वदति । उभयेषाम् इन्द्रियाणां इति कर्मेन्द्रियाणां ज्ञानेन्द्रियणां च विषये वदति । तेषां विषयमार्गेभ्य: पराङमुखीकृत्य स्वस्वस्थाने स्थापनं एव दम: इति उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ *व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> _सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स: + दम: - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">30.07.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[03/08, 07:32] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*बाह्यानालम्बनं वृत्तेरेषोपरतिरुत्तमा ॥२૪॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*सहनं सर्वदु:खानां अप्रतीकारपूर्वकम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*चिन्ताविलापरहितं सा तितिक्षा निगद्यते ॥२५॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">बाह्यानालम्बनं वृत्ते: एषा उपरति: उत्तमा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सहनं सर्वदु:खानां अप्रतीकारपूर्वकम् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं सा तितिक्षा निगद्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">बाह्यानालम्बनं - बाह्यविषयविरक्तम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वृत्ते: - मनोवृत्ते:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एषा - एषा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उपरति: - उपरति:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उत्तमा : - श्रेष्ठा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सहनं - सहनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सर्वदु:खानां - दु:खहेतुशीतोष्णादीनाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अप्रतीकारपूर्वकम् - पूर्वे परिहारप्रयत्नरहितम् चिन्ताविलापरहितम् -</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा - सा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तितिक्षा - तितिक्षा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">निगद्यते - उच्यते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वृत्ते: बाह्यानालम्बनं एषा उत्तमा:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उपरति: । अप्रतीकारपूर्वकम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं सर्वदु:खानां</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सहनं सा तितिक्षा निगद्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु दम: गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: उपरम: "तितिक्षा" गुणयो: निर्वचनम् वदति । वृत्ते: बाह्यविषये-अनालम्बनं एषा उत्तमा उपरति: इति उच्यते । अप्रतीकारपूर्वकम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चिन्ताविलापरहितं दु:खहेतुशीतोष्णादीनाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> सहिष्णुत्वं सा तितिक्षा इति उच्यते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ *व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> _सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वृत्ते: + एषा - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एषा + उपरति: - गुणसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उपरति: + उत्तमा - विसर्गरेफ:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स: + दम: - विसर्गलोप:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">03.08.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[04/08, 07:44] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*शास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्यावधारणा ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*सा श्रद्धा कथिता सद्भिर्यया वस्तूपलभ्यते ॥२६॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्या अवधारणा सा श्रद्धा कथिता सद्भि: यया वस्तूपलभ्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शास्त्रस्य -वेदान्तशास्त्रस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">गुरुवाक्यस्य - गुरूपदेशस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सत्यबुद्ध्या - अबाधितार्थबोधकं इति बुद्ध्या</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अवधारणा - दृढविश्वास:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा - सा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">श्रद्धा - श्रद्धा</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">कथिता - उक्ता</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सद्भि: - साधुभि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वस्तूपलभ्यते - वस्तु- ज्ञयते</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">यया वस्तूपलभ्यते शास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्या अवधारणा सा श्रद्धा (इति) सद्भि: कथिता ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु उपरति: गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: श्रद्धा पदस्य नित्वचनम् वदति । यया वस्तूपलभ्यते वेदान्तशास्त्रस्य गुरुवाक्यस्य सत्यबुद्ध्या दृढविश्वास: भवति सा एव श्रद्धा (इति) सद्भि: कथिता ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ *व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> _सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सत्यबुद्ध्या + अवधारणा - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">04.08.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[05/08, 03:56] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*सम्यगास्थापनं बुद्धे: शुद्धे ब्रह्मणि सर्वदा ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तत्समाधानमित्युक्तं न तु चित्तस्य लालनम् ॥२७॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सम्यग् आस्थापनं बुद्धे: शुद्धे ब्रह्मणि सर्वदा तत् समाधानम् इति उक्तं न तु चित्तस्य लालनम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सम्यग् - स्फुटतया</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">आस्थापनं - दृढेन स्थापनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> बुद्धे: - आत्मिकाया: बुद्धे:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शुद्धे - निर्गुणे</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">ब्रह्मणि - ब्रह्मणि</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सर्वदा - नित्यम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">समाधानम् - समाधानम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">उक्तं - कथितम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">चित्तस्य - अन्तकरणस्य</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">लालनम् - लालनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शुद्धे ब्रह्मणि बुद्धे: सर्वदा सम्यग् आस्थापनं तत् समाधानम् इति उक्तम् । चित्तस्य लालनम् तु न (अस्ति) ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: शमादिषट्कसम्पत्तिषु श्रद्धा गुणस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: उपरम: "समाधानम्" पदस्य निर्वचनम् वदति । निर्गुणे ब्रह्मणि बुद्धे: नित्यं सम्यक् स्थापनं समाधानम् इति कथितम् । अन्त:करणस्य लालनं समाधानं न भवति । भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: तत्त्वबोधे समाधान पदस्य चित्तैकाग्रता इति निर्वचनम् दत्तवान् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">▶ *व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> _सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सम्यग् + आस्थापनं - जश्त्वसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">05.08.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[06/08, 06:24] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अहंकारादिदेहान्तान् बन्धानज्ञानकल्पितान् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*स्वस्वरूपावबोधेब मोक्तुमिच्छा मुमुक्षुता ॥२८॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अहंकारादिदेहान्तान् बन्धान् अज्ञानकल्पितान् ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वरूप- अवबोधेब मोक्तुम् इच्छा मुमुक्षुता </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अहंकारादिदेहान्तान् - अहंकारमारभ्य देहपर्यन्तान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> बन्धान् - बन्धान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अज्ञानकल्पितान् - अज्ञानेन कल्पितान्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वरूप- अवबोधेन - सवस्वरूपज्ञानेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मोक्तुम् - त्यक्तुम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">इच्छा - आशा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुमुक्षुता - मुमुक्षुत्वम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्वस्वरूप- अवबोधेन</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अज्ञानकल्पितान् अहंकारादिदेहान्तान् बन्धान् मोक्तुम् इच्छा मुमुक्षुता ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> एतावत् भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: विवेकत: शमादिषट्कसम्पत्ति: पर्यन्तं गुणानां निर्वचनम् उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स: मुमुक्षा पदस्य निर्वचनं वदति । स्वस्वरूप- आत्मज्ञानेन अज्ञानेन कल्पितान् अहंकारादिदेहपर्यन्तान् बन्धान् मोक्तुम् इच्छा मुमुक्षुत्वम् इति । भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: तत्त्वबोधे ममुक्षुत्वं पदाय " मोक्ष: मे भूयात् इति इच्छा मुमुक्षुत्वम्" इति निर्वचनं दत्तवान्।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">06.08.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[07/08, 06:08] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मन्दमध्यमरूपापि वैराग्येण शमादिना ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*प्रसादेन गुरोस्सेयं प्रवृद्धा सूयते फलम् ॥२९॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मन्दमध्यमरूपा अपि वैराग्येण शमादिना </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रसादेन गुरो: सा इयं प्रवृद्धा सूयते फलम् </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मन्दमध्यमरूपा - मन्द-मध्यम-रूपा </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्येण -दृढवैराग्येण </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शमादिना - सामादिषट्कसम्पत्तिनाम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रसादेन - अनुगृहेण</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा - मुमुक्षुता </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">प्रवृद्धा -सम्यक् वृद्धिं प्राप्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सूयते - ददाति </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">फलम् - प्रयोजनम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा (मुमुक्षुता) मन्दमध्यमरूपा अपि वैराग्येण शमादिना गुरो:प्रसादेन इयं प्रवृद्धा फलम् सूयते ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> एतावत् भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: साधनचतुष्टयस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: मुमुक्षा त्रिविधा - मन्दा , मध्यमा, प्रवृद्धा च इति वदति । सा (मुमुक्षुता) मन्दमध्यमरूपा अपि दृढवैराग्येण शमादिषट्कसम्पत्तिभि: गुरो: अनुगृहेण प्रवृद्धा फलम् ददाति ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">_सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मन्दमध्यमरूपा + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">सा + इयम् - गुणसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">07.08.2020</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">[08/08, 03:27] शरवण:: *॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*मूलश्लोक:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीव्रं यस्य तु विद्यते ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तस्मिन्नेवार्थवन्त: स्यु: फलवन्त: शमादय: ॥३०॥*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदविभाग:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीव्रं यस्य तु विद्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् एव अर्थवन्त: स्यु: फलवन्त: शमादय: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*पदार्थ:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">वैराग्यं - वैराग्यम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">मुमुक्षुत्वं - मुमुक्षुत्वं</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तीव्रं - तीव्रत्वम्</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> यस्य - यस्य नरस्य </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">विद्यते - अस्ति</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् - तस्मिन् पुरुषे</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">अर्थवन्त: - अर्थान्तर्गत:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">स्यु: -स्यु:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> फलवन्त: - फलं प्राप्तवन्त: </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">शमादय: - शमादिषट्कसम्पत्ति:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*अन्वय:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">यस्य वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीव्रं तु विद्यते </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् एव शमादय: अर्थवन्त: फलवन्त: स्यु: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*तात्पर्यम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"> एतावत् भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: साधनचतुष्टयस्य निर्वचनम् उक्तवान् । अत्र स: यस्य नरस्य वैराग्यं मुमुक्षुत्वं च तीव्रं अस्ति </span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् एव शमादय: अर्थवन्त: फलवन्त: च स्यु: । शमादिषट्कस्य साधनं दृठवैराग्यम् । शमादिषट्कस्य फलम् तीव्रमुमुक्षुत्वम् । अत: यस्य समीपे तीव्रवैराग्यं तीव्रमुमुक्षुत्वं च स्त: तस्य शमादय: एव अर्थवन्त: फलवन्त: च स्यु: ।</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*व्याकरणम्*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">_सन्धि:_</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">तस्मिन् + एव - अनुनासिकासन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">एव + अर्थवन्त: - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">*नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;"><br /></span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">~ *शरवण:*</span></div><div dir="auto" style="background-color: transparent; color: #222222;"><span style="font-size: x-large;">08.08.2020</span></div></div><div class="yj6qo" style="background-color: transparent; color: #222222;"></div><div class="adL" style="background-color: transparent; color: #222222;"></div></div></div><div class="hi" style="background: rgb(242, 242, 242); border-bottom-left-radius: 1px; border-bottom-right-radius: 1px; color: #222222; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;"></div></div></div><div class="ajx" style="background-color: transparent; clear: both; color: #222222;"></div></div><div class="gA gt acV" style="background: transparent; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top: none; color: #222222; font-size: 0.875rem; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;"><div class="gB xu" style="border-top: 0px; padding: 0px;"><div class="ip iq" style="border-top: none; clear: both; margin: 0px; padding: 16px 0px;"><div id=":md"><table class="cf wS" role="presentation" style="border-collapse: collapse;"><tbody><tr><td class="amq" style="margin: 0px; padding: 0px 16px; vertical-align: top; visibility: hidden; width: 44px;"><img class="ajn bofPge" data-hovercard-id="srisaisalem@gmail.com" id=":lh_0" jid="srisaisalem@gmail.com" name=":lh" src="https://ssl.gstatic.com/ui/v1/icons/mail/no_photo.png" style="border-radius: 50%; display: block; height: 40px; width: 40px;" /></td><td class="amr" style="margin: 0px; padding: 0px; width: 934px;"><div class="nr wR" style="border-radius: 1px; border: none !important; box-sizing: border-box; color: #222222; margin: 0px !important; padding: 0px; transition: none 0s ease 0s;"><div class="amn" style="align-items: center; color: inherit; display: flex; height: auto; line-height: 20px; padding: 0px;"><span class="ams bkH" id=":m6" jslog="21576; u014N:cOuCgd,Kr2w4b;" role="link" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; align-items: center; background: none; border-radius: 4px; border: none; box-shadow: rgb(218, 220, 224) 0px 0px 0px 1px inset; box-sizing: border-box; color: #5f6368; cursor: pointer; display: inline-flex; font-family: "Google Sans", Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 0.875rem; height: 36px; justify-content: center; letter-spacing: 0.25px; margin-right: 12px; min-width: 104px; outline: none; padding: 0px 16px 0px 12px; position: relative; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><span style="font-size: x-large;">Reply</span></span><span class="ams bkG" id=":m8" jslog="21578; u014N:cOuCgd,Kr2w4b;" role="link" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; align-items: center; background: none; border-radius: 4px; border: none; box-shadow: rgb(218, 220, 224) 0px 0px 0px 1px inset; box-sizing: border-box; color: #5f6368; cursor: pointer; display: inline-flex; font-family: "Google Sans", Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 0.875rem; height: 36px; justify-content: center; letter-spacing: 0.25px; margin-right: 12px; min-width: 104px; outline: none; padding: 0px 16px 0px 12px; position: relative; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><span style="font-size: x-large;">Forward</span></span></div></div></td></tr></tbody></table></div></div></div></div></div></div></div></div></div><div class="nH" style="background-color: transparent; color: #222222;"></div><div class="nH" style="background-color: transparent; color: #222222;"></div></div></div><div class="nH" style="background-color: transparent; color: #202124;"><div class="l2 pfiaof" role="contentinfo" style="margin: 0px 0px 16px; padding: 0px 16px 440px 72px; text-align: center; text-shadow: none; visibility: hidden;"><div class="aeV" id=":m1" style="float: left; text-align: left; width: 305.688px;"><div class="md mj" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><div><span style="font-size: x-large;"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span></span></div><div class="aeW"><span style="font-size: x-large;"><a aria-label="Manage Storage" class="l8" href="https://drive.google.com/u/2/settings/storage?hl=en&utm_medium=web&utm_source=gmail&utm_campaign=manage_storage" style="color: #222222; cursor: pointer; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></span></div></div></div><div class="aeU" style="float: left; width: 305.688px;"><div id=":m0"><div class="ma" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><span style="font-size: x-large;"><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/terms/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/privacy/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/gmail/about/policy/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></span></div></div></div><div class="ae3" id=":ly" style="float: left; text-align: right; width: 305.688px;"><div class="l6" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;"><div></div><span style="font-size: x-large;"><span class="l8 LJOhwe" id=":m5" role="link" style="color: #222222; cursor: pointer; text-shadow: none;" tabindex="0"></span></span></div></div><div style="clear: both;"></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background: transparent; color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 0px;"></div><div class="nH" style="width: 0px;"><div class="no" style="float: left;"><div class="nH nn" style="float: left; min-height: 1px; width: 0px;"></div></div></div></td></tr></tbody></table></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></div></td><td class="Bu yM" style="background: rgb(255, 255, 255); color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="nH" style="width: 0px;"></div></td></tr></tbody></table>Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-15540811889876103602020-08-04T18:43:00.000-07:002020-08-04T18:43:15.006-07:00Shaptarishi RamayanamPlease Click the Link to download Shaptarishi Ramayanam & Sri Ramachandra Varastakam (With Padavibaga and Anvaya<br /><br /><a href="https://drive.google.com/file/d/1bYe6X9xy_B__D71nHWPSXmvRPjlw1bzb/view?usp=sharing">ShaptaRishi Ramayanam</a><br /><br />Thanks<br /><br />Saravanan SubramaniamSarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-6869973825820125342020-07-25T06:46:00.003-07:002020-07-25T06:46:49.663-07:00Viveka Chudamani Shlokas No 11 to 20<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> </b></span><b><span style="color: #783f04; font-size: x-large;">॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: magenta; font-size: large;"><b>Shloka No: 11</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>चित्तस्य शुद्धये कर्म नतु वस्तूपलब्धये ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>वस्तुसिद्धिर्विचारेण न किंचित्कर्मकोटिभि: ॥११॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>चित्तस्य शुद्धये कर्म न तु वस्तूपलब्धये </b></span><b style="color: blue; font-size: x-large;">वस्तुसिद्धि: विचारेण न किंचित् कर्मकोटिभि: </b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>चित्तस्य - अन्त:करणस्य</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>शुद्धये - शुद्ध्यर्थम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>कर्म - कर्म</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>वस्तूपलब्धये - ब्रह्मप्राप्त्यर्थम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>वस्तुसिद्धि: - ज्ञानप्राप्ति:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विचारेण - शास्त्रविचारेण</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> किंचित् - किंचित्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>कर्मकोटिभि: - अनेककर्मभि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>कर्म चित्तस्य शुद्धये (एव) । (कर्म) वस्तूपलब्धये न । वस्तुसिद्धि: विचारेण (एव भवति) । कर्मकोटिभि: </b></span><b style="color: blue; font-size: x-large;">किंचित् न (सिध्यति) ।</b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>कर्म अन्त:करणस्य शुद्धये एव । कर्मणा वस्तूपलब्धि: न भवति । वस्तुसिद्धि: (ज्ञानप्राप्ति:) शास्त्रविचारेण एव भवति । कर्मकोटिभि: ज्ञानप्राप्ति: किंचित् अपि न सिध्यति ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>▶ सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>वस्तुसिद्धि: + विचारेण - विसर्गरेफ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: magenta; font-size: large;"><b>Shloka No 12</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सम्यग्विचारत: सिद्धा रज्जुतत्वावधारणा ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>भ्रान्त्योदितमहासर्पभवदु:खवि<wbr></wbr>नाशिनी ॥१२॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सम्यग्विचारत: सिद्धा रज्जुतत्व अवधारणा </b></span><b style="color: blue; font-size: x-large;">भ्रान्त्योदितमहासर्पभवदु:खविना<wbr></wbr>शिनी </b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सम्यग्विचारत: - शास्त्रविचारत:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सिद्धा - सिध्यति</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>रज्जुतत्व - रज्जुसर्प</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अवधारणा - अवधारणा</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>भ्रान्त्योदितमहासर्पभवदु:खविना<wbr></wbr>शिनी - भ्रान्त्याजातं-जन्ममरणप्रयोज्<wbr></wbr>यदु:ख- विनाशिनी</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सम्यग्विचारत: रज्जुतत्व अवधारणा सिद्धा । (सा) भ्रान्त्योदितमहासर्पभवदु:खविना<wbr></wbr>शिनी (भवति)</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सम्यग् शास्त्रविचारत: रज्जुतत्व अवधारणा भविष्यति । सा</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>भ्रान्त्या-उदित-महासर्प-भवदु:<wbr></wbr>ख-विनाशिनी भवति</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: magenta; font-size: large;"><b>Shloka No 13</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अर्थस्य निश्चयो दृष्टो विचारेण हितोक्तित: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>न स्नानेन न दानेन प्राणायामशतेन वा ॥ १३॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अर्थस्य निश्चय: दृष्ट: विचारेण हितोक्तित: न स्नानेन न दानेन प्राणायामशतेन वा</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अर्थस्य -सत्यवस्तुन:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>निश्चय: - दृढ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>दृष्ट: - लभते</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विचारेण - शास्त्रोपदेशेन</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>हितोक्तित: - गुरुवाक्येण</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>स्नानेन - तीर्थस्नानेन </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>दानेन - अनेकदानेन</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>प्राणायामशतेन - शतप्राणायामै:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अर्थस्य निश्चय: हितोक्तित: विचारेण (एव) दृष्ट: । स्नानेन (वा) दानेन (वा) प्राणायामशतेन वा ( न लभते) ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सत्यवस्तुन: दृढज्ञानं गुरूपदेशेन शास्त्रवाक्यविचारेण एव लभते । अनेक तीर्थस्थलेषु स्नानेन वा अनेकै: दानै: वा प्राणायामै: वा न भवति । भगावान् श्री आदिशङ्कराचार्य: पौनपुन्येन ज्ञानादेव तु कैवल्यम् इति वदति । </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>▶व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>निश्चय: +दृष्ट: - विसर्गउकार;</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>दृष्ट: +विचारेण - - विसर्गउकार;</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 14</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अधिकारिणमाशास्ते फलसिद्धिर्विशेषत: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>उपाया देशकालाद्या: सन्त्यस्यां सहकारिण: ॥१૪॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अधिकारिणम् आशास्ते फलसिद्धि: विशेषत: उपाया: देशकालाद्या: सन्ति अस्यां सहकारिण: </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अधिकारिणम् - विवेक-वैराग्य-शमादिषट्कमुमुक्<wbr></wbr>षुत्वानाम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आशास्ते -आशास्ते</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>फलसिद्धि: - ज्ञानप्राप्ति:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विशेषत: - मुख्यत:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>उपाया: - मार्गा:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>देशकालाद्या: - देशकालाद्या:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सन्ति - भवन्ति</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अस्यां - अस्याम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सहकारिण: - सहकारित्वमात्रम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>फलसिद्धि: विशेषत: अधिकारिणम् </b></span><b style="color: blue; font-size: x-large;">आशास्ते । अस्यां देशकालाद्या: </b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>उपाया: सहकारिण: सन्ति ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अस्मिन् श्लोके भगवान् श्रीअादिशंकराचार्य अधिकारित्वस्य महत्वम् वदति । फलसिद्धि: मुख्यत: अधिकारिणम् अपेक्षते । अस्यां देशकालाद्या: उपाया: सहकारिण: एव भवन्ति । </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶ </span><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>फलसिद्धि: + विशेषत: - विसर्गरेफ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सन्ति + अस्याम् - यण्सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 15</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अतो विचार: कर्तव्य: जिज्ञासोरात्मवस्तुन: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>समासाद्य दयासिन्धुं गुरुं ब्रह्मविदुत्तमम् ॥ १५॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अत: विचार: कर्तव्य: जिज्ञासो: आत्मवस्तुन: समासाद्य दयासिन्धुं गुरुं ब्रह्मविदुत्तमम् </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अत: - सर्वान्-अर्थनिवर्तक-निर्णयहेतु<wbr></wbr>त्वात् विचार: - आत्मविचार:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>कर्तव्य: - करणीय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>जिज्ञासो: - सम्यक् ज्ञातोमिच्छो:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आत्मवस्तुन: - आत्मज्ञानम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>समासाद्य - समीपे गत्वा</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>दयासिन्धुं - दयास्वरूपम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>गुरुं - सद्गुरुम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ब्रह्मविदुत्तमम् - स्थितप्रज्ञम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: red;">अन्वय</span><span style="color: blue;">:</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> अत: जिज्ञासो: ब्रह्मविदुत्तमम् दयासिन्धुं गुरुं समासाद्य</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आत्मवस्तुन: विचार: कर्तव्य: । </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आत्मस्वरूपं ज्ञातुं विचारसाधनमेव अावश्यकम् इति हेतो: जिज्ञासुना ब्रह्मविदुत्तमं दयासिन्धुं गुरुं प्राप्य आत्मविषये विचार: कर्तव्य: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶ </span><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अत: + विचार: - विसर्गउकार:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>जिज्ञासो: + आत्मवस्तुन: - विसर्गरेफ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 16</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मेधावी पुरुषो विद्वान् ऊहापोगविचक्षण: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अधिकार्यात्मविद्यायां उक्तलक्षणलक्षित: ॥१६॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मेधावी पुरुष: विद्वान् ऊहापोगविचक्षण: अधिकारी आत्मविद्यायां उक्तलक्षणलक्षित: </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मेधावी -श्रुतार्थधारणक्षमबुद्धिमान् पुरुष: - मनुष्य:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विद्वान् - अधीत-काव्यकोशव्याकरण:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ऊहापोगविचक्षण:- पदवाक्यप्रमाणज्ञ: अधिकारी -अधिकारी</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आत्मविद्यायां - आत्मविद्यायां</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>उक्तलक्षणलक्षित: - विवेक-वैराग्य-शमादिषट्क-मुमुक्<wbr></wbr>षुत्वरूप-साधनचतुष्टय-सम्पन्न: </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मेधावी विद्वान् ऊह-अपोगविचक्षण:</b></span><b style="color: blue; font-size: x-large;">उक्तलक्षणलक्षित: पुरुष: आत्मविद्यायां अधिकारी (भवति)</b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>भगवान् श्रीआदिशङ्कराचार्य: आत्मविद्यां प्राप्तुम् अधिकारलक्षणानि अस्मिन् श्लोके वदति । अष्टमश्लोकात् आरभ्य पञ्चदशश्लोकपर्यन्तम् अनेकलक्षणानि कथितानि। य: पुरुष: तानि लक्षणानि सम्यक् प्राप्य अधीत-काव्यकोशव्याकरण: सन् पदवाक्यप्रमाणज्ञ: मेधावी च अस्ति</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>स एव आत्मविद्यायाम् अधिकारी इति दृढेन वदति ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶</span><span style="color: red;"> व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>पुरुष: + विद्वान् - विसर्गउकार:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अधिकारी + आत्मविद्यायाम् -यण्सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: magenta; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 17</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विवेकिनो विरक्तस्य शमादिगुणशालिन: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मुमुक्षोरेवहि ब्रह्मजिज्ञासा योग्यता मता ॥१७॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विवेकिन: विरक्तस्य शमादिगुणशालिन: </b></span><b style="color: blue; font-size: x-large;">मुमुक्षो: एव हि ब्रह्मजिज्ञासा योग्यता मता</b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विवेकिन: - नित्यानित्यवस्तुविवेकिन:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विरक्तस्य - वैराग्यस्य</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>शमादिगुणशालिन: - शमादिषट्कसम्पत्ति: प्राप्त:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मुमुक्षो: - मोक्तुम् इच्छो:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ब्रह्मजिज्ञासा - ब्रह्मण: जिज्ञासा </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>योग्यता - अधिकारित्वम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मता - मता</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विवेकिन: विरक्तस्य शमादिगुणशालिन: मुमुक्षो: एव हि ब्रह्मजिज्ञासायोग्यता मता ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>भगवान् श्रीआदिशङ्कराचार्य: मुमुक्षो: यानि लक्षणानि सन्ति इति दृढतया अस्मिन् शलोके वदति । नित्यानित्यवस्तुविवेकिन: विरक्तस्य शमादिषट्कसम्पत्तिन: मुमुक्षो: एव ब्रह्मज्ञानं प्राप्तुम् अर्हता अस्ति इति मम मता ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶</span><span style="color: red;"> व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विवेकिन: + विरक्तस्य - विसर्गउकार:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मुमुक्षो: + एव - विसर्गरेफ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 18</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>साधनान्यत्र चत्वारि कथितानि मनीषिभि: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>येषु सत्स्वेव सन्निष्ठा यदभावे न सिद्ध्यति ॥१८॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>साधनानि अत्र चत्वारि कथितानि मनीषिभि: येषु सत्सु एव सन्निष्ठा यत् अभावे न सिद्ध्यति </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>साधनानि - विवेकादि साधनानि</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अत्र - वेदान्तशास्त्रे</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>चत्वारि - चत्वारि</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>कथितानि - उक्तानि</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मनीषिभि: - बादरायणप्रभृतिभि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सन्निष्ठा - सन्निष्ठा</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>यत् अभावे - असम्भवात्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सिद्ध्यति - लभते</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> येषु (साधनेषु) सत्सु एव सन्निष्ठा (भवति) यत् अभावे न सिद्ध्यति (तानि) चत्वारि साधनानि अत्र मनीषिभि: कथितानि ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>येषु साधनेषु (साधनचतुष्टयम्) सत्सु एव सन्निष्ठा भवति यत् अभावे न सिद्ध्यति (तानि) चत्वारि साधनानि अस्मिन् विषये बादरायणप्रभृतिभि: मनीषिभि: कथितानि ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶ </span><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>साधनानि + अत्र - यण्सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सत्सु + एव - यण्सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>यत् + अभावे - जश्त्वसन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 19</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आदौ नित्यानित्यवस्तुविवेक: परिगण्यते ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>इहामुत्रफलभोगविराग: तदनन्तरम् ॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>शमादिषट्कसंपत्ति: मुमुक्षुत्वं इति स्फुटम् ।१९॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आदौ नित्यानित्यवस्तुविवेक: परिगण्यते इहामुत्रफलभोगविराग: तत् अनन्तरम् शमादिषट्कसंपत्ति: मुमुक्षुत्वं इति स्फुटम् </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>आदौ - पूर्वे</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>नित्यानित्यवस्तुविवेक: - नित्य-अनित्य-वस्तुज्ञानम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>परिगण्यते - उच्यते</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> इहामुत्रफलभोगविराग: - वैराग्य:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>अनन्तरम् - पश्चात्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>शमादिषट्कसंपत्ति: - शम: दम: उपरम: तितिक्षा श्रद्धा समाधानम् च</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मुमुक्षुत्वं - मुमुक्षुत्वम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>स्फुटम् - दृढम् </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="color: blue; font-size: x-large;">आदौ नित्यानित्यवस्तुविवेक: परिगण्यते । तत् अनन्तरम्</b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>इहामुत्रफलभोगविराग: शमादिषट्कसंपत्ति: मुमुक्षुत्वं इति स्फुटम् </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: साधनानि क्रमत: निर्दिशति । आदौ नित्यानित्यवस्तुविवेक: आवश्यक: । तदनन्तरं वैराग्यम् उक्तम् । तत: शमादि षट्कसम्पत्ति: इति षट्गुणानि उक्तानि।तदनन्तरम् मुमुक्षुत्वम् उक्तम् ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶ </span><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>तत् + अनन्तरम् - जश्त्वसन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="font-size: x-large;"><span style="color: magenta;">Shloka No 20</span></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<b style="color: blue; font-size: x-large;"><br /></b></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>मूलश्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ब्रह्मसत्यं जगन्मिथ्येत्येवंरूपो विनिश्चय: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सोsयं नित्यानित्यवस्तुविवेक: समुदाहृत: ॥२०॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ब्रह्म सत्यं जगत् मिथ्या इति एवंरूप: विनिश्चय: स: अयं नित्यानित्यवस्तुविवेक: समुदाहृत:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>पदार्थ:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ब्रह्म - ब्रह्म</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>सत्यं -नित्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>जगत् - जगत्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>मिथ्या - अनित्यम् </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>विनिश्चय: - दृढनिश्चय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>नित्यानित्यवस्तुविवेक: - नित्य-अनित्य-वस्तुज्ञानम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>समुदाहृत:- सम्यक् उदाहृत:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>ब्रह्म सत्यं जगत् मिथ्या इति एवंरूप: विनिश्चय: स: अयं नित्यानित्यवस्तुविवेक: (इति) समुदाहृत: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> पूर्वस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशङ्कराचार्य: चत्वारि साधनानि उक्तवान् । अस्मिन् श्लोके स:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>नित्यानित्यवस्तुविवेकं सम्यक् वर्णयति । ब्रह्म सत्यं जगत् मिथ्या इति एवंरूप: विशेषेण निश्चय: अस्ति इति वदति। </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">▶ </span><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> सन्धि:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>जगत् + मिथ्या - अनुनासिकासन्धि: </b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b>एवंरूप: + विनिश्चय: - विसर्गउकार:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b> स: + अयं - विसर्गउकार:</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: #274e13; font-size: large;"><b>नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><br /></b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: blue;">~ </span><span style="color: purple;">शरवण:</span></b></span></div>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-69457755172099397832020-07-16T08:48:00.000-07:002020-07-16T08:48:56.360-07:00Viveka Chudamani Shlokas 1 - 10<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: red; font-size: large;">श्रीमद्शङ्करभगवत्पादविरचिता विवेकचूडामणि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मङ्गलाचरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>सर्ववेदान्तसिद्धान्तगोचरं तमगोचरम् ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>गोविन्दं परमानन्दं सद्गुरुं प्रणतोsस्म्यहम् ॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सर्ववेदान्तसिद्धान्तगोचरं तम् अगोचरम् गोविन्दं परमानन्दं सद्गुरुं प्रणत: अस्मि अहम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सर्ववेदान्तसिद्धान्तगोचरं - सर्ववेदान्तसिद्धान्तवाक्येषु शुद्धबुद्ध्या ज्ञातम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अगोचरम् - बुद्धिग्राह्यमतीन्द्रियम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">गोविन्दं - श्री गोविन्दभगवद्पादम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">परमानन्दं - परमानन्दस्वरूपम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सद्गुरुं - सद्गुरुम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्रणत: - नत:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मि - अस्मि</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अहम् - अहम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
</div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अहं सर्ववेदान्तसिद्धान्तगोचरम् अगोचरं परमानन्दं सद्गुरुं तं गोविन्दं प्रणतः अस्मि |</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अयं श्लोक: विवेकचूडामण्या: मङ्गलाचरणश्लोक: । अस्मिन् श्लोके श्रीशङ्कर: तस्य गुरुं नमस्कृत्य ग्रन्थं आरम्भं करोति । प्रकरणग्रन्थेषु प्रथमं विवेकचूडामणि: ग्रन्थस्य रचनां श्रीशङ्कर: कृतवान् इति पण्डिता: अभिप्रयन्ति । अस्मिन् श्लोके स: तस्य गुरो: महत्वम् उक्तवा अनमत् । बुद्धिग्राह्यमतीन्द्रियं सर्ववेदान्तसिद्धान्तवाक्येषु शुद्धधिया ज्ञातं परमानन्दस्वरूपं सद्गुरुं श्री गोविन्दभगवद्पादं अहं प्रकर्षेण नत: अस्मि ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">गोविन्दपदेन स: श्रीविष्णुं नमस्करोति इत्यपि सिद्धम् । एतेन पदेन गुरु-देव-वन्दनम् भवति ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्रणत: + अस्मि - विसर्गउकार: पूर्वरूपसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मि + अहम् - यण्सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ कृदन्ता:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्रणत: - प्र + नम् + क्त प्रत्यय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka : 2</span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>जन्तूनां नरजन्मदुर्लभमतः पुंस्त्वं ततो विप्रता तस्माद्वैदिकधर्ममार्गपरता विद्वत्वमस्मात् परम्।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>आत्मानात्मविवेचनं स्वनुभवो ब्रह्मात्मनासंस्थितिः मुक्तिर्नो शतकोटिजन्मसु कृतैः पुण्यैर्विना लभ्यते॥२॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">जन्तूनां नरजन्म दुर्लभम् अतः पुंस्त्वं तत: विप्रता तस्मात् वैदिकधर्ममार्गपरता विद्वत्वम् अस्मात् परम् आत्मानात्मविवेचनं स्वनुभव: ब्रह्मात्मनासंस्थितिः मुक्ति: न शतकोटिजन्मसु कृतैः पुण्यै: विना लभ्यते</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">जन्तूनां - प्राणिनाम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">नरजन्म - मनुष्यजन्म</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">दुर्लभम् - दुर्लभम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पुंस्त्वं -पुंस्त्वम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"> विप्रता - ब्राह्मणजन्म</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">वैदिकधर्ममार्गपरता - वैदिकधर्मानुष्ठानम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विद्वत्वम् - वेदान्तवाक्य श्रवणजन्य परोक्षज्ञानत्वम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">परम् - श्रेष्ठम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्मानात्मविवेचनं - आत्मानात्मा भेद बुद्धि: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">स्वनुभव: - साक्षात्कारानुभवम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">ब्रह्मात्मनासंस्थितिः - ब्रह्मात्मनासंस्थितिः</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मुक्ति: - मुक्ति: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">शतकोटिजन्मसु कृतैः- शतकोटिजन्मसु कृतैः</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"> पुण्यै: - पुण्यै:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विना - विना</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">लभ्यते - प्राप्यते</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">जन्तूनां नरजन्म (दुर्लभम्) । अतः पुंस्त्वं (दुर्लभम्) । ततः विप्रता तस्मात् वैदिकधर्ममार्गपरता दुर्लभम्। अस्मात् परम् विद्वत्वं आत्मानात्मविवेचनं स्वनुभवः ब्रह्मात्मना संस्थितिः मुक्तिः शतकोटिजन्मसु कृतैः पुण्यैः विना न लभ्यते |</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके भगवान् आदिशंकराचार्य: मनुष्यजन्म कथं दुर्लभमिति कथयति । प्राणिनां नरजन्मप्राप्ति: दुर्लभा । तत्रापि पुंस्त्वं अतिदुर्लभम् । तस्मादपि ब्राह्मणत्वं दुर्लभम् । अनन्तरं वैदिकमार्गगमनं तत्रापि दुर्लभम् । शास्त्रग्रन्थेषु विद्वत्वं अतिदुर्लभम् । आत्मानात्म विवेक: सम्पादनीय: स्वनुभव: अवश्यक:। ब्रह्मात्मना संस्थिति: प्राप्तव्या । एतत् सर्वं सम्पाद्य एकेन मनुष्येन शतकोटिजन्मसु कृतैः पुण्यैः विना मुक्ति: न प्राप्यते।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तत: + विप्रता - विसर्गउकार:.</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तस्मात् + वैदिकधर्ममार्गपरता - जश्त्वसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">स्वनुभव: + ब्रह्मात्मनासंस्थितिः - विसर्गउकार:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मुक्ति: + न - विसर्गरेफ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">न + शतकोटिजन्मसु - विसर्गउकार:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पुण्यै: + विना - विसर्गरेफ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No : 3</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>दुर्लभं त्रयमेवैतत् देवानुग्रहहेतुकम् ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>मनुष्यत्वं मुमुक्षुत्वं महापुरुषसंश्रय: ॥३॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">दुर्लभं त्रयम् एव एतत् देवानुग्रहहेतुकम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मनुष्यत्वं मुमुक्षुत्वं महापुरुषसंश्रय: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">दुर्लभं - बहुजन्मार्जितसुकृतविशेषप्राप्<wbr></wbr>यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">त्रयम् - त्रयम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">देवानुग्रहहेतुकम् - देवानुग्रह कारणम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मनुष्यत्वं - मनुष्यत्वं</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मुमुक्षुत्वं - मुमुक्षुत्वं</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">महापुरुषसंश्रय: - सत्पुरुषसंश्रय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मनुष्यत्वं मुमुक्षुत्वं महापुरुषसंश्रय: </span><span style="font-size: large;">एतत् त्रयं दुर्लभं एव । देवानुग्रहहेतुकम् । </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके भगवान् आदिशंकराचार्य: इत्थं स्व अभिप्रायां प्रकटयति । मनुष्यत्वं मुमुक्षुत्वं महापुरुषसंश्रय: एतत् त्रयं अपि अतिदुर्लभम् इति । केवलं देवानुग्रहवसात् एव एतत् त्रयं अपि लभ्यते इति वदति ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">एव + एतत् - वृद्धिसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No : 4</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>लब्ध्वा कथंचित् नरजन्म दुर्लभं तत्रापि पुंस्त्वं श्रुतिपारदर्शनम् ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>यस्सवात्ममुक्त्यै न यतेत मूढधी: स आत्महा स्वं विनिहन्त्यसद्ग्रहात् ॥૪॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">लब्ध्वा कथंचित् नरजन्म दुर्लभं तत्र अपि पुंस्त्वं श्रुतिपारदर्शनम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">य: स्वात्ममुक्त्यै न यतेत मूढधी: स: आत्महा स्वं विनिहन्ति असद्ग्रहात् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">लब्ध्वा -प्राप्य </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">नरजन्म - मनुष्यजन्म</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">दुर्लभं - अतिदुर्लभम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पुंस्त्वं -पुरुषत्वम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">श्रुतिपारदर्शनम् - वेदपारदर्शनम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">स्वात्ममुक्त्यै - स्वस्य- आत्ममुक्त्यै</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"> न यतेत - न प्रयत्नं करोति</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मूढधी: - मूढधी: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्महा -आत्महा</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"> स्वं - स्वम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विनिहन्ति - सम्यक् हन्ति</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">असद्ग्रहात् - असत् इति मत्वा </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">कथंचित् दुर्लभं नरजन्म लब्ध्वा </span><span style="font-size: large;">तत्र अपि पुंस्त्वं श्रुतिपारदर्शनम् (प्राप्य)</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">य: मूढधी: स्वात्ममुक्त्यै न यतेत स: आत्महा (भवति) । स्वं असद्ग्रहात् विनिहन्ति ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके अपि भगवान् आदिशंकराचार्य: मनुष्यजन्मप्रशंसाम् एव वदति । कथंचित् दुर्लभं नरजन्म लब्ध्वा तत्रापि पुंस्त्वं श्रुतिपारदर्शनम् च प्राप्य य: मूढधी: स्वात्ममुक्त्यर्थं न प्रयत्नं करोति स: आत्महा भवति । स: असद्ग्रहात् अनात्म-अभिमानात् स्वं विनिहन्ति ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तत्र + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">स: + आत्महा - विसर्गलोप:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">य: + स्वात्ममुक्त्यै - विसर्गसकार: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विनिहन्ति + असत्ग्रहात् - यण्सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<div style="color: #222222;">
<span style="font-size: large;">Shloka No: 5</span></div>
<span style="font-size: large;"><span style="color: purple;">मूलश्लोक</span><span style="color: #222222;">:</span></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>इत: को न्वस्ति मूढात्मा यस्तु स्वार्थे प्रमाद्यति ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>दुर्लभं मानुषं देहं प्राप्य तत्रापि पौरुषम् ॥५॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">इत: क: नु अस्ति मूढात्मा य: तु स्वार्थे प्रमाद्यति दुर्लभं मानुषं देहं प्राप्य तत्र अपि पौरुषम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्ति - भवति </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मूढात्मा - मूढ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"> स्वार्थे - स्वस्य विषये </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्रमाद्यति - प्रमाद्यति</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">दुर्लभं - अतिदुर्लभम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मानुषं - पुरुषम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">देहं - शरीरम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्राप्य - लब्ध्वा </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पौरुषम् - पुरुषत्वम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">दुर्लभं मानुषं देहं प्राप्य तत्र अपि पौरुषम् (प्राप्य) य: तु स्वार्थे प्रमाद्यति </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">इत: मूढात्मा क: नु अस्ति ?।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके भगवान् आदिशंकराचार्य: इत्थं वदति । मानुषं देहं अतिदुर्लभम् । तत् प्राप्य पौरुषम् बहुदुर्लभम् । तदपि प्राप्य य: नर: स्वार्थे प्रमाद्यति इत: मूढात्मा क: नु अस्ति ?।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">क: + नु - विसर्गउकार:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">नु+ अस्ति - यण्सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">य: + तु - विसर्गसकार:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तत्र + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ कृदन्ता:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्राप्य - प्र + आप् + ल्यप् प्रत्यय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No 6</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>पठन्तु शास्त्राणि यजन्तु देवान् कुर्वन्तु कर्माणि भजन्तु देवता:।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>आत्मैक्यबोधेन विना विमुक्ति: न सिध्यति ब्रह्मशतान्तरेsपि ॥६ ॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पठन्तु शास्त्राणि यजन्तु देवान् कुर्वन्तु कर्माणि भजन्तु देवता:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्मैक्यबोधेन विना विमुक्ति: </span><span style="font-size: large;">न सिध्यति ब्रह्मशत-अन्तरे अपि </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पठन्तु - वदन्तु</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">शास्त्राणि - शास्त्राणि</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">यजन्तु - यागान् कुर्वन्तु</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">देवान् - सर्वान् देवान्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">कुर्वन्तु - कुर्वन्तु</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">कर्माणि - कर्माणि</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">भजन्तु - पूजयन्तु</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">देवता: - देवता: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्मैक्यबोधेन -आत्मैक्यबोधेन</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विना - विना</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विमुक्ति:- मुक्ति:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सिध्यति -प्राप्यते</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">ब्रह्मशतान्तरे - ब्रह्मण: शतायु: अन्तरे</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: purple;">अन्वय</span><span style="color: #222222;">:</span></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">(नरा:) शास्त्राणि पठन्तु । देवान् यजन्तु । कर्माणि कुर्वन्तु । देवता: भजन्तु । </span><span style="font-size: large;">आत्मैक्यबोधेन विना विमुक्ति: ब्रह्मशतान्तरे अपि न सिध्यति ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके भगवान् आदिशंकराचार्य: कस्य विमुक्ति: न सिध्यति इति वदति । नरा: अनेकानि शास्त्राणि पठन्तु । अनेकान् देवान् यजन्तु । सर्वाणि कार्याणि कुर्वन्तु । सर्वा: देवता: पूजयन्तु । परन्तु</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्मैक्यबोध ज्ञानेन विना विमुक्ति: ब्रह्मण: शतायु: अन्तरे अपि न सिध्यति ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: red;">*पाठभेद</span><span style="color: #222222;">:* वदन्तु शास्त्राणि* </span></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">ब्रह्मशतान्तरे + अपि - पूर्वरूपसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No 7</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>अमृतत्वस्य नाशास्ति वित्तेनेत्येव हि श्रुति: ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>ब्रवीति कर्मणो मुक्ते: अहेतुत्वं स्फुटं यत: ॥०७॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अमृतत्वस्य न आशा अस्ति वित्तेन इति एव हि श्रुति: ब्रवीति कर्मण: मुक्ते: अहेतुत्वं स्फुटं यत: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अमृतत्वस्य - मोक्षस्य</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आशा - राग: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">वित्तेन - धनेन </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">श्रुति: - वेद:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">ब्रवीति - वदति</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">कर्मण: - कर्मण:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मुक्ते: -मुक्ते:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अहेतुत्वं - अकारणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"> स्फुटं - दृढम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">यत: - यत:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">वित्तेन अमृतत्वस्य न आशा अस्ति इति एव श्रुति: ब्रवीति । यत: कर्मण: मुक्ते: अहेतुत्वं स्फुटं (भवति) । हि (मुक्ते: ज्ञानमेव साधनम् )</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<div style="color: #222222;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके भगवान् आदिशंकराचार्य: मोक्षस्थिति: आत्मन: स्वभावस्थिति: इति कारणात् कर्मणा मोक्ष: असाध्यम् एव इति वदति । यत् धनेन मोक्षस्य आशा न अस्ति इति। तर्हि एतत् स्फष्टं यत् कर्मणा मोक्षप्राप्ति: कदापि न असम्भति इति । </span></div>
<div style="color: #222222;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<span style="font-size: large;"><span style="color: orange;">सा होवाच मैत्रेयी । यन्नु म इयं भगो: सर्वा पृथिवी वित्तेन पूर्णा स्यात्कथं तेनामृता स्यामिति नेति होवाच याज्ञवल्क्यो यथैवोपकरणतां जीवितं तथैव ते जीवितं स्यादमृतत्वस्य तु नाशास्ति वित्तेनेति ।</span><span style="color: #222222;"> इति बृहदारण्यकोपनिषद् वाक्यम् (२.૪.२ )। इदं वाक्यं याज्ञवल्क्य: तस्य पत्नी मैत्रेयी समीपे उक्तवान् । </span></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: #222222;">तैत्तरीय अारन्यके अपि </span><span style="color: orange;">न कर्मणा न प्रजया धनेन त्यागेनैके अमृतत्वमानशु: । परेण नाकं निहितं गुहायां विभ्राजदे तद्यतयो विशन्ति </span><span style="color: #222222;">। एवम् उक्तम् । अत: मुक्ते: ज्ञानमेव साधनम् इति स्फुटम् अस्ति ।</span></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">न + आशा - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आशा + अस्ति - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">वित्तेन + इति - गुणसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">इति + एव - यण्सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">कर्मण: + मुक्ते: - विसर्गउकार:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No: 8</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>अतो विमुक्त्यै प्रयतेत विद्वान् संन्यस्तबाह्यार्थसुखस्पृह: सन् ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>सन्तं महान्तं समुपेत्य देशिकं तेनोपदिष्टार्थसमाहितात्मा ॥८॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अत: विमुक्त्यै प्रयतेत विद्वान् संन्यस्तबाह्यार्थसुखस्पृह: सन् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सन्तं महान्तं समुपेत्य देशिकं तेन उपदिष्टार्थसमाहितात्मा </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अत: - अत:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विमुक्त्यै - मोक्षाय</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">प्रयतेत - सम्यक् प्रयत्नं करणीयम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">विद्वान् - नित्यानित्यविवेकी</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">संन्यस्तबाह्यार्थसुखस्पृह: - बाह्यविषयसुखान् त्यक्त:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सन्तं - ब्रह्मनिष्ठम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">महान्तं - महान्तम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">समुपेत्य - यथाविधि उपसद्य</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">देशिकं - गुरुम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">तेन - गुरुणा</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">उपदिष्टार्थसमाहितात्मा - उपदिष्टविषये स्थिरचित्त: </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अत: विद्वान् संन्यस्तबाह्यार्थसुखस्पृह: सन् सन्तं देशिकं महान्तं समुपेत्य तेन उपदिष्टार्थसमाहितात्मा विमुक्त्यै प्रयतेत ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अस्मिन् श्लोके भगवान् आदिशंकराचार्य: गु्रूपदेशेन ज्ञानं सम्पाद्य मोक्ष: सिध्यति इति वदति । विद्वान् संन्यस्तबाह्यार्थसुखस्पृह: सन् सन्तं देशिकं महान्तं गुरुं समुपेत्य तेन उपदिष्टार्थसमाहितात्मा विमुक्त्यै प्रयतेत । अस्मिन श्लोके विद्वान् इति पदेन नित्यानित्यवस्तुविवेक: संन्यस्तबाह्यार्थसुखस्पृह: इति पदेन विराग: समादिषट्कसंपत्ति: च , विमुक्त्यै प्रयतेत इति पदाभ्यां मुमुक्षुत्वम् च उक्तम् ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: orange;">आचार्यावान् पुरुषो वेद | आचार्याद्धैव विद्या विदिता साधिष्ठं प्रापत् तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत् समित्पाणि: श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् </span><span style="color: #222222;">इत्यादिश्रुतिभ्य: </span></span><span style="color: #222222; font-size: large;">गुरुमहत्वम् उक्तम् ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अत: + विमुक्त्यै - विसर्गउकार:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;">तेन + उपदिष्टार्थसमाहितात्मा - गुणसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<br /></div>
</div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ कृदन्ता:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सम् + उप + ई - गतौ धातु: + ल्यप् = समुपेत्य</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No: 9</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">मूलश्लोक:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>उद्धरेदात्मनात्मानं मग्नं संसारवारिधौ ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>योगारूढत्वमासाद्य सम्यग्दर्शननिष्ठया ॥९॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदविभाग:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">उद्धरेत् आत्मना आत्मानं मग्नं संसारवारिधौ योगारूढत्वम् आसाद्य सम्यग्दर्शननिष्ठया </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">उद्धरेत् - ऊर्ध्वं हरेत्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्मना - शास्त्राचार्य उपदेशेन शुद्धबुद्ध्या</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्मानं - स्वं </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">मग्नं - मग्नम् </span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">संसारवारिधौ - सम्सारसागरे</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">योगारूढत्वम् - परवैराग्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आसाद्य - प्राप्य</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सम्यग्दर्शननिष्ठया - सम्यग्दर्शननिष्ठया</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">संसारवारिधौ मग्नं आत्मानं योगारूढत्वम् आसाद्य सम्यग्दर्शननिष्ठया आत्मना उद्धरेत् ।</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: #222222;">संसारसागरे मग्नं आत्मानं योगारूढत्वम् प्राप्य सम्यग्दर्शननिष्ठया आत्मना उद्धरेत् । अत्र सम्यग्दर्शनम् इति पदेन आत्मज्ञानम् उक्तम् । भगवान् श्रीकृष्ण: भगवद्गीतायां </span><span style="color: orange;">उद्धरेदात्मनात्मानं नात्मानमवसादयेत् । आत्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मन: ॥ ६.૪॥</span><span style="color: #222222;"> इति उक्तवान् ।</span></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">उद्धरेत् + आत्मना - जश्त्वसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<div style="color: #222222;">
<span style="font-size: large;">आत्मना+ आत्मानम् -सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div style="color: #222222;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">Shloka No : 10</span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: purple;">मूलश्लोक</span><span style="color: #222222;">:</span></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>संन्यस्य सर्वकर्माणि भवबन्धविमुक्तये ।</b></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><b>यत्यतां पण्डितैर्धीरै: आत्माभ्यास उपस्थितै: ॥१०॥</b></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: purple;">पदविभाग</span><span style="color: #222222;">:</span></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">संन्यस्य सर्वकर्माणि भवबन्धविमुक्तये </span><span style="font-size: large;">यत्यतां पण्डितै: धीरै: आत्माभ्यासे उपस्थितै:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">पदार्थ:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">संन्यस्य - परित्यज्य</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">सर्वकर्माणि - कर्मकाण्डोक्तानि सर्वाणि कर्माणि</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">भवबन्धविमुक्तये - संसारिकबन्दनिवृतिहेतुभूतसम्यक्<wbr></wbr>दर्शननिष्ठायै</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">यत्यतां - यत्न: क्रियताम् </span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पण्डितै: - आत्मज्ञानविषयकपरोक्षज्ञानवद्भि<wbr></wbr>:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">धीरै: - वशीकृतबुद्धिभि:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्माभ्यासे - अनन्यव्यापारतया आत्माभ्यासे </span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">उपस्थितै: - वर्तमानै:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">अन्वय:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्माभ्यासे उपस्थितै: धीरै: पण्डितै: भवबन्धविमुक्तये सर्वकर्माणि संन्यस्य </span><span style="font-size: large;">यत्यताम् ।</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">तात्पर्यम्</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">अनन्यव्यापारतया आत्माभ्यासे </span><span style="font-size: large;">उपस्थितै: धीरै: पण्डितै: जननमरणचक्रबन्धनात् विमुक्तयर्थं </span><span style="font-size: large;">कर्मकाण्डोक्तानि सर्वाणि कर्माणि परित्यज्य यत्न: क्रियताम् ।</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: purple; font-size: large;">व्याकरणम्</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">पण्डितै: + धीरै: - विसर्गरेफ:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;">आत्माभ्यासे + उपस्थितै: - यान्तवान्तादेशसन्धि:</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="color: #274e13; font-size: large;">नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।</span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div style="color: #222222;">
<span style="font-size: large;"></span></div>
<div dir="auto" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><span style="color: #222222;">~ </span><b><span style="color: #20124d;">शरवण:</span></b></span></div>
</div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto" style="background-color: white; color: #222222; font-family: arial, helvetica, sans-serif;">
<br /></div>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-21047646574997881752020-05-07T18:30:00.004-07:002020-05-07T18:30:51.116-07:00॥आत्मार्पणस्तुति: ॥ Shloka No 4<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="adn ads" data-legacy-message-id="171f1e3237d7c7e4" data-message-id="#msg-f:1666083588184459236" style="background-color: white; border-left: none; display: flex; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px;">
<div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 950px;">
<div class="">
<div class="ii gt" id=":i1y" style="direction: ltr; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;">
<div class="a3s aXjCH " id=":i1x" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;">
<div dir="auto">
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>श्रीमदप्पय्यदीक्षित विरचिता</b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: orange;">॥आत्मार्पणस्तुति: ॥</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: red;">श्रीसोमलोकाख्यशिवस्थानवर्णनम्</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: purple;">मूलश्लोक:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>आनन्दाब्धे: किमपि च घनीभावमास्थाय रूपं शक्त्या सार्धं परममुमया शाश्वतं भोगमिच्छन् ।</b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>अध्वातीते शुचिदिवसकृत्कोटिदीप्रे कपर्दिन् आद्ये स्थाने विहरसि सदा सेव्यमानो गणेशै: ॥ ૪॥</b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: purple;">पदच्छेद:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>आनन्दाब्धे: किम् अपि च घनीभावम् आस्थाय रूपं शक्त्या सार्धं परमम् उमया शाश्वतं भोगमिच्छन् </b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>अध्वातीते शुचिदिवसकृत्कोटिदीप्रे कपर्दिन् आद्ये स्थाने विहरसि सदा सेव्यमानो गणेशै: </b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: purple;">अन्वय:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>हे कपर्दिन् ! (त्वम् ) आनन्दाब्धे: घनीभावम् किम् अपि च रूपम् आस्थाय शक्त्या उमया</b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>सार्धं परमं शाश्वतं भोगम् इच्छन् अध्वातीते शुचिदिवसकृत्कोटिदीप्रे आद्ये स्थाने सदा गणेशै: सेव्यमान:</b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>विहरसि ।</b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: red;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: purple;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>▶ सन्धि:</b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b> </b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b> सेव्यमान: + गणेशै: - विसर्गउकार:</b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: magenta;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: magenta;">~ शरवण:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b>08.05.2020</b></div>
</div>
<div class="yj6qo" style="color: #222222;">
</div>
<div class="adL" style="color: #222222;">
</div>
</div>
</div>
<div class="hi" style="background: rgb(242, 242, 242); border-bottom-left-radius: 1px; border-bottom-right-radius: 1px; color: #222222; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;">
</div>
</div>
</div>
<div class="ajx" style="clear: both; color: #222222;">
</div>
</div>
<div class="gA gt acV" style="background: rgb(255, 255, 255); border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top: none; color: #222222; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;">
<div class="gB xu" style="border-top: 0px; padding: 0px;">
<div class="ip iq" style="border-top: none; clear: both; margin: 0px; padding: 16px 0px;">
<div id=":i1z">
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-61039202339316905182020-05-06T16:14:00.000-07:002020-05-06T16:14:05.745-07:00॥आत्मार्पणस्तुति: ॥ Shloka No 3<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" class="Bs nH iY bAt" role="presentation" style="background-color: white; border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; display: block; font-family: Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; padding: 0px; position: static !important; width: 1038px;"><tbody>
<tr><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"></td><td class="Bu bAn" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: block; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 16px 0px 0px; padding: 0px;">
<div class="nH aHU" style="position: relative;">
<div class="nH hx" style="background-color: transparent; min-width: 502px; padding: 0px;">
<div class="nH" jslog="20686; u014N:xr6bB" role="list">
<div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1">
<div class="Bk" style="border-bottom-color: initial; border-bottom-style: initial; border-image: initial; border-left-color: initial; border-left-style: initial; border-radius: 0px; border-right-color: initial; border-right-style: initial; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: none !important; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 1022px;">
<div class="G3 G2" style="background-color: transparent; border-bottom: 0px rgba(100, 121, 143, 0.12); border-image: initial; border-left: 0px; border-radius: 0px; border-right: 0px; border-top: none; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;">
<div id=":ms">
<div class="adn ads" data-legacy-message-id="171ec372f10784ba" data-message-id="#msg-f:1665983810611152058" style="border-left: none; display: flex; padding: 0px;">
<div class="gs" style="margin: 0px; padding: 0px 0px 20px; width: 950px;">
<div class="">
<div class="ii gt" id=":mv" style="direction: ltr; font-size: 0.875rem; margin: 8px 0px 0px; padding: 0px; position: relative;">
<div class="a3s aXjCH " id=":mu" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: small; font-stretch: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: 1.5; overflow: hidden;">
<div dir="auto">
<div dir="auto">
<b><span style="color: purple; font-size: small;">श्रीमदप्पय्यदीक्षित विरचिता</span></b></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><b><span style="color: #b45f06; font-size: small;">॥आत्मार्पणस्तुति: ॥</span></b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><b><span style="color: yellow; font-size: small;">सर्वदेचोत्तरत्वकथनम्</span></b></span></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue; font-size: small;">मूलश्लोक:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">इन्द्रं मित्रं वरुणमनिलं पद्मजं विष्णुमीशं प्राहुस्ते ते परमशिव ते मायया मोहितास्त्वाम् ।</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">एतै: सार्धं सकलमपि यच्छक्तिलेशे समाप्तं स त्वं देव: श्रुतिषु विदित:शम्भुरित्यादिदेव: ॥३॥</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue; font-size: small;">पदच्छेद:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">इन्द्रं मित्रं वरुणम् अनिलं पद्मजं विष्णुम् ईशं प्राहु: ते ते परमशिव ते मायया मोहिता: त्वाम् </span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">एतै: सार्धं सकलम् अपि यत् शक्तिलेशे समाप्तं स त्वं देव: श्रुतिषु विदित: शम्भु: इति आदिदेव: </span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue; font-size: small;">अन्वय:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">हे परमेश्वर ! ते मायया मोहिता: ते ते (मताभिमाना:) त्वां इन्द्रं मित्रं वरुणम् अनिलं पद्मजं विष्णुम् ईशं (इति) प्राहु: । एतै: सार्धं सकलम् अपि यत् शक्तिलेशे समाप्तं श्रुतिषु शम्भु: इति विदित: आदिदेव: स देव: त्वम् एव ।</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue; font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue; font-size: small;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">▶ सन्धि:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">प्राहु: + ते - विसर्गसकार:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">मोहिता: + त्वाम् - विसर्गसकार:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"> यत् + शक्तिलेशे - श्चुत्वसन्धि: छत्वसन्धि:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">.</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">शम्भु: + इति - विसर्गरेफ:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">इति + आदिदेव: - यण्सन्धि:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;"><br /></span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">~ शरवण:</span></b></div>
<div dir="auto" style="color: #222222;">
<b><span style="font-size: small;">07.05.2020</span></b></div>
</div>
<div class="yj6qo" style="color: #222222;">
</div>
<div class="adL" style="color: #222222;">
</div>
</div>
</div>
<div class="hi" style="background: rgb(242, 242, 242); border-bottom-left-radius: 1px; border-bottom-right-radius: 1px; color: #222222; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;">
</div>
</div>
</div>
<div class="ajx" style="clear: both; color: #222222;">
</div>
</div>
<div class="gA gt acV" style="background: transparent; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top: none; color: #222222; font-size: 0.875rem; margin: 0px; padding: 0px; width: auto;">
<div class="gB xu" style="border-top: 0px; padding: 0px;">
<div class="ip iq" style="border-top: none; clear: both; margin: 0px; padding: 16px 0px;">
<div id=":mw">
<table class="cf wS" role="presentation" style="border-collapse: collapse;"><tbody>
<tr><td class="amq" style="margin: 0px; padding: 0px 16px; vertical-align: top; visibility: hidden; width: 44px;"><img class="ajn bofPge" data-hovercard-id="srisaisalem@gmail.com" id=":lt_0" jid="srisaisalem@gmail.com" name=":lt" src="https://www.google.com/s2/u/2/photos/public/AIbEiAIAAABECOzbwrPmy4HHwAEiC3ZjYXJkX3Bob3RvKig1OTFhMzUyZDljOGYyNzc3MjA5ZTBiNTY1Zjc1MTQzYmQ3Yzc2Yzc3MAFljw5Zu2WwSmKaPRfvsqAcKNiO-g?sz=40" style="border-radius: 50%; display: block; height: 40px; width: 40px;" /></td><td class="amr" style="margin: 0px; padding: 0px; width: 950px;"><div class="nr wR" style="border-radius: 1px; border: none !important; box-sizing: border-box; color: #222222; margin: 0px !important; padding: 0px; transition: none 0s ease 0s;">
<div class="amn" style="align-items: center; color: inherit; display: flex; height: auto; line-height: 20px; padding: 0px;">
<span class="ams bkH" id=":mp" jslog="21576; u014N:cOuCgd,Kr2w4b;" role="link" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; align-items: center; background: none; border-radius: 4px; border: none; box-shadow: rgb(218, 220, 224) 0px 0px 0px 1px inset; box-sizing: border-box; color: #5f6368; cursor: pointer; display: inline-flex; font-family: "Google Sans", Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 0.875rem; height: 36px; justify-content: center; letter-spacing: 0.25px; margin-right: 12px; min-width: 104px; outline: none; padding: 0px 16px 0px 12px; position: relative; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><b><span style="font-size: small;">Reply</span></b></span><span class="ams bkG" id=":mr" jslog="21578; u014N:cOuCgd,Kr2w4b;" role="link" style="-webkit-font-smoothing: antialiased; -webkit-user-drag: none; align-items: center; background: none; border-radius: 4px; border: none; box-shadow: rgb(218, 220, 224) 0px 0px 0px 1px inset; box-sizing: border-box; color: #5f6368; cursor: pointer; display: inline-flex; font-family: "Google Sans", Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 0.875rem; height: 36px; justify-content: center; letter-spacing: 0.25px; margin-right: 12px; min-width: 104px; outline: none; padding: 0px 16px 0px 12px; position: relative; user-select: none; z-index: 0;" tabindex="0"><b><span style="font-size: small;">Forward</span></b></span></div>
</div>
</td></tr>
</tbody></table>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="nH" style="color: #222222;">
</div>
<div class="nH" style="color: #222222;">
</div>
</div>
</div>
<div class="nH" style="color: #202124;">
<div class="l2 pfiaof" role="contentinfo" style="margin: 0px 0px 16px; padding: 0px 16px 440px 72px; text-align: center; text-shadow: none; visibility: hidden;">
<div class="aeV" id=":mk" style="float: left; text-align: left; width: 311.016px;">
<div class="md mj" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;">
<div>
<b><span style="font-size: small;"><span dir="ltr"></span><span dir="ltr"></span></span></b></div>
<div class="aeW">
<b><span style="font-size: small;"><a aria-label="Manage Storage" class="l8" href="https://drive.google.com/u/2/settings/storage?hl=en&utm_medium=web&utm_source=gmail&utm_campaign=manage_storage" style="color: #222222; cursor: pointer; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></span></b></div>
</div>
</div>
<div class="aeU" style="float: left; width: 311.016px;">
<div id=":mj">
<div class="ma" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;">
<b><span style="font-size: small;"><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/terms/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/intl/en/policies/privacy/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a><a class="l9" href="https://www.google.com/gmail/about/policy/" style="color: #222222; text-decoration-line: none; text-shadow: none;" target="_blank"></a></span></b></div>
</div>
</div>
<div class="ae3" id=":mh" style="float: left; text-align: right; width: 311.016px;">
<div class="l6" style="-webkit-font-smoothing: auto; color: #5f6368; font-size: 0.75rem; letter-spacing: 0.3px; line-height: 20px; padding-top: 0px; text-shadow: none;">
<div>
</div>
<b><span style="font-size: small;"><span class="l8 LJOhwe" id=":mo" role="link" style="color: #222222; cursor: pointer; text-shadow: none;" tabindex="0"></span></span></b></div>
</div>
<div style="clear: both;">
</div>
</div>
</div>
</div>
</td><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #202124; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 0px;">
</div>
<div class="nH" style="width: 0px;">
<div class="no" style="float: left;">
<div class="nH nn" style="float: left; min-height: 1px; width: 0px;">
</div>
</div>
</div>
</td></tr>
</tbody></table>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-11392887856227236622020-05-05T17:02:00.001-07:002020-05-05T17:02:42.442-07:00॥आत्मार्पणस्तुति: ॥ Shloka No 2<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="auto">
<b>श्रीमदप्पय्यदीक्षिर विरचिता</b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: orange;">॥आत्मार्पणस्तुति: ॥</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue;">मूलश्लोक:</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>क्षित्यादीनामवयववतां निश्चितं जन्म तावत् तन्नास्त्येव क्वचन कलितं कर्त्रधिष्ठानहीनम् ।</b></div>
<div dir="auto">
<b>नाधिष्ठातुं प्रभवति जडो नाप्यनीशश्च भाव: तस्मादाद्यस्त्वमसि जगतां नाथ जाने विधाता ॥२॥*</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue;">पदच्छेद:</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>क्षित्यादीनाम् अवयववतां निश्चितं जन्म तावत् तत् न अस्ति एव क्वचन कलितं कर्त्रधिष्ठानहीनम् न अधिष्ठातुं प्रभवति जड: न अपि अनीश: च भाव: तस्मात् आद्य: त्वम् असि जगतां नाथ जाने विधाता </b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue;">अन्वय:</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>हे नाथ ! अवयववतां क्षित्यादीनाम् जन्म निश्चितं तावत् । तत् (जन्म) क्वचन कर्त्रधिष्ठानहीनम् कलितम्</b></div>
<div dir="auto">
<b>नास्ति एव । जड: अधिष्ठातुं न प्रभवति । (तथा) अनीश: भाव: (न प्रभवति) । तस्मात् आद्य: त्वम् जगतां विधाता असि ।</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div dir="auto">
<b><span style="color: blue;">▶ सन्धि:</span></b></div>
<div dir="auto">
<b> तत् + न - अनुनासिकासन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>न + अस्ति - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>अस्ति +एव - यण्सन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b> न + अधिष्ठातुं -- सवर्णदीर्घसन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>जड: + न - विसर्गउकार:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>न + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>अपि + अनीश: - यण्सन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>अनीश: + च - विसर्गसकार:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>तस्मात् + आद्य: - जश्त्वसन्धि:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>आद्य: + त्वम् - विसर्गसकार:</b></div>
<div dir="auto">
<b><br /></b></div>
<div dir="auto">
<b>~ शरवण:</b></div>
<div dir="auto">
<a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=http://www.sreegurukrupa.blogspot.com&source=gmail&ust=1588809280131000&usg=AFQjCNFSdZIDpOR4tQwm4kqW_Whn86f-1w" href="http://www.sreegurukrupa.blogspot.com/" style="color: #1155cc;" target="_blank"><b>www.sreegurukrupa.blogspot.com</b></a></div>
<div dir="auto">
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: small;" /></div>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-14220857254668372892020-05-04T07:01:00.002-07:002020-05-04T07:01:32.748-07:00॥आत्मार्पणस्तुति: ॥ Shloka No 1<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<i><b><span style="font-size: large;">श्रीमदप्पय्यदीक्षित विरचिता</span></b></i><br />
<span style="color: red; font-size: large;"><b>॥आत्मार्पणस्तुति: ॥</b></span><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">मूलश्लोक:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">कस्ते बोद्धुं प्रभवति परं देवदेव प्रभावम् यस्मादित्थं विविधरचना सृष्टिरेषा बभूव ।</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;">भक्तिग्राह्यस्त्वमसि तदपि त्वामहं भक्तिमात्रात् स्तोतुं वाञ्छाम्यतिमहदिदं साहसं मे सहस्व ॥१॥</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">पदच्छेद:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">क: ते बोद्धुं प्रभवति परं देवदेव प्रभावम् यस्मात् इत्थं विविधरचना सृष्टि: एषा बभूव भक्तिग्राह्य: त्वम् असि तदपि त्वाम् अहं भक्तिमात्रात् स्तोतुं वाञ्छामि अतिमहत् इदं साहसं मे सहस्व </span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">अन्वय:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">हे देवदेव ! यस्मात् इत्थं विविधरचना एषा सृष्टि: बभूव, ते परं प्रभावम्</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;">बोद्धुं क: प्रभवति (शक्नोति) ।</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;">तदपि इह त्वम् भक्तिग्राह्य: असि । (अत:) अहं त्वाम् भक्तिमात्रात् स्तोतुं वाञ्छामि । मे इदं अतिमहत् साहसं सहस्व ।</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">व्याकरणम्</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;">▶ सन्धि:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;">क: + ते - विसर्गसकार:</span></b><br />
<br />
<b><span style="font-size: large;"> यस्यात् + इत्थं - जश्त्वसन्धि:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;"> सृष्टि: + एषा - विसर्गरेफ:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">भक्तिग्राह्य: + त्वम् - विसर्गसकार:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;"> वाञ्छामि + अतिमहत् - यण्सन्धि:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">अतिमहत् + इदं - जश्त्वसन्धि:</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
<b><span style="font-size: large;">~ शरवण:</span></b><br />
<br /></div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-75221595894133883642019-08-17T05:56:00.000-07:002019-08-17T05:56:28.345-07:00Sri Ramodantam - Grammatical Analysis (2 Parts)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h2 style="text-align: left;">
<span style="color: blue; font-family: Helvetica Neue, Arial, Helvetica, sans-serif;">Sri Ramodantam - Grammatical Analysis (2 Parts)</span></h2>
<br />
<h3 style="text-align: left;">
<span style="color: #b45f06;">Namaskarams</span><span style="color: #b45f06;"><br /></span><span style="color: #b45f06;">Sri Ramodantam Was written by Sri Parameshwarakavi in 16th Century. In 200 Slokas He Presented the Entire Ramayanam. With the grace of Sringeri Ubhaya Jagadgurus I tried to do the anvaya and Gramattical Analysis. The Complete Work is given in 2 Parts. Those Who need Can download it. </span></h3>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<h4 style="text-align: left;">
<span style="color: purple;">To Download the Sri Ramodantam - First Part </span></h4>
<a href="https://drive.google.com/file/d/1w8UPC6LTzkDxcRfAEGelm3_ZYoXPTyPo/view">https://drive.google.com/file/d/1w8UPC6LTzkDxcRfAEGelm3_ZYoXPTyPo</a><br />
<br />
<h4 style="text-align: left;">
<span style="color: purple;">To Download the Sri Ramodantam - Second Part </span></h4>
<a href="https://drive.google.com/open?id=1yNEzpjBC5SHcRQ9d77rAd9JLWJ0eOePm">https://drive.google.com/open?id=1yNEzpjBC5SHcRQ9d77rAd9JLWJ0eOePm</a><br />
<br />
<span style="color: magenta;">Please share Your Valuable Suggestions and Comments</span><br />
<span style="color: magenta;"><br /></span>
<span style="color: magenta;">Thanks</span><br />
<h4 style="text-align: left;">
Sarravanan Subramaniam</h4>
<h4 style="text-align: left;">
9842690555</h4>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-23976869844812417102018-11-10T06:54:00.001-08:002018-11-10T06:54:19.348-08:00Saptharishi Ramayanam & Sri Ramachandra Varastakam<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
Please Click the Link to download Shaptarishi Ramayanam & Sri Ramachandra Varastakam<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/file/d/1bYe6X9xy_B__D71nHWPSXmvRPjlw1bzb/view?usp=sharing">ShaptaRishi Ramayanam</a><br />
<br />
Thanks<br />
<br />
Saravanan Subramaniam<br />
<br />
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-80325380182424808742018-10-28T00:14:00.001-07:002018-10-28T00:34:32.817-07:00Grammatical Analysis of Sri Ramodantam- First Part<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<a href="https://drive.google.com/open?id=1w8UPC6LTzkDxcRfAEGelm3_ZYoXPTyPo" target="_blank">Sri Ramodanta _ First Part</a><br />
<h2 style="text-align: left;">
<b><span style="color: red;">Sri Ramodanta - First Part</span></b></h2>
<br />
<span style="color: blue;">Please Click the Link to download the Grammatical Analysis of Sri Ramodantam- First Part</span><br />
<span style="color: blue;"><br /></span>
(Balakandam, Ayodhya Kandam, Aranya Kandam, Kishkindha Kandam Total - 108 Slokas)<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/open?id=1w8UPC6LTzkDxcRfAEGelm3_ZYoXPTyPo">Sri Ramodanta - First Part</a><br />
<br />
Share your Suggestions and Comments<br />
<br />
Namaskarams<br />
Sarravanan Subramaniam</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-13642288674149505902018-04-24T04:15:00.002-07:002018-04-24T04:17:02.077-07:00Srimadh Bagavadh Geetha 3rd Chapter Grammatical Analysis<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Srimadh Bagavadh Geetha 3rd Chapter Grammatical Analysis<br />
<br />
Please Download using Following Link:<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/file/d/0B1UyKQfE3QNNUjlaZ3BpUk4xS3BxWGNIUkhDOGdiRkhhT2c4/view?usp=sharing" target="_blank">https://drive.google.com/file/d/0B1UyKQfE3QNNUjlaZ3BpUk4xS3BxWGNIUkhDOGdiRkhhT2c4/view?usp=sharing</a><br />
<br />
<br />
<br />
Namaskarams<br />
Sarravanan Subramaniam</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-63768468170080079622018-03-27T20:57:00.001-07:002018-03-27T20:57:12.589-07:00Srimadh Bagavadh Geetha 1st Chapter Garamattical Analysis<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Sri Gurubhyo Namaha<br />
<br />
TO DOWNLOAD the Srimadh Bagavadh Geetha 1st Chapter Garamattical Analysis Click the Following Link:<br />
<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/file/d/1WqdGaKYSk4xQQWpj38WGKroxrVi0vn_h/view?usp=sharing" target="_blank">Srimadh Bagavadh Geeta 1st Chapter Grammatical Analysis</a><br />
<br />
<br />
Thanks<br />
Sarravanan Subramaniam</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-48468575393491892862018-03-27T20:46:00.001-07:002018-03-27T20:48:26.876-07:00Srimadh Bagavadh Geetha 2nd Chapter Summary<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Sri Gurubhyo Namaha<br />
<br />
<br />
TO DOWNLOAD Srimadh Bagavadh Geetha 2nd Chapter Summary In Sanskrit<br />
<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/file/d/1KQjArH7H0k_8hk8p2Pz3s_jrzEPYD2tY/view?usp=sharing" target="_blank">Srimadh Bagavadh Geetha Chapter 2 Summary in Sanskrit</a><br />
<br />
<br />
<br />
Namaskarams<br />
Saravanan Subramaniam<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/file/d/1KQjArH7H0k_8hk8p2Pz3s_jrzEPYD2tY/view?usp=sharing" target="_blank">.</a></div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-74369004036505265372018-03-21T04:25:00.000-07:002018-03-21T04:25:12.837-07:00॥ श्रीरामोदन्त: ॥ बालकाण्ड: || 11-20 ||<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="nH bkK nn" style="background-color: white; float: left; font-family: arial, sans-serif; min-height: 1px; width: 838px;">
<div class="nH">
<div class="nH">
<div class="nH ar4 z">
<div class="aeI">
<div class="AO" style="position: relative;">
<div class="Tm aeJ bt0" id=":4" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; height: 640px; overflow-y: scroll; padding-right: 4px;">
<div class="aeF" id=":2" style="min-height: 450px; padding: 0px; vertical-align: bottom;">
<div class="nH">
<div class="nH" role="main">
<div class="nH g">
<table cellpadding="0" class="Bs nH iY" role="presentation" style="border-collapse: collapse; border-spacing: 0px; padding: 0px; position: relative; width: 818px;"><tbody>
<tr><td class="Bu" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top;"><div class="nH if" style="margin: 0px 8px 0px 0px;">
<div class="nH aHU" style="position: relative;">
<div class="nH hx" style="background-color: transparent; min-width: 502px; padding: 4px 0px;">
<div class="nH" role="list">
<div class="h7 ie nH oy8Mbf" role="listitem" style="clear: both; max-width: 100000px; outline: none; padding-bottom: 0px;" tabindex="-1">
<div class="Bk" style="border-radius: 0px; border-top-color: rgb(239, 239, 239); border-top-style: solid; border-width: 0px; float: left; margin-bottom: 0px; position: relative; width: 810px;">
<div class="G3 G2" style="background-color: transparent; border-bottom-color: rgb(216, 216, 216); border-radius: 0px; border-top-color: rgb(216, 216, 216); border-top-style: solid; border-width: 1px 0px 0px; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px; margin-right: 0px; padding-top: 0px;">
<div id=":kd">
<div class="adn ads" data-legacy-message-id="1624830802eb5b6c" data-message-id="1624830802eb5b6c" style="border-left-color: transparent; border-left-style: solid; border-left-width: 1px; padding-bottom: 20px; padding-left: 4px;">
<div class="gs" style="margin-left: 30px;">
<div class="ii gt " id=":kg" style="direction: ltr; margin: 5px 15px 0px 0px; padding-bottom: 5px; position: relative;">
<div class="a3s aXjCH m1624830802eb5b6c" id=":kf" style="overflow: hidden;">
<div dir="auto">
<div dir="auto">
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: x-large;">॥ श्रीरामोदन्त: ॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: red; font-size: large;">अथ बालकाण्ड: || 11-20 ||</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #274e13; font-size: large;">Sloka No: 11</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदीयतरुरत्नानि पुनरानाय्य किङ्करै: ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">स्थापयित्वा तु लङ्कायाम् अवसच्च चिराय स: ॥११॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदीय तरुरत्नानि पुन: आनाय्य किङ्करै: </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">स्थापयित्वा तु लङ्कायाम् अवसत् च चिराय स:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>अन्वय:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदीय किङ्करै:<span style="background-color: transparent;">तरुरत्नानि पुन: आनाय्य : </span><span style="background-color: transparent;">स्थापयित्वा च तु स: लङ्कायाम् चिराय अवसत् । </span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">रावण: तस्य किङ्करै: कल्पकवृक्ष: पुन: आनाय्य स्थापितवान् । अत: स: लङ्कायां बहुकालम् अवसत् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पुन: + आनाय्य - विसर्ग रेफ:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अवसत् + च - श्चुत्वसन्धि: </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #274e13; font-size: large;">Sloka No: 12</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
</div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">ततस्तस्मिन्नवसरे विधातारं दिवौकस: ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">उपगम्योचिरे सर्वं रावणस्य विचेष्टितम् ॥१२॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">पदविभाग</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत: तस्मिन् अवसरे विधातारं दिवौकस: </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">उपगम्य उचिरे सर्वं रावणस्य विचेष्टितम् </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत: तस्मिन् अवसरे विधातारं दिवौकस: <span style="background-color: transparent;">उपगम्य रावणस्य विचेष्टितम् सर्वं उचिरे ।</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पश्चात् तस्मिन समये देवा: ब्रह्मा समीपे गत्वा रावणस्य विचेष्टितम् सर्वं उक्तवन्त: ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत: + तस्मिन् - विसर्ग सकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तस्मिन् + अवसरे - ङमुडागमन सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">उपगम्य + उचिरे - गुणसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
</div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦समास:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">दिवौकस: - द्यो: ओक: येषाम् ते बहुव्रीहि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>ऊचिरे - ब्रू आत्मनेपदि धातु: लिट् लकार: प्रथमपुरुष:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>ऊचे-ऊचाते-ऊचिरे</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><span style="color: #274e13; font-size: large;">Sloka No 13</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदाकर्ण्य सुरै: साकं प्राप्य दुग्धोदधेस्तटम् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तुष्टाव च हृषीकेशं विधाता विविधै: स्तवै: ॥१३॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">पदविभाग</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदा आकर्ण्य सुरै: साकं प्राप्य दुग्धोदधे: तटम् तुष्टाव च हृषीकेशं विधाता विविधै: स्तवै: </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>अन्वय</b></span><span style="color: #20124d; font-size: large;">:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदा आकर्ण्य विधाता <span style="background-color: transparent;">सुरै: साकं दुग्धोदधे: तटम् </span><span style="background-color: transparent;">प्राप्य च हृषीकेशं विविधै: स्तवै: तुष्टाव ।</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">यदा देवा: विधातारम् उक्तवन्त: तदा स: तत् श्रृत्वा सुरै: सह दुग्धोदधे: तटम् प्राप्य श्रीमहाविष्णुम् नानाविध स्तवै: सन्तुष्टवान् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तदा + आकर्ण्य - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">दुग्धिदधे: + तटम् - विसर्ग सकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">हृषीकेश: - हृषीकानाम् ईश: षष्ठीतत्पुरुष:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>तुष्टाव - स्तु धातु: परस्मैपदि धातु: लिट् लकार: प्रथमपुरुष:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>तुष्टाव-तुष्टुवतु:-तुष्टुवु:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent;"><span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #274e13; font-size: large;">Sloka No : 14</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">आविर्भूयाथ दैत्यारि: पप्रच्छ च पितामहम् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><span style="font-size: large;">किमर्थमागतोसि त्वं </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">साकं देवगणैरिति ॥ १૪॥</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">पदविभाग</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">आविर्भूय अथ दैत्यारि: पप्रच्छ च पितामहम् </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><span style="font-size: large;">किमर्थम् अागत: आसि त्वं </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">साकं देवगणै: इति </span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>अन्वय</b></span><span style="color: #20124d; font-size: large;">:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><span style="font-size: large;">अथ आविर्भूय दैत्यारि: </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">पितामहम् किमर्थम् त्वं देवगणै: साकं च अागत: आसि इति पप्रच्छ ।</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"> </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">ब्रह्मा देवगणै: सह महाविष्णुम् मेलितुम् गतवान् । अत्र महाविष्णु: तेषां मध्ये आविर्भूय *"पितामह ! त्वं किमर्थम् देवगणै: सह अत्र अगत:"* इति पृष्टवान् । </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">आविर्भूय + अथ - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अगत: + असि - विसर्ग उकार: पूर्वरूपसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">देवगणै: + इति - विसर्ग रेफ:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦समास:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">दैत्यारि: - दैत्यानाम् अरि: - षष्ठीतत्पुरुष:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #274e13; font-size: large;">Sloka No: 15</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">ततो दशाननात् पीडाम् अजस्तस्मै न्यवेदयत् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तच्छ्रुत्वोवाच धातारं हर्षयन् विष्टरश्रवा: ॥१५॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">पदविभाग</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><span style="font-size: large;">तत: दशाननात् पीडाम् अज: तस्मै न्यवेदयत् </span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">तत् श्रृत्वा उवाच धातारं हर्षयन् विष्टरश्रवा: </span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत: अज: दशाननात् पीडाम् तस्मै न्यवेदयत् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत् श्रृत्वा विष्टरश्रवा: हर्षयन् धातारं उवाच ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पश्चात् ब्रह्मा रावणात् पीडाम् अवदत् । तत् श्रृत्वा श्रीविष्णु: हर्षयन् धातारम् अवदत् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent; color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत: + दशाननात् - विसर्ग उकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अज: + तस्मै - विसर्गसकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">तत् + श्रृत्वा - छत्वसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">श्रृत्वा + उवाच - गुणसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">न जायते इति अज: (ब्रह्मा)</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">विष्टरश्रवा: - महाविष्णु:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>उवाच - ब्रू परस्मैपदि धातु: लिट् लकार प्रथमपुरुष:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>उवाच-ऊचतु:-ऊचु:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #274e13; font-size: large;">Sloka No: 16</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अलं भयेनात्मयोने ! गच्छ देवगणै: सह ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अहं दाशरथिर्भूत्वा हनिष्यामि दशाननम् ॥१६॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>पदविभाग</b></span><span style="color: #20124d; font-size: large;">:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अलं भयेन आत्मयोने ! गच्छ देवगणै: सह अहं दाशरथि: भूत्वा हनिष्यामि दशाननम् </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">हे आत्मयोने ! अलं भयेन। (त्वम् ) देवगणै: सह गच्छ । अहं दाशरथि: भूत्वा दशाननम् हनिष्यामि ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">हे अज! भयम् मास्तु । त्वं देवगणै: सह गच्छ । अहं दशरथस्य पुत्ररूपेण जनित्वा दशाननं हनिष्यामि ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">भयेन + आत्मयोने - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">दाशरथि: + भूत्वा - विसर्ग रेफ:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><span style="font-size: large;">दशरथस्य अपत्यं पुमान् दाशरथि:</span><span style="background-color: transparent; font-size: large;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span>
<span style="color: #0c343d; font-size: large;">Sloka No: 17</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">आत्मांशैश्च सुरा: सर्वे भूमौ वानररूपिण: ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">जायेरन् मम साहाय्यं कर्तुं रावणनिग्रहे ॥१७॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">पदविभाग</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">आत्मांशै: च सुरा: सर्वे भूमौ वानररूपिण: जायेरन् मम साहाय्यं कर्तुं रावणनिग्रहे </span></div>
<div dir="auto">
</div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">रावणनिग्रहे मम साहाय्यं कर्तुं सुरा: सर्वे आत्मांशै: च भूमौ वानररूपिण: जायेरन् । </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">सर्वे देवा: अपि आत्मांशै: च भूमौ रावणनिग्रहे मम साहाय्यं कर्तुं वानररूपिण: (इव) जायेरन् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">आत्मांशै: + च - विसर्गसकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>जायरेन् - जन् आत्मनेपदि धातु: </i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>विधिलिङ् प्रथमपुरुष:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>जायेत-जायेयाताम् -जायेरन्</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<br />
<div dir="auto" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: arial, sans-serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
</div>
<br />
<div dir="auto" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: arial, sans-serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<span style="color: #0c343d; font-size: large;">Sloka No: 18</span></div>
</div>
</div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">एवमुक्त्वा विधातारं तत्रैवान्तर्दधे प्रभुः ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पद्मयोनिस्तु गीर्वाणैः समं प्रायात्प्रहृष्टधीः ॥१८॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">पदविभाग</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">एवम् उक्त्वा विधातारं तत्र एव अन्तर्दधे प्रभुः पद्मयोनिः तु गीर्वाणैः समं प्रायात् प्रहृष्टधीः</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">एवम् विधातारं उक्त्वा प्रभुः तत्र एव अन्तर्दधे । पद्मयोनिः तु प्रहृष्टधीः गीर्वाणैः समं प्रायात् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">महाविष्णु: एवं समाधान वाक्यम उक्तवा तत्र एव अन्तर्गत: । महाविष्णो: वाक्येन सन्तुष्ट ब्रह्मा सन्तोषेण देवा: सह प्रायात् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent; font-size: large;"><span style="color: #20124d;"><br /></span></span>
<span style="background-color: transparent; font-size: large;"><b><span style="color: purple;">व्याकरणम्</span></b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पद्मयोनिः + तु - विसर्गसकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦समास:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पद्मयोनिः - पद्मं योनि: यस्य स: बहुव्रीहि: </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">प्रायात् - <i>या धातु: परस्मैपदि लङ लकार: प्रथमपुरुष:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><i>अयात्- अयाताम्- अयान्/अयु:</i></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">प्र + अयात् = प्रायात् </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"></span><br />
<div dir="auto" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: arial, sans-serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
</div>
<br />
<div dir="auto" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: arial, sans-serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<span style="color: #0c343d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div style="margin: 0px;">
<span style="color: #0c343d; font-size: large;">Sloka No: 19</span></div>
</div>
</div>
<div dir="auto">
<span style="background-color: transparent; font-size: large;"><b><span style="color: purple;">मूल श्लोक:</span></b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अजीजनत्ततः शक्रो वालिनं नाम वानरम् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">सुग्रीवमपि मार्ताण्डो हनुमन्तं च मारुतः ॥१९॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>पदविभाग</b></span><span style="color: #20124d; font-size: large;">:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">अजीजनत् ततः शक्रः वालिनं नाम वानरम् सुग्रीवम् अपि मार्ताण्डः हनुमन्तं च मारुतः </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">ततः शक्रः वालिनं नाम वानरम् (अजीजनत्), मार्ताण्डः सुग्रीवम् अपि अजीजनत् । मारुतः हनुमन्तं च (अजीजनत्) ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पश्चात् इन्द्र: वालिनं नाम वानरम् अजीजनत् । सूर्य: सुग्रीवम् नाम अजीजनत् । वायु: हनुमन्तं च नाम अजीजनत् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">मार्ताण्ड: + हनुमन्तम् - विसर्ग उकार:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"></span><br />
<div dir="auto" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: arial, sans-serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
</div>
<br />
<div dir="auto" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: black; font-family: arial, sans-serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<span style="color: #0c343d; font-size: large;">Sloka No: 20</span></div>
</div>
</div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>मूल श्लोक:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पुरैव जनयामास जाम्बवन्तं च पद्मजः ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">एवमन्ये च विबुधाः कपीनजनयन्बहून् ॥२०॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>पदविभाग:</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पुरा एव जनयामास जाम्बवन्तं च पद्मजः । एवम् अन्ये च विबुधाः कपीन् अजनयन् बहून् ॥</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="font-size: large;"><b><span style="color: purple;">अन्वय</span></b><span style="color: #20124d;">:</span></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पद्मजः पुरा एव जाम्बवन्तं च जनयामास । एवम् अन्ये च विबुधाः कपीन् बहून् अजनयन् ।</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>तात्पर्यम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">ब्रह्मा पुरा एव जाम्बवन्त च जनयामास । इत्थम् अन्ये च देवा: बहून् कपिन च अजनयन् । </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;"><br /></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: purple; font-size: large;"><b>व्याकरणम्</b></span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">♦सन्धि:</span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">पुरा + एव - वृद्धिसन्धि: </span></div>
<div dir="auto">
<span style="color: #20124d; font-size: large;">जनयामास - <i>जन् धातु: परस्मैपदि लिट् लकार: प्रथमपुरुष: एकवचनम्</i></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</td><td class="Bu yM" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 0px;">
</div>
<div class="nH" style="width: 0px;">
<div class="no" style="float: left;">
<div class="nH nn" style="float: left; min-height: 1px; width: 0px;">
<div style="height: 64ex;">
</div>
</div>
</div>
<div class="dJ" style="clear: both; height: 0px; overflow: hidden;">
</div>
</div>
</td><td class="Bu y3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; height: 100px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: top; width: 0px;"><div class="Bt" style="height: 0px; overflow: hidden; width: 419px;">
</div>
<div class="nH bno adC" role="complementary" style="margin: 0px; position: absolute; right: 30px; top: 0px; width: 0px;">
<div class="nH">
<div class="nH Pj">
</div>
</div>
</div>
<div class="y4" style="bottom: 0px; height: 7207px; left: 0px; opacity: 0; position: relative; top: 0px; visibility: hidden; width: 0px; z-index: 2;">
</div>
</td></tr>
</tbody></table>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-16744705444774946032018-03-12T23:11:00.000-07:002018-03-12T23:11:35.024-07:00|| श्रीरामोदन्तम् || बालकाण्ड: 1-10 ||<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="background-color: white; text-align: left;">
<span style="color: #274e13; font-family: arial, sans-serif; font-size: large;"><b>|| श्रीरामोदन्तम् || बालकाण्ड: 1-10 ||</b></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<span style="color: #f1c232; font-size: 12.8px;"><br /></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<span style="color: #f1c232; font-size: 12.8px;"><br /></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<span style="color: #f1c232; font-size: 12.8px;"><br /></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<span style="color: #f1c232; font-size: 12.8px;"> </span><b><span style="color: #b45f06;">श्रीकान्तो मातुलो यस्य जननी सर्वमंगला।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #b45f06;">जनकः शंकरो देवः तम् वन्दे कुंजराननम्॥ </span></b></div>
<div style="background-color: white; color: #222222; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><br /></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<span style="color: #351c75;"><b>यो दण्डकारण्यनिशाचरेन्द्रान् </b><b>कोदण्डलीलाविषयीचकार ।</b></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #351c75;">वेतण्डशुण्डायितबाहुदण्ड: कोदण्डपाणि: कुलदैवतं न: ॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; color: #222222; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><br /></b></div>
<div style="background-color: white; text-align: left;">
<span style="color: red; font-family: arial, sans-serif; font-size: large;"><b>|| श्रीरामोदन्त: ||</b></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #274e13;">अथ बालकाण्ड:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div style="color: black;">
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 01</span></b></div>
<div style="color: #222222;">
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीपतिं प्रणिपत्याहं श्रीवत्साङ्कितवक्षसम् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीरामोदन्तमाख्यास्ये श्री वाल्मीकि प्रकीर्तितम् ॥ १॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीपतिं प्रणिपत्य अहं श्रीवत्साङ्कितवक्षसम् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीरामोदन्तम् आख्यास्ये श्री वाल्मीकि प्रकीर्तितम् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"> अहं श्रीवत्स अङ्कित वक्षसम् श्रीपतिं प्रणिपत्य श्री वाल्मीकि प्रकीर्तितम् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीरामोदन्तम् आख्यास्ये ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">अहं श्रीवत्स अङ्कित वक्षसम् श्रीपतिं विष्णुं नमस्कृत्य श्री वाल्मीकिना पूर्वं उक्तं श्रीरामोदन्तं नाम कथां वदिष्यामि ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीवत्स + अङ्कित - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦समास:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">श्रीपति - श्रिय: पति : षष्ठीतत्पुरुष:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">आख्यास्ये - लृट् लकार: उपु. एक</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">आत्मनेपदि धातु: </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><i><span style="color: #073763;">आख्यास्ये - आख्यास्यावहे - आख्यास्यामहे</span></i></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 02</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">पुरा विश्रवस: पुत्रो रावणो नाम राक्षस: ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">आसीदस्यानुजौ चास्तां कुम्भकर्णविभिषणौ ॥ २॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">पुरा विश्रवस: पुत्र: रावण: नाम राक्षस: आसीत् अस्य अनुजौ च आस्तां कुम्भकर्ण: विभिषण:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">पुरा विश्रवस: पुत्र: रावण: नाम राक्षस: आसीत् तस्य कुम्भकर्ण: विभिषण: (नाम) अनुजौ च आस्ताम् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">पूर्वं विश्रवस: नाम मुनि: आसीत् । स: पुलसत्यस्य पुत्र: । </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">विश्रवस: मुनये कलत्रद्वयमासीत् । ते नाम कैकसी इडाविडा । रावण: कुम्भकर्ण: विभिषण: च कैकेसीया: पुत्रा: । सूर्पनखा तेषाम् सहोदरी । कुबेर: इडाविडाया: पुत्र: आसीत् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">पुत्र: + रावण: विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: + नाम - </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">च + आस्ताम् - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 03</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">ते तु तीव्रण तपसा प्रत्यक्षीकृत्य वेधसम् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">वव्रिरे च वरानिष्टान् अस्मादाश्रितवध्सलात् ॥३॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">ते तु तीव्रण तपसा प्रत्यक्षीकृत्य वेधसम् वव्रिरे च वरान् इष्टान् अस्मात् आश्रितवध्सलात्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">ते तीव्रण तपसा प्रत्यक्षीकृत्य अस्मात् आश्रितवध्सलात् वेधसम् इष्टान् वरान् च वव्रिरे ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: तस्य अनुजौ सह तपस् आश्रितवान् । अत: तेषां मधये ब्रह्मा प्रत्यक्षीकृतवान् । तत: ते इष्टान् वरान् वव्रिरे ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">अस्मात् + आश्रितवध्सलात् - जश्त्वसन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦वव्रिरे - वृ धातु: आत्मनेपदि लिट् लकार: प्रथमपुरुष:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><i>वव्रे - वव्राते - वव्रिरे</i></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">प्रत्यक्षीकृत्य - प्रति + अक्षि: + कृत्य</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 04</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावणो मानुषादन्यै: अवध्यत्वं तथाsनुज: ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">निर्देवत्वेच्छया निद्रां कुम्भकर्णोsवृणीत च ॥૪॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: मानुषादन्यै: अवध्यत्वं अवृणीत तथा अनुज: च</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">निर्देवत्व इच्छया निद्रां कुम्भकर्ण: </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: मानुषादन्यै: अवध्यत्वं अवृणीत तथा अनुज: कुम्भकर्ण: च</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">निर्देवत्व इच्छया निद्रां (अवृणीत)।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: मानुषादन्यै: अवध्यत्वं वरं प्रापतवान् । तस्य सहोदर: कुम्भकर्ण: </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">निर्देवत्व भावं इच्छया स: निद्रावत्वं वरं प्राप्तवान् । अत: स: सर्वदा निद्रां कृतवान् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: + मानुषादन्यै: - विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">कुम्भकर्ण: + अवृणीत - विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">अवध्यत्वं - अवध्यस्य भाव:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">निष्क्रान्त: देवेभ्य: - निर्देव: - निर्देवस्य भाव: निर्देवत्वम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">अवृणीत - अात्मनेपदि *वृ* धातु लङ् लकार प्रथमपुरुष: एकवचनम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><i>अवृणीत-अवृणाताम्-अवृणत</i></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 05</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">विभीषणो विष्णुभक्तिं वव्रे सत्वगुणान्वित: ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तेभ्य एतान् वरान् दत्वा तत्रैवान्तर्दधे प्रभु: ॥५॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">विभीषण: विष्णुभक्तिं वव्रे सत्वगुणान्वित: तेभ्य: एतान् वरान् दत्वा तत्रैव अन्तर्दधे प्रभु: </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"> सत्वगुणान्वित: विभीषण: विष्णुभक्तिं वव्रे । तेभ्य: एतान् वरान् दत्वा प्रभु: तत्रैव अन्तर्दधे ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावणस्य सहोदर: विभीषण: स: सत्वगुण सम्पन्न: आसीत् । स: विष्णुभक्तिं प्रार्थीतवान् । तेभ्य: (रावण: कुम्भकर्ण: विभीषण: )एतान् वरान् दत्वा ब्रह्मा तत्रैव अन्तर्दधे ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">विभीषण: + विष्णुभक्तिं - विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">अन्तर्दधे - अन्त: + दधे - विसर्गरेफ:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तेभ्य: + एतान् - विसर्गलोप:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦समास:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">सत्वगुणै: अन्वित: - तृतीयातत्पुरुष:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"> दधे - *धा* आत्मनेपदि धातु:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">लिट् लकार: प्रथमपुरुष: </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><i>दधे-दधाते- दधिरे</i></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">वव्रिरे - *वृ* धातु: आत्मनेपदि लिट् लकार: प्रथमपुरुष:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><i>वव्रे - वव्राते - वव्रिरे</i></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 06</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावणस्तु ततो गत्वा रणे जित्वा धनाधिपम् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">लङ्कापुरीं पुष्पकं च हत्वा तत्रावसत् सुखम् ॥ ६॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: तु तत: गत्वा रणे जित्वा धनाधिपम् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">लङ्कापुरीं पुष्पकं च हत्वा तत्र अवसत् सुखम् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तत: रावण: लङ्कापुरीं गत्वा धनाधिपम् रणे जित्वा पुष्पकं च हत्वा तत्र </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">सुखम् अवसत् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: वरं प्राप्तान् । तदनन्दरं स: लङ्कापुरीं गतवान् । तत्र स: धनाधिपतिं जित्वा पुष्पकविमानं च हत्वा तत्रैव सुखम् अवसत् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: + तु - विसर्ग सकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तत: + गत्वा - विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तत्र + अवसत् - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦समास:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">धनाधिपम् - धनस्य अधिपति: - तम् षष्ठितत्पुरुष:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 07</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मन्दोदरीं मयसुतां परिणीय दशानन: ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तस्यासुत्पादयामास मेघनादाह्वयं सुतम् ॥८॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मन्दोदरीं मयसुतां परिणीय दशानन: </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तस्या: उत्पादयामास मेघनाद आह्वयं सुतम् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">दशानन: मयसुतां</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मन्दोदरीं परिणीय </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तस्या: मेघनाद आह्वयं सुतम् उत्पादयामास ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मय नाम एक: राक्षस: आसीत् । स: असुराणां नायक: । तस्य पुत्री मन्दोदरी । दशानन: रावण: ताम् विवाहं कृतवान् । पश्चात् मेघनाद नाम सुतं उत्पादयामास ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तस्या: + उत्पादयामास - विसर्ग सकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मेघनाद + आह्वयम् - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦समास:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मन्दोदरी - मन्दम् उदरं यस्या: सा - मन्दोदरी - समानाधिकरण बहुव्रीहि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">मेघस्य नाद इव नाद: यस्य स: - मेघनाद: - बहुव्रीहि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">परिणीय - परि +नीत्वा</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 08</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;"><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मूल श्लोक:</span></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मन्दोदरीं मयसुतां परिणीय दशानन: ।</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">तस्यासुत्पादयामास मेघनादाह्वयं सुतम् ॥८॥</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">पदविभाग</span></span><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मन्दोदरीं मयसुतां परिणीय दशानन:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">तस्या: उत्पादयामास मेघनाद आह्वयं सुतम्</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">अन्वय</span></span><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">दशानन: मयसुतां</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मन्दोदरीं परिणीय</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">तस्या: मेघनाद आह्वयं सुतम् उत्पादयामास ।</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मय नाम एक: राक्षस: आसीत् । स: असुराणां नायक: । तस्य पुत्री मन्दोदरी । दशानन: रावण: ताम् विवाहं कृतवान् । पश्चात् मेघनाद नाम सुतं उत्पादयामास ।</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">♦सन्धि:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">तस्या: + उत्पादयामास - विसर्ग सकार:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मेघनाद + आह्वयम् - सवर्णदीर्घसन्धि:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">♦समास:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मन्दोदरी - मन्दम् उदरं यस्या: सा - मन्दोदरी - समानाधिकरण बहुव्रीहि:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मेघस्य नाद इव नाद: यस्य स: - मेघनाद: - बहुव्रीहि:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">परिणीय - परि +नीत्वा</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 09</span></b></div>
<div>
<b><span style="color: purple;"><br /></span></b></div>
</div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: red; font-weight: bold;"><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;">मूल श्लोक:</span></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">रसां रसतलं चैव विजित्य स तु रावण:।</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">लोकानाक्रमयन् सर्वान् जहार च विलासिनी: ॥९॥</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">पदविभाग</span></span><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">रसां रसतलं च एव विजित्य स: तु रावण:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">लोकान् आक्रमयन् सर्वान् जहार च विलासिनी:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">अन्वय</span></span><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">स: रावण: रसां रसतलं च एव विजित्य सर्वान्</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">लोकान् आक्रमयन् विलासिनी: च जहार ।</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;"><b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">लङ्गा नृप: रावण: रसां पातालं च जीतवान् । पश्चात् स: सर्वान् लोकान् आक्रमयन् महिला: च अपहरितवान् ।</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;"><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">♦सन्धि:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">च + एव - वृद्धिसन्धि:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">स: + तु - विसर्गलोप:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">विजित्य - वि + जि + ल्यप्</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">जहार - हृ धातु: आत्मनेपदि लिट् लकार: प्रथमपुरुष:</span><br style="font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; line-height: 20.79px;" /><i><span style="color: #073763; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-weight: bold; line-height: 20.79px;">जहार - जह्रतु: जह्रु:</span></i></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: purple;">Sloka No: 10</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">मूल श्लोक:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">दूषयन् वैदिकं कर्म द्विजानर्दयति स्म स:।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">आत्मजेन ततो युद्धे वासवं चाप्यपीडयेत् ॥ १०॥</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">पदविभाग</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">दूषयन् वैदिकं कर्म द्विजान् अर्दयति स्म स:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">आत्मजेन तत: युद्धे वासवं च अपि अपीडयत् </span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">अन्वय</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">स: वैदिकं कर्म दूषयन्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">द्विजान् अर्दयति स्म ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"> तत: (तस्य) आत्मजेन</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"> युद्धे वासवं च अपि अपीडयत् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">तात्पर्यम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">रावण: वैदिककर्मं दूषितवान् । द्विजान् अर्दयति स्म । पश्चात् तस्य पुत्रेण युद्धे इन्द्रम् अपि अपीडयत् ।</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: red;">व्याकरणम्</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">तत: + युद्धे - विसर्ग उकार:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">च + अपि - सवर्णदीर्घसन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">अपि + अपीडयत् - यण्सन्धि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">♦समास:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">द्वि: जायन्ते इति द्विजा: बहुव्रीहि:</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: arial, sans-serif; text-align: left;">
<b><span style="color: #073763;">~ ✍ </span><span style="color: purple;">शरवण</span><span style="color: #073763;">:</span></b></div>
</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1372746977014935900.post-82339538320110049662018-03-06T19:35:00.000-08:002018-03-06T19:35:02.925-08:00॥ श्रीरामोदन्तम् ॥ बालकाण्ड:9 ॥<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
श्रीरामोदन्तम्<br />
अथ बालकाण्ड:<br />
<br />
मूल श्लोक:<br />
<br />
रसां रसतलं चैव विजित्य स तु रावण:।<br />
लोकानाक्रमयन् सर्वान् जहार च विलासिनी: ॥९॥<br />
<br />
<br />
पदविभाग:<br />
रसां रसतलं च एव विजित्य स: तु रावण:<br />
लोकान् आक्रमयन् सर्वान् जहार च विलासिनी:<br />
<br />
अन्वय:<br />
स: रावण: रसां रसतलं च एव विजित्य सर्वान्<br />
लोकान् आक्रमयन् विलासिनी: च जहार ।<br />
<br />
तात्पर्यम्<br />
<br />
लङ्गा नृप: रावण: रसां पातालं च जीतवान् । पश्चात् स: सर्वान् लोकान् आक्रमयन् महिला: च अपहरितवान् ।<br />
<br />
व्याकरणम्<br />
♦सन्धि:<br />
च + एव - वृद्धिसन्धि:<br />
स: + तु - विसर्गलोप:<br />
<br />
विजित्य - वि + जि + ल्यप्<br />
जहार - हृ धातु: आत्मनेपदि लिट् लकार: प्रथमपुरुष:<br />
जहार - जह्रतु: जह्रु:<br />
🏹🏹🏹🏹🏹🏹<br />
<br />
~ ✍ शरवण:</div>
Sarravanan Subramaniamhttp://www.blogger.com/profile/04759187172378556573noreply@blogger.com0